معرفی و دانلود کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی (از آغاز تا ظهور اسلام)

معرفی کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی (از آغاز تا ظهور اسلام)

کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی (از آغاز تا ظهور اسلام) نوشتۀ مصطفی خلیلی‌فر، به تاریخ و نقد موسیقی ایران، موسیقی آوازی و شعر اوستایی پیش از اسلام می‌پردازد و فلسفه و زیبایی‌شناسی موسیقی را تحلیل و بررسی می‌کند.

دربارۀ کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی (از آغاز تا ظهور اسلام):

هدف از نوشتنِ این کتاب زیبایی‌‏شناسیِ خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی بوده است؛ از آغاز تاریخ تا ظهور اسلام. بنابراین، نویسنده آغاز را عصر اسطوره‏‌ای و عهد کیومرث در نظر گرفته و از آن پس، برخی آثار و نشانه‌های برجای ‏مانده از روزگار مهریان و مغان و زرتشتیان را به ترتیب در دوره‏‌های هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان مورد بررسی قرار داده و تلاش نموده‏ تا جلوه‏‌هایی از سرواد و سرود را در گات‏‌ها و یشت‌ها و همچنین در یادگار زریران و درخت آسوریک و سرودهای مانویان بیابد و نمونه‏‌هایی از آن را پیش روی شما قرار دهد! در عهدِ ساسانیان و متونِ پهلوی به گواهی تاریخ شعر و موسیقی ایران، رونق و رواجی داشته است و امثال «گیرشمن» هنر ساسانی را آخرین جلوه هنر شرقی قدیم دانسته‌اند و باورشان این است که قدمت آن به چهار هزار سال می‌رسد.

هدف دیگر این کتاب جواب دادن به عبارتی است که بیان می‌کند «موسیقی کلامی ایران، یعنی موسیقی ایرانی پیوند خورده به شعر فارسی، محدود و محزون است.». به عقیدۀ نویسنده با توجه به زیبایی‌شناسی و بررسی نمونه‌های مشهور، می‌توان این طور مطرح کرد که این عبارت که یک فرضیه محسوب می‌شود از پشتوانه علمی و فلسفی کافی برخوردار نیست. بنابراین خلیلی‌فر سعی کرده است تا بر مبنای خنیا، زیبایی‌شناسی، ترانه، سرواد و سرود مثال‌هایی را از راه نقد کاربردی ارزیابی و اثبات کند که موسیقی کلامی و آوازی ایران درست همچون موسیقی آوازی و کلامی کشورهای دیگر جهان به همان اندازه که می‌تواند غمگین باشد می‌تواند شاد نیز باشد. همین طور درست به همان اندازه که می‌تواند محدود باشد می‌تواند گسترده نیز باشد!

نویسنده سعی می‌کند تا با بررسی نمونه‌ها غمگین یا شاد بودن شعر، غزل آواز، ترانه، وزن شعر و نوع ریتم را نشان دهد و بگوید که هر یک قادر هستند تا اندازه‌ای در میزان غم و شادی متن‌های آهنگین و منظومه‌های رنگین و غنایی، تأثیرگذار باشند.

کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب می‏‌تواند برای گروه‌هایی چون ادب‏‌جویان و هنرپژوهانی که قصد دارند از ادبیات و هنرِ خنیایی - در ایرانِ باستان - اطلاع داشته باشند و اتنوموزیکولوژیست‌هایی که اُسلوب موسیقی کلامی قوم‌های مختلف را از روزهای اول مراحل شکل‌‏گیری آن پیگیری می‌کنند و محققانی که دوست دارند با زیبایی‌شناسی منظومه‌های آیینی کهن - از مهریان تا مانویان - بیشتر آشنا شوند، بسیار مناسب است.

در بخشی از کتاب درآمدی بر زیبایی شناسی خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی می‌خوانیم:

دانشِ متدلوژی، گُفتار در روش و اُسلوب است؛ و تکیه و تأکیدِ آن بر مطالعۀ نظام‌مند و بازشناسیِ نظریه‌هاست؛ بنابراین متدُلوژی، نگارنده را ملزم ‌می‌کند که تا حدّ امکان به شیوه‌ای دانشگاهی و روشمند پیش برود؛ امّا با توجّه به اینکه شیوه‌های گوناگونی در روش‌شناسیِ تحقیق مطرح شده و نگارنده نیز باید به یک یا دو روش پایبند باشد؛ و یا بر اساسِ ترکیبی از آن‌ها پیش برود، ‌می‌توان گفت که: روشِ او در این پژوهش، تحلیلی است و بر پایۀ نقدِ کاربردی و - تا حدودی هم - متکّی به نظریۀ «آیینِ احساسات» و «زیبایی‌شناسی کانت» است.

همچنین نگارنده - در مسئلۀ روش، اُسلوب یا متدلوژیِ تحقیق - گاه به نقطه‌نظرهای گادامر، در کتابِ «حقیقت و روش» هم توجّه دارد؛ زیرا گادامر، طرحِ «استقراءِ هنری - غریزیِ» هلمهوتز را - که استنتاجی‌ست ناخودآگاه و مبتنی بر شرایطِ روانشناختیِ فرد - بیشتر از استقراءِ منطقی قبول دارد؛ چراکه روشِ استقراءِ منطقی بیشتر برای تحقیق در علومِ تجربی مفید است؛ امّا در تحقیقاتِ علومِ انسانی، پژوهشگر باید نوعی حسّ ضرباهنگ‌شناسیِ مبتنی بر تجربیاتِ فردی و بصیرتِ درونیِ خود را نیز مدّ نظر قرار دهد و - علاوه‌بر این‌ها - قدرت‌های ذهنی و هوش و حافظه و مرجعیتِ دیگران را نیز پشتوانه و بنیانِ معرفتِ خویش قرار دهد... ».

به عنوانِ مثال، منِ نگارنده به‌دلیلِ اینکه موضوعِ این پژوهش، زیبایی‌شناسی شعرِ سرود یا ترانه بوده و دانسته‌ام‌ که - به قولِ بعضی‌ها - شعر، منطقِ خودش را دارد، گاهی به‌جای استدلالِ فلسفی، به آوردنِ یک «حُسنِ تعلیل» از شعری، بسنده نموده‌ام. مثلاً شاعر و روان‌پزشکِ معاصر گفته است: «بی چشمِ آدمی بر زمین/ چشمه کجا چشمه بود؟/ سنگ کجا سنگ/ صخره کجا صخره بود؟/ رود کجا رود/ روز... کجا روز؟»؛ و من استنباطم این است که اوّلاً در این نوسرودۀ کوتاه، نکاتی نهفته است که ‌می‌توان با تکیه بر هرمنوتیکِ جدید، بخشی از آن نکات را به‌راحتی فرا دست آورد و پیشِ روی مخاطب قرار داد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
گفتارِ اوّل: کلیاتی در خنیاهای ایرانی و سرودهای باستانی
مقدّمه
1. نقد و نظر، مطابقه
2. ضرورتِ پژوهش
3. پیشینه
4. پرسش‌ها
5. اهدافِ پژوهش و روشِ اجرا
6. متدُلوژی یا اُسلوب‌شناسی
گفتارِ دوم: پیش‌نیازهایی برای زیبایی‌شناسی خنیا و سرود
مقدّمه
1. اشاره‌ای به احکامِ زیبایی‌شناسی کانت و دیگران
2. نقشِ اخلاق در زیبایی‌شناسی کانت
3. تبیینِ محورِ زیبایی‌شناسی
4. تعریف متن
5. چیستیِ نقدِ کاربردی و تحلیلِ متن
6. ادبیّت و نظریۀ هرمنوتیک
7. اُبژکتیو و سوبژکتیو
8. زبان‌شناسی در پیوند با شعر و موسیقی
گفتارِ سوم: بنیان‌های تاریخی خنیا و سرود
مقدّمه
1. روزگارِ افسانه‌ها و اسطوره‌ها
2. نقد و نظر، مطابقه
3. در عهدِ مهریانِ باستان
4. در عهدِ هخامنشیان و در متونِ باستانی
5. در عهدِ اشکانیان و در متونِ میانه
6. در عهدِ ساسانیان و در متونِ پهلوی
گفتارِ چهارم: بنیان‌های نظری خنیا و سرود
مقدّمه
1. نشانه‌هایی از سَرواد و سرود در آیین میترا
2. شعر و موسیقی در آیین زرتشت
2-1. گات‌ها
2-2. یشت‌ها
3. یادگار زریران
3-1. شعر بودنِ یادگار زریران و پیوندِ آن با موسیقی
3-2. رویکردِ انتقادی
3-3. زیبایی‌شناسی یادگار زریران
3-4. بینامتنیتِ یادگارِ زریران با آثارِ مشابه آن
4. درخت آسوریک
4-1. زیبایی‌شناسی درختِ آسوریک
5. خنیا و ترانه در پیش از اسلام [= در دورۀ ساسانیان]
5-1. روایتِ فردوسی و شاهنامه‌پژوهان دربارۀ باربد و نکیسا
5-2. الحانِ باربدی
5-3. «باربد» به روایتِ حکیم نظامی در «خسرو و شیرین»
6. مانویان
6-1. سروده‌های مانویان
6-2. اشاره‌ای به اخلاق و شعائر دینی در مانویت
7. سخنِ پایانی
نتیجه
منابع