معرفی و دانلود کتاب اصطلاح‌نامه و کاربردهای آن در محیط الکترونیکی

معرفی کتاب اصطلاح‌نامه و کاربردهای آن در محیط الکترونیکی

کتاب اصطلاح‌نامه و کاربردهای آن در محیط الکترونیکی نوشتۀ محمدهادی یعقوب نژاد و سید مهدی طاهری، مجموعه‌ای از 32 مقالۀ همایش ملی در خصوص ساماندهی اطلاعات و اصطلاحات در فضای مجازی است.

این همایش ملی در چهار محور اصلی: مبانی نظری و رویکردهای جاری، ساخت و اجرای اصطلاح‌نامه، کاربردها و کاربران، ارزیابی و سنجش اثربخشی برگزار شده است.

اصطلاح‌نامه، واژگان کنترل‌شده و فهرستى مرجع و معتبر است، اما نه فهرستى ساده و بسیط، بلکه نوعى ساختار معناشناختى را در بر دارد، از قبیل: نشان دادن مترادف‌ها و ارجاعات لازم، تمایز میان واژگان مشترک لفظى، معنوى، متضاد و فراهم کردن روابط سلسله مراتبى و وابسته و ترسیم ساختار و درختوارۀ کلى دانش.

اصطلاح‌نامه‌ها، ابزار مهمی در محیط‌های اطلاعاتی به شمار می‌روند. مهم‌ترین کاربرد اصطلاح‌نامه در کمک به سازماندهی اطلاعات و دانش از طریق مستندسازی واژگان و رفع اشکالات زبان طبیعی و در نهایت بهبود و سهولت امر بازیابی اطلاعات است. این امر اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا امروزه رشد سرسام‌آور در تولید اطلاعات، سازماندهی و بازیابی این حجم گسترده از اطلاعات و دانش تولید شده را، با چالش‌های جدی مواجه ساخته است.

این امر منجر به خلق مفاهیم جدید در نظام‌های ذخیره و بازیابی اطلاعات شده است. یکی از چالش‌های مهم، سازماندهی منابع الکترونیکی منتشر شده در اینترنت است که علاوه بر رشد روزافزون از پراکندگی قابل توجهی هم برخوردار است. در این میان اصطلاح‌نامه‌ها، در کنار سایر ابزارهای بازیابی اطلاعات در محیط‌های الکترونیک، جایگاه خاص خود را دارند.

در بخشی از کتاب اصطلاح‌نامه و کاربردهای آن در محیط الکترونیکی می‌خوانیم:

در دوران پیش از سواد متعارف؛ انسان‌ها، اطلاعات را از راه حواس بینایى، شنوایى و لامسه، گردآورى مى‌کردند، در حافظه ذخیره مى‌شد و انتقال آن‌ها از نسلى به نسل دیگر به صورت شفاهى صورت مى‌گرفت. با پدیدار شدن نوشتار، ذخائر اطلاعات شفاهى با اطلاعات دیدارى - نوشته و تصویر - همراه شد. این‌ گونه اطلاعات با قلم ثبت مى‌شد و بر روى سنگ‌ها و... و نهایتاً کاغذ نگهدارى مى‌شد و قابل بازیابى براى جواب به پرسش‌هاى خاصى براى افراد محدودى بود و پس از آن توسط افراد برجسته و یا کتابداران در مجموعه‌هاى کتابخانه‌اى نگهدارى مى‌شد.

با توسعه کتاب و گسترش روز افزون منابع مستند، روش‌هاى سازماندهى و بازیابى دیگرى ظهور یافت مانند: فهرست‌هاى کتابخانه‌اى، نمایه‌ها و چکیده‌ها، پیشرفت‌هاى فنى، رسانه‌هاى دیگرى را به وجود آورد. نوار صوت، صفحه صوت، تلویزیون، فیلم و ویدئو. با تحولات رسانه‌هاى اطلاعاتى توسعه رسانه‌هاى ذخیره سازى اطلاعات دیجیتالى با امکان ذخیره حجم فراوانى از متن، صوت و تصویر با توانایى جستجوى پیشرفته، ایجاد شد.

پیشرفت رسانه‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى «ICT» دسترسى به اطلاعات را به صورت فزاینده‌اى متحول کرد، دسترسى به منبع اطلاعاتى در گوشه اتاق کار و یا در شهر دیگر و یا در جایى دوردست از جهان با حداقل تأخیر و به صورت مساوى ممکن شد. اکنون براى یافتن یک کتاب لازم نیست با پاى پیاده یا بر پشت چارپایان، فاصله‌هاى زیادى را با مشقت طى کنیم، فاصله‌ها به صورت عجیبى از بین رفته و ما قادر شده‌ایم بدون تغییر مکان به اطلاعات دور دست برسیم. بنابراین بازیابى و دسترسى به مواد مختلف اطلاعاتى در زمانه ما سهل شده است. هر چند پیچیدگى‌ها و موانعى وجود دارد که براى رفع آن باید همت نمود.

فهرست مطالب کتاب

سخن رئیس همایش
سخن رئیس کمیته علمی همایش
سخن رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران
سخن دبیر همایش
بازنمایی معنا در زبان هستی‌شناسی وب
بررسی نظری و عملی کاربرد نظام ساده سازماندهی دانش در زبان فارسی
گسترش روابط معنایی در اصطلاح‌نامه با رویکردی به هستی‌شناسی
اصطلاح‌نامه علوم اسلامی و پیچیدگى‌هاى زبان‌شناختى
انطباق اصطلاح‌نامه‌های ایرانی با نیازهای ذخیره و بازیابی در هزاره سوم
سیاست‌های گزینش اصطلاح مفرد و جمع در اصطلاح‌نامه‌های فارسی
پیشینه شکل‌گیری اصطلاح‌نامه علوم اسلامی
تدوین اصطلاح‌نامه سازمانی لجستیک بر اساس نقشه دانش سازمان
طرح تدوین اصطلاح‌نامه نسخه شناسی در ایران
جای خالی واژگان عمومی در اصطلاح‌نامه‌ها: نگاهی به دشواری‌های تحقق ربط و دقت در بازیابی
طرح تدوین اصطلاح‌نامه کلان علوم اسلامی: حرکت از کثرت به وحدت
کاربرد محیط وب در تعیین روابط اصطلاح‌نام‌های مرجّح و نامرجّح مطالعۀ موردی بر روی اصطلاحنامۀ یونسکو
کنترل مستندات در فرمت مارک: با رویکرد اصطلاح‌نامه ای
معنى شناسى واژگانى، فرااصطلاح‌نامه و بازیابى اطلاعات
معیار و اقسام "رابطه سلسله مراتبی" در اصطلاح‌نامه
هستى‌شناسى اصطلاح‌نامه با نگاهی فلسفی به نظام اصطلاح‌نامه
بررسی تأثیر استفاده از اصطلاحات اصطلاحنامۀ پیوسته اریک وابسته به پایگاه اطلاعاتی اریک
چالش‌های بازیابی معنایی تصاویر و کاربست نوین اصطلاح‌نامه‌ها
رویکردی نو به جستجوی موضوعی در فهرست‌های رایانه ای
ضرورت استفاده از کنترل واژگان در ردهبندی مردمی (فوکسونومی)
طراحی واسط‌های کاربر اصطلاح‌نامه‌ها
مشکلات و معایب «نمایه‌سازی ماشینی تخصیصی»
ارزیابی اصطلاح‌نامه‌های پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران
ارزیابی کمی نسبت تعادل در اصطلاح‌نامه‌های علوم اسلامی
ارزیابی کمی مقوله پیوستگی در شبکه توصیفگرهای اصطلاح‌نامه اصول فقه، منطق، فلسفه اسلامی، علوم قرآنی و کلام
بررسی نرم افزارهای اصطلاح‌نامه‌ای فارسی موجود در ایران
چشم اندازی ارزیابانه بر نرم‌افزارهای اصطلاح‌نامه در کشور
مقایسه دو اصطلاح‌نامه پزشکی مش و ای. ام. تری
مقایسه ساختار اصطلاح‌نامه‌های مش و‌ای‌ام تری با استاندارد اصطلاح‌نامه‌های یک زبانه سازمان استانداردهای اطلاعاتی ملی آمریکا