معرفی و دانلود کتاب الگوی آموزشی قرآن کریم

معرفی کتاب الگوی آموزشی قرآن کریم

کتاب الگوی آموزشی قرآن کریم نوشته‌ی مژده علیزاده و سید حمیدرضا علوی، اهداف آموزشی در تعلیم و تربیت را از منظر قرآن بررسی کرده و به تاثیر و اهمیت آن در جامعه اشاره می‌کند.

بدون شک قرآن کریم بهترین کتاب برای هدایت و رستگاری بشر است. این کتاب بزرگ راه‌ رسیدن به خداوند و کمال نهایی را به شما نشان خواهد داد. قرآن حقیقتا کامل‌ترین و معتبرترین منبع الهی در امر خطیر تعلیم و تربیت است و به همین خاطر توجه دشمنان خط اسلامی را شدیدا به خود جلب می‌کند.

قرآن کریم برای دشمنانش به منزله مانعی بزرگ در مسیر رسیدن به اهداف و مقاصد شومشان است، برای همین به دنبال از میان برداشتن آن هستند. آن‌ها می‌دانند که تنها از طریق از بین بردن چنین ارزش‌های مقدس و متعالی است که می‌توانند بر مراکز آموزشی مسلمان و به تاراج بردن ذهن و فکر دانش‌آموزان و دانشجویان بر کشور و سرمایه‌های عظیم آن‌ها احاطه یافته و استقلال فرهنگی آن‌ها را از آنان گرفته و تحت قدرت و سیطره خود در آورند.

بنابراین چگونه می‌توان در امر خطیری چون تعلیم و تربیت از چنین منبع وحی الهی غفلت نمود، خصوصا که در زمان حال این نیاز به مراتب شدیدتر و با اهمیت‌تر گشته است. امروزه جامعه مسلمانان نیازمند آموزشی هستند که در چارچوب معیارهای دین الهی و اهداف والای انسانی پایه‌گذاری شده باشد.

از این رو کتاب حاضر با در نظر داشتن این مهم، نظام آموزشی موفق را نظامی می‌داند که بتواند با آموزه‌هایش در افکار، اذهان و اعمال متعلمانش تغییراتی مهم ایجاد نماید و از آن‌ها عالمانی خداجو و وارسته بسازد. پس لازم است اساس اصلی نظام آموزشی خود را در تمامی عناصرش بر پایه اصیل‌ترین و مهم‌ترین سند تعلیم و تربیت اسلامی و گنجینه وحی الهی یعنی قرآن کریم قرار دهد.

در بخشی از کتاب الگوی آموزشی قرآن کریم می‌خوانیم:

این سؤالات نیز علاوه بر به کارگیری بعد شناختی متعلمان در برانگیختن بعد عاطفی آن‌ها به منظور نیل به اهداف نقش بسزایی دارند. نمونه‌هایی از این گونه سؤالات را می‌توان در این موارد مشاهده نمود: «آیا در زمین سیر نکردند تا ببینند عاقبت کسانی که قبل از آن‌ها بودند چگونه بود؟» (فاطر: 44). مطابق با این آیه نیاز است که مخاطب با سیر و تفحصی در زمین به مشاهده و تفکر در آثار و بقایای باقی مانده از گذشتگان بپردازد تا از این طریق به پاسخ مطلوب که برای خودش بسیار ارزشمند می‌باشد، دست یابد. همچنین در آیه «آیا ندیدند چقدر از اقوام پیش از آن‌ها را (به خاطر گناهشان) هلاک کردیم که آن‌ها هرگز به سوی ایشان باز نمی‌گردند؟» (یس: 31) نیز این مهم مشاهده می‌شود.

از مزیّت‌های این سؤال‌ها عدم محدود بودن به زمان و مکانی خاص و همچنین میزان تأثیرگذاری و پایدار بودن پاسخ آن‌ها می‌باشد. لذا در برخی موارد آموزش دهنده می‌تواند سؤال‌هایی را مطرح نماید که متعلمان تنها با دیدن آثار و شواهدی که در خارج از کلاس وجود دارد و همچنین در طول زمان به پاسخی برای خود دست یابند. همچنین از آن جا که این سؤالات در قرآن کریم در حیطه عبرت آموزی قرار دارند، اما می‌توانند به اشکال دیگری در تدریس و آموزش موضوعات مختلف نیز به کار گرفته شوند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: بررسی اهداف آموزشی از منظر قرآن کریم
مقدمه
تعریف هدف
1. هدف غایی
قرب الی الله
2. اهداف کلی
تزکیه نفس و پاکسازی نفس از آلودگی‌ها
به بار آوردن عالمانی ربّانی و آگاه
سوق دادن متعلمان به سمت اندیشه ورزی، سؤال نمودن، پژوهش و حقیقت جویی
ایجاد توانایی تشخیص، تحلیل و تفکیک مسائل از یکدیگر به همراه نقد و قضاوتی صحیح در متعلمان
سوق دادن متعلمان به سمت یقین و دوری از ظنّ و گمان
سوق دادن متعلمان به سمت اتّحاد، وحدت، همبستگی و انسجام گروهی
شناخت نظم، انسجام، هدفداری و قوانین حاکم بر طبیعت و بهره برداری صحیح از آن
به بار آوردن متعلمانی خلّاق و نوآور
فصل دوم: چگونگی انتخاب محتوای آموزشی از منظر قرآن کریم
مقدمه
محتوا چیست و چگونه باید باشد؟
معیارهای انتخاب محتوای آموزشی از منظر قرآن کریم
1. هدایت کنندگی محتوا
سوق دهنده به سمت پروردگار متعال و صراط مستقیم
2. تدبّر برانگیزی محتوا
تفکر در اسماء و صفات الهی
تفکر در خود
تفکر در جهان آفرینش (اعم از تفکر در طبیعت و موجودات زنده دیگر)
تفکر در تاریخ
سؤال کردن (متفکرانه)
3. خلّاقیت پروری محتوا
توجه به آزادی انسان در مسیر صحیح خود (اعم از آزادی در بیان، اندیشه و عمل)
پرورش حواس و عقل
پرهیز از الگوهای ذهنی راکد (عدم تبعیت کورکورانه از دیگران)
استقلال فکری و عملی
تفکر انتقادی (سازنده)
افزایش وسعت دید
تصویر سازی ذهنی (توسعه تخیّلات)
بصیرت و بینش عمیق
جرأت آموزی و شهامت
4. انگیزش بخشی محتوا
عدم یکنواختی در متن
بیان مسائل نو و بدیع علمی با نگاهی معنوی و عارفانه
5. توجه به ابعاد مختلف وجودی انسان
توجه به بعد جسمانی
توجه به بعد عقلانی
توجه به بعد عاطفی
توجه به بعد اجتماعی
توجه به بعد اخلاقی
توجه به بعد معنوی
6. فعّال سازی و مشارکت فعّال مخاطب در محتوا
7. کاربرد محتوا در زندگی و توجه به نیازهای متعلمان
8. خودآموزی
شیوه‌های ایجاد تنوع در آغاز بیان محتوا
فصل سوم: بررسی روش‌های آموزشی از منظر قرآن کریم
مقدمه
تعریف روش
روش‌های آموزشی مستقیم
روش پرسش و پاسخ
روش سخنرانی
روش‌های آموزشی غیرمستقیم
فصل چهارم: بررسی چگونگی ارزشیابی آموزشی از منظر قرآن کریم
مقدمه
تعریف ارزشیابی و اهمیّت آن
نکات مرتبط با ارزیاب کننده
1. تزکیه نفس نمودن و داشتن تقوای الهی جهت انجام یک ارزشیابی شایسته
2. دوری از کبر، غرور، غضب، تعصّب، خودمحوری، لجاجت و عناد در ارزیابی
معیارهای ارزشیابی صحیح از منظر قرآن کریم
1. بنیان نهادن ارزشیابی بر اساس معیارهای معنوی و دوری از هر گونه معیارهای مادی (ارزشیابی باید در جهت حق باشد)
2. برقراری عدالت در ارزشیابی
3. توجه به شایستگی‌های واقعی افراد و دوری از ظاهربینی و سطحی نگری در ارزیابی
4. وسیع‌تر نمودن افق دید در ارزشیابی
5. صداقت داشتن در ارزشیابی
6. دقیق بودن و منطقی بودن ارزشیابی
خود ارزشیابی
فصل پنجم: بررسی ویژگی‌های آموزش دهنده از منظر قرآن کریم
مقدمه
نقش معلم و اهمیّت آن
1. تزکیه نفس
2. شناخت جهان و نظم و پیوستگی و قوانین حاکم بر آن
3. شناخت انسان و ویژگی‌های انسان
4. خودشناسی (راه حصول بهتر شناخت خدا)
5. ایجاد برخی از ویژگی‌ها و صفات الهی در خود (گرفتن رنگ الهی)
6. قدم نهادن در عرصه تعلیم و تربیت
منابع