معرفی و دانلود رایگان کتاب روان‌شناسی خودانگاره

معرفی کتاب روان‌شناسی خودانگاره

موضوع کتاب روان‌شناسی خودانگاره، به تالیف شروین وکیلی، همان مسأله‌ی محوری مدرنیته، یعنی سوژه در موقعیت «اکنون»، است. سوژه به عنوان هویتی روان‌شناختی، کالبدی زنده، و موقعیتی جامعه‌شناختی است که در اکنون، به مثابه عرصه‌ای از تلاقی گزینه‌های رفتاری، حضور دارد و در بستری برساخته از قدرت به انتخاب کردار خویش دست می‌یازد. 

دوران کنونی شاهد چند رخداد مهم در حوزه‌ی نظریه‌پردازی در مورد سوژه بوده است. 

نخست آن که با دگردیسی علوم پایه و پیشرفت ابزارهای مشاهداتی و محاسباتی مربوطه، در دو دهه‌ی واپسین قرن بیستم، رویکردی میان‌رشته‌ای در جوامع علمی باب شد. این بدان معنا بود که متحد کردن تمام داده‌ها و نگرش‌های به دست آمده در لایه‌های متفاوت مشاهداتی به عنوان هدفی قابل دستیابی و مطلوب جلوه کرد و به دنبال آن خوشه‌ای نوین از علوم میان رشته‌ای پدید آمدند و توسعه یافتند. 

دوم آن که در واکنش به بحران‌های اجتماعی برخاسته از جنگ جهانی دوم، و به عنوان راه‌حلی رادیکال برای حل مشکلات نظری موجود در زمینه‌ی صورت‌بندی سوژه، دیدگاه‌ها و برداشت‌هایی پیشنهاد شدند که سوژه را ماهیتی جعلی، موهوم، و حاشیه‌ای می‌دانستند. این دیدگاه‌ها، اصل موضوعه‌ی خرد روشنگری یعنی محوریت سوژه‌ی شناسنده را نقض کردند و سوژه را تا مرتبه‌ی محصولی فرعی از فرآیندهایی اجتماعی یا عصب‌شناسانه فرو کاستند. ظهور این دیدگاه‌ها هم‌زمان و پیوسته با برداشتی پسامدرن بود که به نقد و خرده‌گیری از هر نوع سرمشق علمی فراگیری می‌پرداخت که آماجش دستیابی به نظریه‌ای عمومی درباره‌ی همه بود.

ناممکن بودن دستیابی به فرا روایتی واحد و خودسازگار، که همه چیز را توضیح دهد، حقیقتی بود که توسط فلاسفه‌ی بسیاری در زمان‌های گوناگون مورد اشاره واقع شده بود، اما پذیرفته شدن نسخه‌ی نیچه‌ای آن خیلی دیر و در اواخر قرن بیستم ممکن شد. در نیمه‌ی قرن بیستم بود که قضیه‌ی گودل به عنوان اثباتی ریاضی برای نابسندگی و ناکامل بودن تمام نظام‌های منطقی کلان شهرت یافت. در نهایت، امروز در همسایگی نگرش پساساختارگرایانه‌ای که وجود و خودمختاری سوژه را انکار می‌کند، دیدگاهی پسامدرن وجود دارد که به همین ترتیب امکان دستیابی به فراروایتی عام درباره‌ی هستی را منتفی می‌داند، و حتی آن را مطلوب نیز تلقی می‌کند. 

روان‌شناسی خودانگاره، کتاب دوم از مجموعه‌ نظریه‌ی زروان است. کتاب روان‌شناسی خودانگاره پیشنهاد نظریه‌ای است که شاید بتواند این دو مسیر متعارض و واگرا را با یک‌دیگر ترکیب کند. چارچوب نظری مورد استفاده در این متن، نسخه‌ای خودساخته از نظریه‌ی سیستم‌های پیچیده است که به طور خاص برای ترکیب و جمع بستن داده‌های مربوط به «من» تخصص یافته است. از این رو، باید بتواند داده‌های عصب‌شناسانه، روان‌شناسانه، جامعه‌شناسانه، زبان‌شناسانه، و تاریخی را در گستره‌ای وسیع با یکدیگر تلفیق کند و به تصویری منسجم و شفاف از سوژه دست یابد. از این رو، کتاب روان‌شناسی خودانگاره متنی میان رشته‌ای است که از تمام داده‌ها و کلیه‌ی شواهدی که به کار گشودن معمای سوژه بیاید بهره خواهد جست، بی‌توجه به این که داده‌ی مربوطه در رده‌بندی کلاسیک علوم چه جایگاهی دارد و در تیول کدام علم قرار می‌گیرد. 

از سوی دیگر، شروین وکیلی به تفسیرهای شالوده‌شکنانه و رویکردهای تبارشناسانه علاقه‌مند است و قصد ندارد شواهد انکارناپذیری که انسجام و یکپارچگی نظام‌هایی مانند سوژه‌ی شناسنده را مورد پرسش قرار می‌دهند نادیده بگیرد. از این رو، روش‌شناسی سیستمی مورد نظر این متن برخی از پیش‌داشت‌های سنتی نظریه‌های جامعه‌شناسی سیستمی را رد می‌کند و داشته‌ها و یافته‌های تازه در این زمینه را به بهای طرد پیش‌داشت‌هایی آشنا مورد توجه قرار می‌دهد. با وجود این، توجه به این عناصر و پذیرش مفاهیمی مانند غیاب، آشوب، تناقض، و بی‌نظمی در بطن نظریه به معنای آن نیست که در آماج نهایی رویکردهای شالوده شکنانه یعنی برانداختن تمام فراروایت‌ها اشتراک نظر داشته باشم. 

هدف از کتاب روان‌شناسی خودانگاره، احیای مفهوم سوژه است. دستیابی به فراروایتی که همه چیز را توضیح دهد، با وجود ناممکن شدنش در عصر کنونی، هم‌چنان از دید نگارنده مطلوب است. دانش یا در بستر توهم بزرگ دستیابی به واقعیت عینی رشد می‌کند یا در زمینه‌ی قصد بزرگ‌تری که هنگام از میان رفتن این توهم هم‌چنان دستیابی به بازنمایی دقیق و کارآمدی از هستی را آماج کند. بر این مبنا، در این نوشتار ناممکن بودن رویای دستیابی به نظریه‌ی فراگیر و منسجمی درباره‌ی همه چیز پذیرفته می‌شود، و حضور باطل‌نماها، گسست‌ها، نقاط ابهام و زیربنای سودجویانه و مبتنی بر میلِ غریزه‌ی حقیقت‌جویی رسمیت می‌یابد بی آن که نتیجه‌ی دلسردکننده‌ی بی‌اعتباری دانش یا فرو نهادن تلاش برای دستیابی به نظریه‌ای در حد امکان فراگیر و در حد امکان منسجم پذیرفته گردد. 

کتاب روان‌شناسی خودانگاره، تلاشی است برای صورت‌بندی مجدد مفهوم سوژه، و احیای آن به شکلی که در زمانه‌ی امروزین ما مورد نیاز و مطالبه است. در برداشتی عمومی و سنتی، چارچوب عمومی بحث ما جامعه‌شناسانه است. موضوع محوری این نوشتار، سوژه، و تحلیل پویایی درونی و بیرونی آن در ارتباط با مفاهیمی مانند قدرت، لذت، و معنا مسأله‌ی محوری طیف وسیعی از نظریه‌های جامعه‌شناختی است. در سطحی، این مسأله به پرسش از مفهوم هویت می‌انجامد، و از سوی دیگر با تقابل عاملیت و ساختار ارتباط می‌یابد؛ مفاهیمی که آماج این نوشتار به دست دادن پاسخی در خور درباره‌شان است. 

فهرست مطالب کتاب

پیش‌درآمد
بخش نخست: روش‌شناسی
گفتار نخست: جغرافیای دانایی
گفتار دوم: سطوح توصیفی (فراز)
بخش دوم: چارچوب نظری
گفتار نخست: مرور منابع
گفتار دوم: پدیدارشناسی من/دیگری /جهان
گفتار سوم: مسأله‌ی مرزبندی
گفتار چهارم: الگوهای مرزبندی
گفتار پنجم: ظهور سه عرصه‌ی زیست‌جهان
بخش سوم: رشد و تکوین مفهوم من
گفتار نخست: شکستن پدیده‌ها
گفتار دوم: دوره‌بندی رشد روانی سوژه
بخش چهارم: ساختارشناسی من
گفتار نخست: زمینه‌چینی
گفتار دوم: خودانگاره در سطح زیست‌شناختی
گفتار سوم: خودانگاره در سطح روان‌شناختی
گفتار چهارم: خودانگاره در سطح جامعه‌شناختی
گفتار پنجم: خودانگاره در سطح فرهنگی
بخش پنجم: من همچون اراده و خواست
گفتار نخست: تنش
گفتار دوم: غریزه و نیاز
گفتار سوم: منابع و لذت
گفتار چهارم: انگیزش و رفتار
گفتار پنجم: عمل و کنش
گفتار ششم: داو
گفتار هفتم: تعویق لذت
گفتار هشتم: اختگی
سخن پایانی
آغاز کردن از «من»
کتاب‌نامه
منابع فارسی
منابع انگلیسی
کتاب‌هایی دیگر به قلم دکتر شروین وکیلی