معرفی و دانلود کتاب راهبردهای اداره امور مناطق آزاد

معرفی کتاب راهبردهای اداره امور مناطق آزاد

کتاب راهبردهای اداره امور مناطق آزاد نوشته جعفر حسن‌پور، به جنبه‌های اقتصادی بندرها و مناطق آزاد ایران می‌پردازد و قوانین و مقررات آن را بررسی می‌کند.

در دنیای امروز قدرت اقتصادی تا حدود زیادی جایگزین قدرت نظامی کشورها شده و اهرم اقتصاد تأثیر بسزایی در مناسبات جهانی داشته و مهم‌ترین ضریب اعمال ‌نفوذ در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی محسوب می‌شود، چرا که می‌توان افزایش به هم‌پیوستگی و ارتباطات فردی و اجتماعی در گستره جهانی، گسترش فراملی عرصه فعالیت‌های اقتصادی، افزایش اهمیت اطلاعات در اقتصاد جهانی و کاهش اهمیت مرزها و کنترل‌های ملی و ارتقاء مقیاس تأثیرات فعالیت‌ها و عملکردهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در سطح جهانی را تحولات عمده و محوری عصر حاضر به‌شمار آورد. هر کشوری در دنیا، ناچار به ارتباط با سایر کشورها خواهد بود، چرا که هیچ کشوری نمی‌تواند بدون استفاده حداکثری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خویش به پیشرفت و درنهایت به استقلال اقتصادی برسد.

به طور کلی مناطق آزاد با توجه به ساختار فضایی آن‌ها، به دو دسته سرزمینی و حقوقی (رژیمی) تقسیم می‌شوند. مناطق آزاد اقتصادی نوع سرزمینی از لحاظ تعداد و تأثیر در اقتصاد جهانی دارای اهمیت بیشتری بوده و آنچه در اصطلاح مناطق آزاد اقتصادی نامیده می‌شود، این‌گونه مناطق‌اند. مناطق فوق به منطقه مشخصی گفته می‌شود که نسبت به سایر مناطق یک کشور دارای زیربناهای مناسب‌تر، امکانات اداری بیشتر و کارکنان آموزش‌دیده‌تر هستند. ولی در مناطق آزاد، نوع حقوقی با توجه به اینکه شرکت‌ها در منطقه مشخصی متمرکز نبوده و نحوه توزیع فضایی به ‌صورت پراکنده هستند، ارائه این امکانات به‌سادگی قابل تضمین نیست.

مناطق آزاد اقتصادی نوع سرزمینی خود بر پایه ارتباط بین اقتصاد داخلی و سیاست‌های نظارت گمرکی به دو نوع منطقه آزاد باز و بسته تقسیم می‌شوند. نوع بسته یا محصور که شامل بنادر آزاد، مناطق آزاد تجاری و مناطق پردازش صادرات می‌شود، یک منطقه کاملاً مشخص و تعریف شده است که در آن سیاست‌های نظارت بسته گمرکی اجرا شده و منطقه دارای ارتباط مستقیم بسیار کمی با اقتصاد داخلی است. مناطق آزاد اقتصادی باز که شامل مناطق ویژه اقتصادی، مناطق آزاد مالی، پارک‌های علمی - صنعتی و مناطق آزاد توریستی است، دارای ارتباط بیشتری با اقتصاد داخلی کشور بوده و سیاست‌های گمرکی ویژه‌ای اجرا می‌شود.

در بخشی از کتاب راهبردهای اداره امور مناطق آزاد می‌خوانیم:

مناطق آزاد یکی از ابزارهای مهم در ارتقاء و توسعه اقتصاد کشور هستند. ظرفیت‌های مناطق آزاد در کشور بسیار بالاست و هر کدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. تجربه 50 ساله اخیر نشان می‌دهد راهبرد جایگزینی واردات منجر به رشد مطلوبی نشده اما آن‌هایی که راهبرد توسعه صادرات را دنبال کردند به رشد مناسب دست یافتند. راهبرد توسعه صادرات بر این اصل استوار است که در کشور تولید کالایی را تشویق کنیم که قابل صدور است؛ نه آنکه آنچه می‌خواهیم مصرف کنیم، تولید کنیم. از این‌رو، کالایی که ارزش صادراتی دارد در داخل هم قابل مصرف است؛ بنابراین رویکرد رشد در اقتصاد باید رویکرد صادراتی بوده و رویکرد تولید هم بر اساس امکان صدور اتخاذ شود.

یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست‌های اقتصادی بخصوص در کشورهای در حال توسعه ایجاد فضای مساعد، برای تشویق فعالان اقتصادی به فعالیت بیشتر، جهت دستیابی به رشد اقتصادی باثبات و پایدار مبتنی بر توسعه صادرات است. مطالعات نشان می‌دهد هرچه موفقیت و تعامل با اقتصاد جهانی و افزایش سهم در بازارهای جهانی در هر دو حوزه کالا و خدمات بیشتر باشد امکان جذب فرصت‌های اقتصادی و فن‌آوری‌های به‌روز بیشتر بوده، گستره تقسیمات نیروی کار و فرایندهای تولید وسیع‌تر شده و رشد اقتصادی تسریع خواهد شد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
مفهوم مناطق آزاد
تاریخچه شکل‌گیری مناطق آزاد در جهان
انواع مناطق آزاد اقتصادی
تاریخچه شکل‌گیری مناطق آزاد تجاری در ایران
راهبردهای محوری در خصوص ارتباط اقتصاد داخلی کشورها با اقتصاد بین‌الملل
راهبرد درون‌گرا یا جایگزینی واردات
ویژگی‌های راهبرد درون‌نگر یا جایگزینی واردات
نگرش منفی راهبرد درون‌نگر (جایگزینی واردات) نسبت به پیوند با اقتصاد بین‌الملل
چالش‌های راهبرد درون‌نگر یا جایگزینی واردات
راهبرد برون‌نگر یا توسعه صادرات
ویژگی‌های راهبرد برون‌نگر یا توسعه صادرات
مزیت‌های راهبرد توسعه صادرات
آثار منفی و نقاط ضعف راهبرد توسعه صادرات
نگرش راهبرد برون‌نگر (توسعه صادرات) نسبت به پیوند با اقتصاد بین‌الملل
راهبرد میانه (تلفیقی)
رویکردهای مخالف نسبت به مناطق آزاد
نظریه وابستگی
رویکرد سنت‌گرایان
رویکرد ملی‌گرایان
رویکرد سوسیالیست‌ها
رویکرد اعتقادی
رویکردهای موافق نسبت به مناطق آزاد
رویکرد ملی‌گرایانه و ارتقاء قدرت ملی
رویکرد اقتصاد راهبردی و ارتقاء ظرفیت‌های اقتصادی کشور
رویکرد مقاومتی و مقابله با تهدیدات، چالش‌ها و مشکلات اقتصادی
اندیشه‌ها، آراء، نظریات و رهنمودهای حضرت ‌خامنه‌ای در امور مناطق آزاد
1- اقتصاد مقاومتی
2-دستیابی به اقتصاد بدون نفت و گسترش صادرات غیرنفتی
3- رهایی از خام فروشی
4- تکیه بر اقتصاد دانش‌بنیان
5- افزایش سطح تولید ملی
6- مبارزه با مفاسد اقتصادی
7- اصلاح ساختارها، نظامات و قوانین
8- تحقق سطح مطلوب امنیت اقتصادی
9- انحصارزدایی و ایجاد عدالت در برخورداری از اطلاعات، فرصت‌ها و امکانات
10- حمایت از سرمایه‌گذاران داخلی
11- تقویت زیرساخت‌های اقتصادی
12- استفاده از مزیت‌های کشور
13- توان‌مندسازی و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی
14- ارتقاء سطح علمی
15- توسعه فن‌آوری
16- ارتقاء سطح بهره‌وری منابع
17- حضور در بازارهای جهانی
18- کارآفرینی و ایجاد اشتغال
19- جذب و به‌کارگیری سرمایه‌گذاران خارجی
20- ارتقاء سطح توانمندی مدیریتی
21- ارتقاء سطح مهارتی و تجربی نیروی انسانی
سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه پنج‌ساله کشور
1- سیاست‌های کلی برنامه اول توسعه (1373- 1369)
2- سیاست‌های کلی برنامه دوم توسعه (1378-1374)
3- سیاست‌های کلی برنامه سوم توسعه (1383-1379)
4- سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه (1384-1388)
5- سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه (1394-1390)
6- سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه (1399-1395)
تنگناها و چالش‌های در پیش روی مناطق آزاد
1- وابسته بودن ترکیب درآمدی مناطق آزاد به امر واردات
2- تصویر ذهنی نادرست در زمینه نقش مناطق آزاد در قاچاق کالا
3- مسائل مربوط به جذب سرمایه‌گذاری خارجی
4- فقدان دید آرمانی مشترک
5- ناهماهنگی اجرائی بین سازمان‌های مناطق آزاد و سایر دستگاه‌های دولت
6- عدم ثبات مدیران و پایین بودن کارایی سیستم اداری
7- افزایش تصاعدی هزینه‌های جاری و تورم تشکیلاتی
8- عدم تعادل فضائی سرزمین
9- نحوه اداره و نوع مدیریت حاکم بر مناطق آزاد
10- نارسایی‌های قانونی
تحلیل محتوای گفتمان ولایت‌فقیه در امور مناطق آزاد
دکترین اقتصادی مناطق آزاد
الف- ویژگی‌های دکترین مناطق آزاد
ب- دکترین ج.ا.ا در اداره امور مناطق آزاد
اهداف مناطق آزاد
الف- اهداف کشورها از ایجاد مناطق آزاد
ب- اهداف تعریف‌شده در قانون ایجاد مناطق آزاد ج.ا.ا
ت- اهداف مناطق آزاد ج.ا.ا
سیاست‌های مناطق آزاد
الف- ویژگی‌های سیاست‌ها در زمینه اداره امور مناطق آزاد
1- ارتقای سطح امنیت اقتصادی
2- درون‌زا نمودن و ارتقاء ظرفیت‌های مناطق آزاد
3- ایجاد شرایط مطلوب و مناسب
4- برون‌نگری و جذب سرمایه
ب- سیاست‌های مرتبط با مناطق آزاد ج.ا.ا
ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های دکترین اقتصاد مقاومتی در اداره امور مناطق آزاد
ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های اهداف در اداره امور مناطق آزاد
ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های سیاست‌ها در اداره امور مناطق آزاد
ابعاد مدیریتی
مؤلفه‌ها و شاخص‌های بعد برنامه‌ریزی در اداره امور مناطق آزاد
مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدل سازمان‌دهی در اداره امور مناطق آزاد
مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدل هدایت در اداره امور مناطق آزاد
مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدل هماهنگی در اداره امور مناطق آزاد
مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدل پیاده‌سازی و اجرا در اداره امور مناطق آزاد
مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدل نظارت و ارزیابی در اداره امور مناطق آزاد
پیشنهادها
منابع و مآخذ