معرفی و دانلود کتاب آنتونیو گرامشی: پژوهش انتقادی در باب اندیشه سیاسی معاصر

معرفی کتاب آنتونیو گرامشی: پژوهش انتقادی در باب اندیشه سیاسی معاصر

کتاب آنتونیو گرامشی: پژوهش انتقادی در باب اندیشه سیاسی معاصر اثر مارک مک نالی، مجموعه مقالاتی انتقادی از نویسندگان و صاحب‌نظران گوناگون اندیشه‌ی سیاسی درباره‌ی فیلسوف و مارکسیست انقلابی، بنیان‌گذار حزب کمونیست ایتالیا است.

این اثر از جهات گوناگون با همه‌ی کتاب‌هایی که درباره‌ی آنتونیو گرامشی (Antonio Gramsci) نوشته شده فرق دارد. اما مهم‌ترین تفاوت آن فصول بخش پایانی است که مارک مک نالی (Mark McNally)، اندیشه‌ی گرامشی را با مسائل معاصر مرتبط کرده است. این فصول می‌تواند نمونه‌ای برای کاربست بصیرت‌های یک اندیشمند در مسائل معاصر باشد و اینکه چه دشواری‌هایی در این کار هست و چه دقت‌هایی ضرورت دارد.

شاید هم این پرسش برای ذهن خواننده فارسی ‌زبان پیش آید که اندیشه گرامشی چه کمکی به «تحلیل روابط نیروها» و فرهنگ و سیاست در ایران معاصر می‌کند. فصول مذکور، شاید برای پاسخ به این پرسش به کار آیند، اما کاربست «تحلیل روابط نیروها» در مورد ایران، بالقوه سرآغاز پروژه‌ای گسترده است که این ترجمه هم می‌تواند بخشی از آن باشد.

بارزترین مشخصه‌ی این کتاب تکثر آن است. به عبارت دیگر، اثری پیش رو دارید که می‌توانید فصولی از آن را به فصول دیگرش ترجیح دهید و مسیر مطالعه‌ی آینده‌تان درباره‌ی گرامشی را از ده دریچه‌ای که پیش روی‌تان قرار می‌گیرد برگزینید. تعدد نویسندگان موجب تعدد دیدگاه‌ها در کلیت کتاب بوده است، خصوصاً وقتی موضوع واحدی در فصول مختلف بررسی می‌شود.

با اینکه کتاب به اندیشه‌های متفکری مارکسیست می‌پردازد، نویسندگان لزوماً مارکسیست یا حتی چپ‌گرا نیستند. این نکته تا حدودی به خود گرامشی برمی‌گردد که به دلایلی مورد اقبال لیبرال‌ها هم بوده و تا حدودی هم به ویراستار که عامدانه مقالاتی از هر دو مکتب فکری را در این مجموعه قرار داده است.

این تکثر شامل حوزه‌های بحث هم می‌شود که از جمله اندیشه سیاسی، جامعه‌شناسی سیاسی، روابط بین‌الملل، اقتصاد سیاسی بین‌الملل و مطالعات فرهنگی را دربرمی‌گیرد. گستردگی و چند حوزه‌ای بودن این کتاب نیز، تا حدود زیادی مجدداً به گستردگی موضوعی حبسیه‌های مرد زندانی، برمی‌گردد.

هر چند این کتابی مقدماتی نیست و برای خواننده‌ی آشنا با گرامشی تألیف شده، اما ترتیب مقالات به گونه‌ای است که برای خواننده‌ی مبتدی (اما نه یکسر بیگانه) هم می‌تواند دری به شناخت و مطالعه‌ی گرامشی بگشاید. مقالات تاریخی در ابتدا آمده و به نوعی می‌تواند مقدمه‌ای بر بستر تاریخی اندیشه‌ی گرامشی شمرده شود. نثر نویسندگان نسبتاً روان و روشن بوده و تلاش شده است که حتی‌الامکان در فارسی هم چنین باشد.

در بخشی از کتاب آنتونیو گرامشی می‌خوانیم:

گرامشی در دفترهای زندان به مضامینی همچون استراتژی حزب کمونیست، میراث شکل‌گیری دولت ایتالیا، و سازمان‌دهی روشنفکران بازگشت که پیش از دستگیری نیز مشغله ذهنی او بودند؛ اما این بار به شکل عمیق‌تر و با شرح و تفصیل پیگیرانه‌تری به آن‌ها پرداخت. چنان که بسیار معروف است، او سرانجام آن دغدغه‌ها را حول مضمون پایه‌ای هژمونی وحدت داد، که به معنای ظرفیت‌های متنوع یک طبقه برای تداوم بخشیدن به رهبری فرهنگی و سیاسی فراگیرش بر جامعه‌ای گسترده‌تر، از طریق ایجاد اجماع و رضایت پیرامون کارکرد اقتصادی‌اش است.

این ابتکار گرامشی مبتنی بر توجه همیشگی او به بحران نظم لیبرالی در ایتالیا و ضرورت استراتژیک اندیشیدن بود که از دوره طولانی گذار ناشی می‌شد. توجه به بحران، در همه نوشته‌های او درباره درس‌های بورژوازی ایتالیا در طول ریزورجیمنتو، و نوشته‌هایش درباره مارکسیسم به مثابه جهان‌بینی نوین میراث بر لیبرال‌ها، وجود دارد. شاید طنز روزگار بود که نگارش یادداشت‌های زندان گرامشی نیز با حمایت بیرون از زندان یک دوست لیبرال دیگر از تورین ممکن شد: پیه‌رو سرافای اقتصاددان که هوادار گرامشی بود و پس از مرگ او بقای دفترها را تضمین کرد. در ادامه، به بررسی جنبه‌های کلیدی بحث در دفترها می‌پردازم. اما پیش از آن، می‌خواهم اشاره‌ای کنم به اینکه چگونه آگاهی گرامشی به بحران، لحن خاصی به نوشته‌های زندان او داده است.

با اینکه مفهوم هژمونی مضمون وحدت‌بخش دفترها است و از این جهت به درستی اهمیت دارد، گرامشی معمولا هژمونی را اصلی متغیر در سیاست می‌دانست، نه شرطی که به طور کامل محقق می‌گردد. گرامشی به ایده‌های ابدی درباره نظم سیاسی نمی‌اندیشید و در تفکراتش به این نکته توجه داشت که نظم سیاسی همواره نسبت به تغییر گشوده است. در یادداشتی در 1930، گرامشی به خوبی وضعیت ایتالیای پس از جنگ را توصیف می‌کند و معمایی را پیش می‌نهد که، چنان که پیش‌تر گفته‌ام، نقطه آغازین بیشتر تحلیل‌های او بوده است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه مترجم
معرفی نویسندگان
مقدمه: زندگی یک انقلابی متفکر (مارک مک نالی)
بخش اول: بستر تاریخی
فصل 1: گرامشی، جبهه متحد کمینترن و استراتژی دموکراتیک (مارک مک نالی)
فصل 2: علایم بیماری: گرامشی و بحران لیبرالیسم (جیمز مارتین)
بخش دوم: مباحث کلیدی
فصل 3: روشنفکران و توده‌ها: فاعلیت و معرفت در گرامشی (بندتو فونتانا)
فصل 4: گرامشی، زبان و کثرت‌گرایی (اَلساندرو کارلوچی)
بخش سوم: مسائل مفهومی عمده
فصل 5: مارکسیسم گرامشی: «فلسفه عمل» (پیتر دی. توماس)
فصل 6: معانی فرودستی در گرامشی (گوییدو لیگوری)
بخش چهارم: اهمیت امروزین
فصل 7: گرامشی و «امر بین‌المللی»: گذشته، حال و آینده (آندریاس بیلر، یان براف و آدام دیوید مورتون)
فصل 8: گرامشی و مبارزات امروز فرودستان: خودجوشی، سازمان‌یابی سیاسی و اشغال وال‌استریت (مارکوس ای. گرین)
فصل 9: بلوک تاریخی: به سوی سنخ‌شناسی دولت‌های ضعیف و بحران‌های مشروعیت معاصر (دارو شکتر)
فصل 10: گرامشی، هژمونی و پسامارکسیسم (دیویت هوارت)
نتیجه‌گیری/ موضوعات معاصر (مارک مک نالی)
برخی معادل‌گزینی‌ها
توضیح برخی اعلام و اصطلاحات پرتکرار