معرفی و دانلود کتاب تاریخ اندیشه‌های فلسفی: باستان، وسطی، جدید و معاصر

معرفی کتاب تاریخ اندیشه‌های فلسفی: باستان، وسطی، جدید و معاصر

کتاب تاریخ اندیشه‌های فلسفی نوشته محمدربیع سام خانیان تفکرات فیلسوفان بزرگ را از عصر باستان تا به امروز بررسی می‌کند و آن‌ها را به چهار دسته اصلی فلسفه باستان، وسطی، جدید و معاصر طبقه‌بندی می‌کند. به این ترتیب در این اثر با فیلسوفان تاریخ و خلاصه‌ای از سرگذشت و نظریات آن‌ها آشنا می‌شوید.

درباره کتاب تاریخ اندیشه‌های فلسفی:

به طور کلی انسان موجودی متفکر است. تفکرات ابتدایی انسان براساس اسطوره‌ها و داستان‌ها شکل می‌گرفته و کم کم از این حوزه به تفکر و تحلیل برای کشف حقیقت رسیده است. تفکر فلسفی هم از آغاز خلقت انسان تا به امروز همراه او بوده‌اند. این نوع تفکر براساس اصول عقلانی فلسفه انجام می‌شود و به مطالعه و بررسی انتقادی و دقیق هر موضوعی می‌پردازد تا دریابد نظریه‌ها و نتیجه گیری‌های مطرح شده بر اساس دلایل و مدارک کافی ارائه شده‌اند یا نه.

در طول تاریخ نظریات فلسفی مختلفی ارائه شده است، فیلسوفان متعددی پا به عرصه وجود نهاده‌اند و هر کدام بر اساس نظریات خود آثار بسیاری نیز منتشر کرده‌اند. به همین علت در کتاب حاضر اندیشه‌ها و تفکرات فیلسوفان از گذشته تا به امروز در چهار سطح زمانی تقسیم بندی شده است تا هسته اصلی تفکرات و سپس اندیشه‌های برآمده از آن‌ها در هر دوره جداگانه بررسی شود.

نخستین سطحی که بررسی می‌شود، دوره باستان است که خود چند سطح دارد. وجه بارز فیلسوفان پیشا سقراطی در این است که تلاش کردند تبیینی برای کلیت عالم فراهم آورند. یعنی در جستجوی اصل نخستین چیزها به این نتیجه رسیدند که همه چیز نهایتاً واحد است و منشأ واحد دارد و این تبیین را بدون توسل به تمثیل، تشبیه و افسانه انجام دادند. با توجه به تعدد فرض‌هایی که در این دوره نسبت به اصل و مبدأ جهان پیش آمد به شکاکیت در مورد امکان حصول معرفت یقینی درباره ماهیت اشیاء منحصر شد. در دوره سقراطی برعکس دوره پیشاسقراطی توجه فیلسوفان به جای جهان شناسی یا توجه به شناسایی شی و عین خارجی (object) به فاعل شناسایی (subject) یا انسان به عنوان موضوع تفکر متمرکز شد.

مرحله دیگر در دوره باستان مرتبط با فلسفه پساسقراطیان است. به فلسفه پساسقراطیان فلسفه بعد از ارسطو و یونانی مآبی نیز گفته می‌شود. در این دوره پنج فلسفه به نام‌های فلسفه کلبیان، اپیکوریان، رواقیان، شکاکان و نوافلاطونیان شکل گرفت. این فلسفه‌ها نیز از افکار سقراط الهام گرفتند. در پی این دوره به جای نظام‌پردازی‌های انتزاعی دوره یونانی توجه متفکرین به زندگی و اخلاق متمرکز شده در فلسفه از این فلسفه‌ها به نام اپیکوریان و رواقیان شهرت بیشتری داشته‌اند.

ویژگی فلسفه در قرون وسطی یعنی از زمان زوال فرهنگ الحادی باستان تا عصر نوزایی (رنسانس) کوششی است که متفکران یهودی، مسیحی و مسلمان برای درآمیختن فلسفه یونان و روم با سنت‌های مذهبی خود به خرج دادند. عبرانیان بر این عقیده بودند که خدای‌شان همه کائنات را آفریده است. در نظر آن‌ها جهان چنان که فیلسوفان یونانی مثل افلاطون و ارسطو می‌اندیشیدند ازلی و ابدی نبود و نیز مثل رواقی‌ها، مکتب دیگری در فلسفه یونان باستان «به خدا در همه چیز و همه چیز در خدا» اعتقادی نداشتند.

دوره جدید یا به عبارتی مدرنیته یک مرتبه و به صورت تصادفی پدید نیامد بلکه در شرایط خاص زمانی خود، در بسترهای تاریخی، اجتماعی رنسانس، رفورماسیون روشنگری و انقلاب صنعتی پا به عرصه وجود گذاشت. مدرنیسم با ورود به صحنه اجتماعی تغییرات و تحولات گوناگونی را در عرصه‌های متعددی به وجود آورد.

برخی از این تحولات مثبت و برخی منفی بودند. از وجه منفی به عنوان میراث اندیشه‌های دوره رنسانس از اقتدار دینی و مرجعیت کلیسا سرباز زد و از وجه مثبت گرایش علمی را که سیمای عمده در فضای فرهنگی سده هفدهم بود پذیرفت. فرهنگ جدید در ابعاد هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی ویژه‌ای که در تمایز با دنیای سنت قرار می‌گرفت به ترسیم چشم اندازهای هویتی متمایز و خاصی مبادرت نمود. آغاز دوره جدید را رنسانس نامیده‌اند که محور اساسی رنسانس امانیسم می‌باشد.

فلسفه معاصر از قرن بیستم به ویژه از نیمه دوم قرن بیستم تا به امروز را شامل می‌شود وقوع جنگ‌های جهانی اول و دوم و نیز رشد صنعت و تجارت و پی‌آمدهای منفی جنگ‌ها و صنایع و علوم مختلف زمینه‌های افکار فلسفی مختلفی را در این قرن پدید آورد. اگر بخواهیم صفت خاصی برای فلسفه معاصر بیان کنیم شاید نفی مابعدالطبیعه صفت عمومی همه دیدگاه‌های فلسفی دوران معاصر باشد.

مفاهیم کلیدی فلسفه متعارف از قبیل ذاتی، ضروری اولی، بدیهی، فطری، عقلانی و... به کل فروریخت و جای آن‌ها را مفاهیم نسبی، احتمالی، موقتی، تجربی و... گرفت. فیلسوفان دوران معاصر اغلب ریاضیدان، فیزیکدان، اقتصاددان، جامعه‌شناس و روان شناس هستند و فلسفه به معنای تفکر در مبانی فرهنگ (به جای مبانی هستی) به کار رفت. می‌توان گفت در دوران معاصر فلسفه به جای هستی‌شناسی به نوعی انسان شناسی مبدل شد و جامعه شناسی با مذاق فلسفی و تأمل در مبانی هنر، دین، اقتصاد، سیاست و... جای هستی‌شناسی فلسفه متعارف را گرفت. مباحث فلسفی معاصر را می‌توان به دو گروه عمده تحلیلی و قاره‌ای تقسیم کرد.

کتاب تاریخ اندیشه‌های فلسفی مناسب چه کسانی است؟

چنانچه می‌خواهید با مسیر تحولات علم فلسفه و فیلسوفان نامدار در طول تاریخ آشنا شوید، مطالعه این کتاب به شما پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب تاریخ اندیشه‌های فلسفی می‌خوانیم:

هانس گئورک گادامر در سال 1900 در شهر برسلاو در جنوب غربی لهستان چشم به جهان گشود. گادامر در بسط اندیشه‌های فلسفی استاد خود هایدگر نقش فعال داشته است به گونه‌ای که می‌توان کتاب حقیقت و روش او را شرح و بسط و تکمیل آموزه‌های هرمنوتیکی کتاب هستی و زمان هایدگر دانست.

فهم کردن یکی از مفاهیم اصلی هرمنوتیک فلسفی گادامر است. او این مفهوم را از هایدگر اخذ کرده است. پیش از او هرمنوتیک فن یا راهکاری بود در جهت فهم صحیح متون یا قول دیگران. برای اولین بار هایدگر با جعل تعبیر هرمنوتیک واقع بودگی به هرمنوتیک شأن فلسفی می‌بخشد و جهت آن را از مجموعه قواعدی به قصد تفسیر متون به سمت نظریه فهم به منزله خصوصیت اساسی زندگی انسانی تغییر می‌دهد. در نظر گادامر تاویل چیزی بیش از فن علمی تفسیر متن بود. به این منظور وی به نوع شکل‌گیری افق مفسر نسبت به متن پرداخت و از تعلق مفسر و متن به دو افق متفاوت سخن گفت. دلیل این تفاوت افق، تفاوت بیش فهم‌های مولف متن و مفسر است.

از نظر گادامر نیز هم‌چون هایدگر، چیزی به عنوان دانش کاملاً عینی وجود ندارد و تمام فهم با پیش داوری و پیش فهم شکل می‌گیرد و این پیش فهم‌ها هستند که به فهم نهایی ما شکل می‌دهند. اما گادامر یک قدم جلوتر رفته می‌گوید میان اثر هنری و مخاطب (مفسر) می‌تواند گفت‌وگویی شکل بگیرد که در نهایت به ادغام افق‌ها و رسیدن به افق معنایی جدیدی منجر شود.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
بخش اول: فلسفه باستان
مقدمه
فصل اول: پیشاسقراطیان
الف) مکتب ایونیا
1- طالس
2- آناکسیماندر
3- آناکسیمنس
ب) مکتب فیثاغوریان
ج) مکتب الئایی
1- گزنوفانس
2- پارمنیدس
3- زنون
د) فیلسوفان منفرد
1- هراکلیتوس
2- امپدوکلس
3- آناکساگوراس
ه) اتمیست‌ها
1- لوکیپوس
2- دموکریتوس
فصل دوم: سقراطیان
1- سوفسطائیان
1-1- پروتاگوراس
1-2- گرگیاس
2- سقراط
3- افلاطون
4- ارسطو
فصل سوم: پسا سقراطی (یونانی مآبی) 
کلبیان
1- آنتیستن
2- دیوجانس
اپیکوریان
رواقیان
1- زنون
2- سنکا
3- اپیکتتوس
4- اورلیوس
شکاکان
نوافلاطونیان
فلوطین
خلاصه بخش اول
منابع بخش اول
بخش دوم: فلسفه وسطی
مقدمه
فصل چهارم: یهودیت و فلسفه
فیلون
ابن جبیرول
ابن میمون
ابن گرشوم
فصل پنجم: مسیحیت و فلسفه
فیلسوفان قرون وسطای مسیحی
دوره اول قرون وسطی (افلاطونی) 
1- اوریگنس
2- آگوستین
3- بوئتیوس
4- اریگنا
5- آنسلم
6- روسیلینوس
7- آبلار
دوره دوم قرون وسطی (ارسطویی) 
1- آلبرت کبیر
2- اکویناس
3- اسکوتس
4- بیکن
5- اُکام
6- کوزایی
فصل ششم: اسلام و فلسفه
حکمت مشاء
مبانی حکمت مشاء
حکمای مشاء
1- فارابی
2- ابن‌سینا
افول حکمت مشاء
حکمت اشراق
سهروردی
حکمت متعالیه
ملاصدرا
خلاصه بخش دوم
منابع بخش دوم
بخش سوم: فلسفه جدید
مقدمه
فصل هفتم: رنسانس و فلسفه
مفهوم رنسانس
ابعاد تفکر در رنسانس
الف) فلسفه
بیکن
ب) اومانیسم
ج) رفورماسیون
فصل هشتم: عقل‌گرایی
پیشگامان عقل‌گرایی جدید
1- دکارت
2- لایب نیتس
3- اسپی‌نوزا
فصل نهم: تجربه‌گرایی
فلسفه تجربی بریتانیایی
پیشگامان تجربه‌گرایی جدید
1- لاک
2- بارکلی
3- هیوم
فصل دهم: فلسفه عقلی - تجربی کانت
زندگی و ویژگی دوران کانت
معرفت‌شناسی کانت
فلسفه نقادی کانت
اخلاق نزد کانت
فصل یازدهم: فلسفه پساکانتی
نمایندگان ایدئالیسم آلمانی
1- فیخته
2- شیلینگ
3- هگل
4- شوپنهاور
5- برگسون
6- نیچه
7- مارکس
8- که‌یر کگور
فصل دوازدهم: فلسفه پساکانتی
پوزیتیویسم
آگوست کنت
فایده گرایی
1- بنتام
2- جیمزمیل
3- استوارت میل
پراگماتیسم
پیشگامان پراگماتیسم
1- پیرس
2- جیمز
3- دیویی
خلاصه بخش سوم
منابع بخش سوم
بخش چهارم: فلسفه معاصر
مقدمه
فصل سیزدهم: فلسفه تحلیلی
ادوار فلسفه تحلیلی
شاخه‌های فلسفی تحلیلی
1- اتمیسم منطقی
1-1- مور
1-2- راسل
1-3- ویتگنشتاین
2- پوزیتویسم منطقی
3- فلسفه زبان عادی
فصل چهاردهم: فلسفه قاره‌ای
شاخه‌های فلسفه قاره‌ای
هوسرل
اگزیستانسیالیسم
نمایندگان اگزیستانسیالیسم
1- هایدگر
2- سارتر
3- یاسپرس
4- مارسل
5- اونامانو
6- کامو
نظریه انتقادی
پیشگامان نظریه انتقادی
1- هورکهایمر
2- آدورنو
3- هابرماس
4- مارکوزه
پست مدرن
پیشگامان فلسفه پست مدرن
1- لیوتار
2- دریدا
3- فوکو
4- رورتی
5- دلوز و گاتاری
6- ایهاب حسن
7- جنگز
فمینیسم فلسفی
1- دوبوار
2- ایریگاری
3- کریستوا
4- نادینگز
هرمنوتیک فلسفی
گادامر
خلاصه بخش چهارم
منابع بخش چهارم