معرفی و دانلود کتاب روانشناسی تک فرزندی

معرفی کتاب روانشناسی تک فرزندی

علی اسلام زاده در کتاب روانشناسی تک فرزندی، برخی از ویژگی‌ها و معایب تک فرزندی را بیان می‌کند و نحوه‌ی کاهش مشکلات را مورد بحث قرار می‌دهد.

جامعۀ ایرانی امروز تحت تأثیر رسانه‌ها، جهانی شدن و فناوری‌ها، تغییرات گسترده‌ای را پشت سر می‌گذارد. امروزه خانواده‌ها به سوی هسته‌ای شدن در حرکت هستند. الگوی سنتی خانواده با محوریت «حضور فرزند مایۀ رحمت و برکت است» اگرچه هنوز پابرجاست؛ اما هر روز بیش از گذشته این الگو کهنه‌تر و قدیمی‌تر می‌شود؛ به طوری که در میان خانواده‌ها نوعی تغییر نگرش نسبت به تعداد فرزندان به وجود آمده است و این محوریت تبدیل شده است به «حضور فرزند مایۀ زحمت است». همچنین زنان علاوه بر اینکه نداشتن فرزند را تهدیدی برای زندگی زناشویی خود به‌حساب نمی‌آورند، در بعضی از موارد آن را ضروری نمی‌دانند. والدین، فرزند را مخل آسایش، گران قیمت و پرهزینه می‌دانند و با توجه به اینکه آن‌ها دیگر خواسته‌های خود را از لحاظ عواطف در فرزندان نمی‌یابند، تمایلی برای فرزندآوری بیشتر ندارند. گرایش به داشتن فرزند کمتر نشانه آن است که در واقع زنان امروز هویت زنانۀ خود را در جاهای دیگری جز خانه و مادر شدن جستجو می‌کنند. از جمله عواملی که باعث کاهش باروری و فرزندآوری می‌شوند، عبارت‌اند از: افزایش میزان طلاق، افزایش سن ازدواج، دگرگونی ارزش‌ها، تغییر نگرش نسبت به نقش‌های خانوادگی، افقی شدن ساختار قدرت در میان والدین و فرزندان، کاهش تمایلات باروری، ازدواج سپید، سقط جنین عمدی است.

در فصل اول کتاب حاضر تلاش شده تک فرزندی از منظر روانشناسان و پژوهشگران دین اسلام، ترتیب تولد، پیامدهای اجتماعی بررسی گردد و در پی آن در فصل دوم و سوم به تعریف تک فرزندی و چند فرزندی و ویژگی‌ها و خصوصیات، آسیب‌ها، نقاط قوت، مزایا، معایب، اشتباهات و نباید و بایدهای آن‌ها پرداخته شده است. در فصل چهارم به خانواده‌های چند فرزند و نقش خواهر و برادر، همچنین مزایا و معایب و نقش خواهر و برادر اشاره شده است.

فصل پنجم شامل نکات کلیدی و تربیتیِ وظایف و نحوۀ صحیح تربیتی والدین تک فرزند است. در فصل ششم به مهد کودک و زمان، مدت و نحوۀ آماده کردن آن‌ها می‌پردازد. در فصل هفتم و هشتم علاوه بر بیان سؤالات رایج والدین تک فرزند و پاسخ به آن‌ها، پیشنهاد‌ها و نقطه نظرهایی به والدین قبل از تصمیم به فرزندآوری و تعداد آن‌ها داده می‌شود.

سوزن نیومن روان‌شناس اجتماعی در دانشگاه روتگرز و نویسندۀ کتاب «تربیت یک تک فرزند» معتقد است: افرادی که به تک فرزندان لقب بچه‌هایی لوس و ننر می‌دهند، افرادی پرخاشگر، رئیس مأبانه، تنها و ناسازگارند. صدها پژوهش نشان داده است که تک فرزندان هیچ تفاوتی با هم‌سالان خود ندارند.

در بخشی از کتاب روانشناسی تک فرزندی می‌خوانیم:

از جمله ویژگی‌ها و خصوصیات تک فرزندان احساس مسئولیت بالایی است که در آن‌ها به چشم می‌خورد. آن‌ها خود را مسئول می‌دانند تا از قوانین، ارزش‌ها و توقعات خانواده حمایت کنند. آن‌ها خود را ملزم می‌داند که مفید و ثمربخش باشند و نسبت به والدین و کلیۀ اعضای خانواده و بستگان احساس مسئولیت می‌کنند. آن‌ها حتی به اشتباه خود را مسئول می‌دانند که نقایص و کاستی‌های والدین را جبران نمایند و نیازهای عاطفی ارضا نشدۀ آن‌ها را برآورده سازند. گاهی آن‌ها به اشتباه نقش والدین غایب و بی‌کفایت را برعهده می‌گیرند و می‌خواهند خلاء او را پر کنند. تک فرزندان در مرکز توجۀ خانواده و وابستگان قرار دارد. پدربزرگ و مادربزرگ‌ها و حتی افراد خانواده برای تک فرزندان نیرو و زمان بیشتری صرف می‌کنند و آن‌ها را بیشتر می‌پذیرند. هرچه تک‌فرزندان انتظارات دیگران به خصوص والدین را بیشتر برآورده نمایند، از امنیت و آرامش بیشتری برخوردار خواهند بود. تک فرزندان ناخودآگاه به این سو رانده می‌شوند که سعی کنند کلیۀ آرزوها و امیدهای والدین و آشنایان را برآورده سازند و به سرعت درمی‌یابند که هرچه بیشتر پیشرفت کنند و دستاوردهای چشمگیری داشته باشند، بیشتر مورد تحسین و تشویق خانواده قرار خواهند گرفت. در مرکز توجۀ خانواده بودن، فشارهای زیادی را بر تک فرزندان وارد می‌کند.

از لحاظ تعداد فرزندان در خانواده می‌توان خانواده‌ها را به خانواده‌های کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم کنیم. این تقسیم‌بندی بر حسب فرهنگ و ملیت در کشورهای مختلف متفاوت است؛ اما آنچه مسلم است از لحظۀ تولد تک فرزندان یا کودکانی که دارای خواهد یا برادر هستند، در معرض نگرش‌ها، انتظارات و طرفدارهای کاملاً متفاوتی قرار می‌گیرند. افزون بر این کودکانی که تک فرزند هستند، همانند سایر کودکان رفتارهای متناقض دارند؛ از برخی جنبه‌ها خجالتی و در جنبه‌های دیگر گستاخ هستند. آن‌ها هم می‌تواند خودخواه باشند، هم به دیگران بیندیشند، هم مستقل باشند و هم وابسته.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل 1: کلیات و نظرات در زمینۀ تک ‌فرزندی
فصل 2: تک‌ فرزندی
فصل 3: والدین تک ‌فرزندان
فصل 4: چند فرزندان
فصل 5: نکات کلیدی تربیتی
فصل 6: مهد کودک
فصل 7: سؤالات والدین تک ‌فرزند
فصل 8: گفتار آخر