معرفی و دانلود کتاب توماس هابز و سیاست فلسفه طبیعی

معرفی کتاب توماس هابز و سیاست فلسفه طبیعی

استفان جی. فین، نویسنده‌ی کتاب توماس هابز و سیاست فلسفه طبیعی، در اثر خود به بررسی آراء و نظریه‌های این فیلسوف مشهور بریتانیایی می‌پردازد و رویکردهای نظری و فلسفی او درباره‌ی علم سیاست را نقد می‌کند. این اثر فلسفی، تناقض‌های قابل‌طرح در اندیشه‌ی توماس هابز و همچنین دلالت‌های توصیف ماتریالیستی و مکانیکی او درباره‌ی پدیده‌های انتزاعی را توضیح می‌دهد و مفهوم تأثیر سیاسی و چگونگی به‌کارگیری آن در پژوهش‌های این فیلسوف را تحلیل می‌کند.

درباره کتاب توماس هابز و سیاست فلسفه طبیعی:

توماس هابز را به‌عنوان نظریه‌پرداز علم جدید سیاست در پنج سده‌ی اخیر می‌شناسند. این فیلسوف بزرگ بریتانیایی، که پایه‌گذار نظریه‌ی استدلال و عقلانیت در فلسفه‌ی سیاسی بود، الزام و امکان استدلال عقلانی در تفکر سیاسی را معرفی کرد و هرگونه برهان درباره‌ی علم سیاست را که به مبنایی خارج از عقلانیت ارجاع می‌داد، مردود شمرد. تفسیرکننده‌های اندیشه‌ی او معتقدند که گرایش نظریِ فلسفه‌ی سیاسی توماس هابز به علم فلسفه و سویه‌ی عملی آن به سیاست برمی‌گردد.

یکی از این افراد، استفان جی. فین (Stephen J. Finn) است که در کتاب توماس ‬هابز ‬و‬ سیاست‬ فلسفه‬ طبیعی (Thomas Hobbes and the Politics of Natural Philosophy)، به نقد و بررسی دغدغه‌های عملی این فیلسوف در امور سیاسی و گرایش‌های نظری او در فلسفه‌ی طبیعی می‌پردازد. نویسنده در این کتاب، با بیان اینکه فلسفه‌ی طبیعی توماس هابز و علاقه‌ی او به هندسه، نقشی بسیار تأثیرگذار در شکل‌گیری و تکامل ایده‌های سیاسی‌اش داشته، تلاش می‌کند که مسیرِ سنتی این اثرگذاری را با مشخص‌کردن مسیرهایی که در آن‌ها ایده‌های سیاسی توماس هابز بر فلسفه‌ی طبیعی او مؤثر بوده، تغییر دهد. به همین منظور، نویسنده ابتدا پیشینه‌ی علمی توماس هابز را براساس چهار حوزه از پژوهش‌های علمی این فیلسوف مورد بررسی قرار می‌دهد و اول‌ از همه، درباره‌ی دو رویکرد تفسیری بحث می‌کند که در یکی، او به‌عنوان فیلسوفی نظری و در دیگری در نقش یک مدافع سیاسی شناخته می‌شود.

استفان جی. فین سپس به بررسی تلاش‌های علمی در حل مسئله‌ی یکپارچگی و ارتباط شاخه‌های مختلف فلسفه‌ی توماس هابز با یکدیگر می‌پردازد و دست‌آخر، مفهوم تأثیر سیاسی و چگونگی به‌کارگیری آن در پژوهش‌های این فیلسوف بریتانیایی را توضیح می‌دهد. به باور او، هرچند هابز به‌روشنی در فلسفه‌ی سیاسی‌اش، راه‌حل علمی برای آشوب‌های زمان خود ارائه می‌دهد، اما این راه‌حل‌ها تنها برای برطرف‌کردن مسائل و مشکلات انگلستان قرن هفدهم نبودند و بحث‌های فلسفی او از زمان ارائه، در جایگاهی بالاتر از موقعیت تاریخی قرار گرفته‌اند.

استفان جی. فین معتقد است بر اساس رویکرد سیاسی، توماس هابز ابتدا به‌عنوان یک مدافع و طرف‌دار سیاسی تفسیر و سپس یک اندیشمند فلسفه‌ی انتزاعی معرفی می‌شود. رویکرد فلسفی، او را ابتدا به‌عنوان فیلسوفی که اولین و مهم‌ترین دغدغه‌هایش، پرسش‌های نظری و سپس مفهوم‌های عملی و کاربردی است، تفسیر می‌کند. از سوی دیگر، رهیافت سیاسی، او را به‌عنوان یک اندیشمند نظری و انتزاعی می‌داند. در این کتاب، نویسنده از هر دو رویکرد فلسفی و سیاسی بهره برده و از این طریق، به نظر می‌رسد تناقض‌هایی در فلسفه‌ی طبیعی توماس هابز مشاهده می‌کند. برای انجام این کار نیز متن‌های این فیلسوف را بدون توجه به داده‌ها یا پیش‌زمینه‌های تاریخی، مطالعه و بررسی کرده و درستیِ رویکرد غیرتاریخی را در ارزیابی ساختار درونی فلسفه‌ی او تأیید می‌کند.

به باور استفان جی. فین، توماس هابز فلسفه را به سه دسته‌ی طبیعی، اخلاقی و مدنی تقسیم کرده و در رساله‌ی «شهروند» نیز هدف خود را در ارائه‌ی فلسفه به صورت سه مرحله‌ی طبیعی، انسانی و مدنی نشان می‌دهد. او معتقد است این مشکل دسته‌بندی فلسفه‌ی اخلاقی این اندیشمند در ارتباط با فلسفه‌ی طبیعی و مدنی، نشانه‌ای از وجود مشکلی بزرگ‌تر در ارتباط با همه‌ی بخش‌های فلسفه‌ی او با یکدیگر است. نویسنده سپس با بیان اینکه در فلسفه‌ی توماس هابز، نتیجه‌های فلسفه‌ی سیاسی از درون فلسفه‌ی طبیعی و به‌خاطر اصول طبیعت انسانی ایجاد می‌شوند، به تأثیر ایده‌های سیاسی این اندیشمند بر فلسفه‌ی طبیعی او می‌پردازد.

او معتقد است این مسئله از تنشی که میان هدف سیاسی و علمی توماس هابز وجود دارد، پرده برمی‌دارد و موجب بروز تناقض‌های آشکار در فلسفه‌ی طبیعی‌اش می‌شود. استفان جی. فین سپس با نشان‌دادن الگویی از این تنش‌ها و تناقض‌ها، تلاش می‌کند تا از موضوع تأثیر سیاسی حمایت کند. نویسنده در ادامه‌ی کتاب توماس ‬هابز ‬و‬ سیاست‬ فلسفه‬ طبیعی، به توضیح تفسیر سنتی تأثیر می‌پردازد؛ چراکه به باور او، کشف هندسه و علاقه‌ی این فیلسوف به فلسفه‌ی طبیعی، نقشی مهم در شکل‌گیری فلسفه‌ی سیاسی‌اش ایفا می‌کند. این بخش با نگاهی کلی به عناصر اصلی فلسفه‌ی این اندیشمند انگلیسی شروع می‌شود و با شرحی از تأثیر فلسفه‌ی طبیعی بر سیاسی ادامه می‌یابد. فصل سوم کتاب، شامل معرفی برنامه‌ی سیاسی توماس هابز و دربردارنده‌ی بحث‌هایی درباره‌ی بستر زمانی، سیاسی و تاریخی این فیلسوف است.

نویسنده در فصل چهارم به بحث درباره‌ی روش‌های فلسفه‌ی سیاسی این نظریه‌پرداز می‌پردازد و نشان می‌دهد که توصیف ماتریالیستی (مادی‌گرایانه) و مکانیکی این فیلسوف درباره‌ی پدیده‌های ذهنی دارای مفهوم‌ها و دلالت‌های مهم سیاسی است. استفان جی. فین در فصل پنجم، دیدگاه توماس هابز درباره‌ی حقیقت را ارائه می‌کند و بعضی تناقض‌های آن را نشان می‌دهد. او در فصل‌های ششم و هفتم نیز از دیدگاه این فیلسوف بریتانیایی درباره‌ی نام‌گرایی و خرد دفاع می‌کند، چراکه معتقد است تناقض‌ها در فلسفه‌ی طبیعی توماس هابز، به دلیل دغدغه‌های سیاسی اوست.

کتاب توماس ‬هابز ‬و‬ سیاست‬ فلسفه‬ طبیعی، نوشته‌ی استفان جی. فین، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار در شرح و نقد دیدگاه‌ها و نظریه‌های این فیلسوف انگلیسی شهرت دارد و در ایران نیز با ترجمه‌ی زهرا تدین از سوی انتشارات دنیای اقتصاد منتشر شده است.

نکوداشت‌های کتاب توماس هابز و سیاست فلسفه طبیعی:

- این اثر یکی عمیق‌ترین مطالعات در حوزه اندیشه هابز است. (جیمز جی مک کارتنی، استاد دانشگاه ویلانوا)

- این کتاب به خوبی یادآور این واقعیت است که فلسفه طبیعی هابز در خلاء وجود ندارد. (سوزان سریدار، فیلسوف و استاد دانشگاه تولین)

- هدف این کتاب تفسیر برخی از جنبه‌های فلسفه طبیعی هابز از منظر سیاسی است. استفان جی. فین به جای توجه به تأثیر فلسفه طبیعی بر دیدگاه‌های اخلاقی و سیاسی هابز، همانطور که بسیاری از مفسران تاکنون انجام داده‌اند، از جهت مخالف به این مسئله می‌پردازد. و نشان می‌دهد که سیاست بر برداشت هابز از علم تأثیر گذاشته است. (لوک فویزنو، فیلسوف فرانسوی)

کتاب توماس هابز و سیاست فلسفه طبیعی برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به مباحث فلسفه سیاسی و آشنایی با نظریات توماس هابز از مطالعه این کتاب بهره فراوان خواهند برد.

با استفان جی. فین بیش‌تر آشنا شویم:

استفان جی. فین، استادیار فلسفه و دستیار مدیر مرکز آموزش در آکادمی نظامی ایالات متحده است. او درباره‌ی موضوعاتی مانند آموزش، آزادی آکادمیک و فلسفه مقاله‌هایی نوشته است. از بهترین تألیفات او نیز می‌توان به کتاب «هابز» و اثر حاضر اشاره کرد.

در بخشی از کتاب توماس هابز و سیاست فلسفه طبیعی می‌خوانیم:

هابز در رساله شهروند به ما می‌گوید که ناملایمات روزگار او را مجبور کرده تا فلسفه سیاسی خود را پیش از فلسفه طبیعی منتشر کند با وجود اینکه از دید منطقی‌ و سیستماتیک‌ می‌بایست فلسفه طبیعی پیش از فلسفه سیاسی منتشر می‌شد. هرچند رساله جسم پس از نوشتن سه رساله اصلی سیاسی او منتشر شد، با این حال مشخص است که فلسفه سیاسی او متاثر از دیدگاه‌های علمی او درباره فلسفه طبیعی است. طرفداران تفسیر سنتی دو جنبه مهم از تاثیرات فلسفه طبیعی هابز بر فلسفه سیاسی او را یافته‌اند. در مورد اول، «علم حرکت» هابز دیدگاه او درباره ذات بشر و متعاقب آن دیدگاه‌های سیاسی او را هدایت می‌کند. بر اساس تفسیر سنتی تاثیر، «علم طبیعی جدید» درباره اجسام در حال حرکت، عمیقا بر فهم هابز از زندگی بشر و در نتیجه بر فلسفه سیاسی او اثرگذار بوده است.

لیزا ساراسون می‌گوید: «پارادایم ریشه‌ای» حرکت ساکن «به طور قیاسی در فهم، رفتار روان‌شناختی و فعالیت سیاسی او [یعنی هابز] نفوذ کرده و موجب تحول آن‌ها شده است و به نظریات اجتماعی او موقعیتی کیهانی داده‌ است.» به گفته سی. بی. مَکفرسون هابز فلسفه اخلاقی و سیاسی خود را بر اساس «فرضیات علمی» بنا نهاده که بر مبنای آن‌ها «حرکت انسان‌ها می‌تواند به‌دلیل تاثیرات ابزارهای مکانیکی متشکل از اندام‌های حسی، اعصاب، ماهیچه‌ها، قوه تخیل، حافظه و تعقل کاهش یابد؛ این ابزارها در واکنش به تماس یا ضربه (یا تماس و ضربه تخیلی) اجسام خارجی حرکت می‌کنند. به گفته اِسپریگنز «مدل اصلی روان‌شناسی هابز، معادل انسان ِقانون اینرسی (ماندگرایی) است.» هابز در این مورد، قانون حرکت گالیله را درباره حرکت درونی انسان به کار برده است. مایکل وِردن بر این باور است که «مناسب‌ترین مدل مورد استفاده در تلاش برای یافتن یک واحد سیستماتیک میان فیزیک هابز و فلسفه سیاسی، یک برداشت ذره‌وار از کیهان‌شناسی دکارتی است.»

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: پیشینه و اهداف
پیشگفتار
پیشینه علمی
طرح کلی فصل‌ها
یادداشت‌های فصل اول
فصل دوم: تفسیر سنتی تاثیر
پیشگفتار
شرح مختصر: اندیشه‌های اولیه هابز درباره فلسفه طبیعی
جسم: اندیشه‌های به‌بلوغ‌رسیده هابز درباره فلسفه طبیعی
تفسیر سنتی تاثیر
تاثیر بر کار: لویاتان
سخن پایانی
یادداشت‌های فصل دوم
فصل سوم: برنامه سیاسی هابز
پیشگفتار
راه‌حل سیاسی هابز: دیدگاه‌های رقیب
برنامه سیاسی اولیه هابز
علیه اغواگران و عوام‌فریبان
سخن پایانی
یادداشت‌های فصل سوم
فصل چهارم: سیاست فلسفه ذهن
پیشگفتار
سیاست مکانیکی ماتریالیستی هابز
فلسفه ذهن هابز
اهمیت سیاسی فلسفه ذهن هابز
سخن پایانی
یادداشت‌های فصل چهارم
فصل پنجم: سیاست زبان و حقیقت
پیشگفتار
فلسفه زبان هابز: یک نگاه کلی
دیدگاه هابز درباره حقیقت
تاثیر سیاسی به مثابه توضیح
سخن پایانی
یادداشت‌های فصل پنجم
فصل ششم: سیاست نام‌گرایی
پیشگفتار
نام‌گرایی هابز
تناقضات در شرح هابز از جهان‌شمولیت
تاثیر سیاسی به مثابه توضیح
سخن پایانی
یادداشت‌های فصل ششم
فصل هفتم: سیاست عقل
پیشگفتار
دیدگاه هابز درباره عقل و تناقضات آن
تاثیر سیاسی به مثابه توضیح
چکیده کلام و گزینه‌های احتمالی
سخن پایانی
یادداشت‌های فصل هفتم