معرفی و دانلود رایگان کتاب سرچشمه ی حکمت: جستارهایی در باب عقل
برای دانلود قانونی کتاب سرچشمه ی حکمت: جستارهایی در باب عقل و دسترسی به هزاران کتاب و کتاب صوتی دیگر، اپلیکیشن کتابراه را رایگان نصب کنید.
معرفی کتاب سرچشمه ی حکمت: جستارهایی در باب عقل
سخن گفتن درباره عقل و پایگاه ارجمند آن، سهل و ممتنع می‌نماید. سهل از آن‌رو است که درباره نوری سخن می‌گوییم که همگان به درجاتی از آن حقیقت بهره‌مندند. و آثار آن را در درون خود می‌یابند. و دشوار از آن‌رو که آن‌گاه که عقل ـ این ابزار تفکر و منبع معرفت ـ خود موضوع اندیشه و تأمل قرار می‌گیرد درباره چیستی، کارکرد و نسبت آن با دیگر منابع معرفت، تحلیل‌ها و نظریه پردازی های گوناگون و گاه متضاد پدیدار می‌شود.
جایگاه ارزشی خرد در میان آدمیان از یک سو و تأکید افزون نصوص دینی و پیشوایان معصوم بر منزلت والای گوهر قدسی عقل از سوی دیگر، همه گروه‌های فکری و فرقه‌های مذهبی جهان اسلام ـ از محدثان تا متکلمان و از فیلسوفان تا عارفان ـ را بر آن داشته که خود را اندیشه‌ورز و خردمند و روش‌ها و رهیافت‌های خود را خردپسند بنمایانند و تعالیم و آموزه‌های خود را خردمندانه بشمارند. و درباره خردگریزی و احیانآ خردستیزی گروه‌های مخالف و رقیب سخن‌ها بگویند و کتاب‌ها و رساله‌ها بپردازند. اما به راستی عقل چیست و کارکرد آن در حیات نظری و عملی بشر کدام است و چگونه می‌توان و می‌باید از این راهنمای باطنی بهره جست؟
در این میان، بر مسلمان امروزی و پژوهشگر تیزبین است که در نخستین گام، 2 منظره عقل را در چشم‌انداز تراث گران و سترگ پیشینیان بازجوید و رهاورد پژوهش‌های عالمان را در ساحت‌های گوناگون علوم اسلامی برای بازشناسی چیستی و کارکرد عقل در پیش روی خویش گیرد.
چنین می‌نماید که در ضرورت کسب آگاهی تاریخی روشمند از آراء دانشمندان حوزه‌های گوناگون علوم اسلامی درباب مقولات مهم معرفتی چون عقل نباید تردید کرد. بی‌گمان بررسی یک مقوله معرفتی و آموزه اعتقادی در ساحات مختلف و از مناظر متخالف، و شناسایی نظریه‌ها و تفسیرهای موجود درباره آن، و کشف دگرگونی‌های پدید آمده در گستره مفهومی و کارکرد آن، به روشن شدن مواضع گروه‌های فکری مدد می‌رساند و به ارزیابی درست و تنقیح مبانی می‌انجامد و بدین‌سان از رهگذر سنجش آراء و بررسی دیدگاه‌ها و ملاحظه استدلال‌ها و استنتاج‌ها مسیر استنباط‌های صحیح‌تر و تحلیل‌های کارآمدتر هموار می‌گردد.
در مجموعه پیش‌رو که به همت پژوهشگرانی دانشور سامان یافته است کوشش شده آراء مهم‌ترین جریان‌های فکری جهان اسلام در باب آموزه پایه‌ای عقل عرضه شود. دو نکته در تدوین جستارهای این نوشتار مد نظر بوده است. نخست، پرداختن به حوزه‌های متنوع و جریان‌های مهم فکری و گزینش عالمانی که نماینده شاخص یک جریان معرفتی به شمار می‌روند. و دوم، بهره‌گیری از نویسندگانی که در موضوع مورد نظر از دانش و توانایی لازم برخوردارند. گفتنی است برای آگاهی از دیدگاه قرآن و حدیث درباره عقل، دو مقاله نخست به این عرصه اختصاص یافته است. در مقاله سوم با عنوان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در کلام اسلامی، گزارشی تاریخی از سیر و سرگذشت گرایش‌های عقلی و نقلی در حوزه کلام ارائه شده است. مقالات بعدی هرکدام عقل را از منظر یک جریان معرفتی یا شخصیت بارز آن بررسی کرده است.
فهرست مطالب کتاب
پیشگفتار
عقل در قرآن کریم
عقل در اصطلاح
حوزه‌های معنایی عقل در قرآن
مفهوم عقل قرآنی
قلمرو احکام یا کارایی عقل
شناخت‌های اعتقادی به معنای عام
هستی‌شناسی
خداشناسی
امکان معاد
درک و شناخت حقایق
انسان‌شناسی
شناخت آموزه‌ها و پیام‌های قرآن
شناخت بایدها و نبایدها
شناخت اصول و علّت احکام
موانع تعقّل در قرآن
عقل دلیل اعتماد به نقل
فهرست منابع
جایگاه عقل
حقیقت عقل دینی
مقایسه‌ی عقل دینی و غیر دینی
عقل طبع و عقل تجربه و درجات عقل
معانی و کارکردهای عقل
عقل نظری
عقل عملی
عقل ابزاری
ارتباط عقل با اخلاق، دین، علم
فهرست منابع
عقل‌گرایی و نصّگرایی در کلام اسلامی
نگاهی به چگونگی رویارویی متکلّمان مسلمان با مسأله‌ی پردامنه‌ی «عقل» و «وحی»
اهل حدیث و آغاز نصّگرایی
عوامل پیدایش عقل‌گرایی
اشعری و ماتریدی
عقل‌گرایی در ماتریدیه
غزالی در کشاکش عقل و وحی
عقل‌گرایی و نصّگرایی در سده‌های متأخّر
عقل‌گرایی در شیعه‌ی امامیه
عقل‌گرایی در آثار شیخ مفید
قل‌گرایی پس از شیخ مفید
نصّگرایی در دوران متأخّر
سخن آخر
فهرست منابع
بررسی تطبیقی عقل معتزلی و اشعری
معنا و مفهوم عقل
مقایسه‌ی مفهوم و کارکرد عقل در نگاه معتزله و اشاعره
بازتاب عقل در دستگاه کلامی معتزله و اشاعره
1- رابطه‌ی تکلیف سمعی و عقلی
2- اولویت صفت عدالت یا قدرت
3- مبنای حُسن و قُبح
4- مسأله‌ی جبر و اختیار
اصل علّیت
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
فهرست منابع
عقل از دیدگاه ابن سینا
عقل مفارق
خلاصه‌ای از علم النفس ابن سینا
عقل نظری
عقل عملی
فهرست منابع
جایگاه عقل در عرفان اسلامی
مقدمه
عقل در نزد اندیشمندان اسلامی و عارفان
موارد مذمّت عقل
مقایسه معرفت عقلی و قلبی
تمایزات عشق و عقل در عرفان عملی
عقل عشق
استنتاج
الف ـ در حیطه‌ی عرفان نظری
ب ـ در حیطه‌ی عرفان عملی
فهرست منابع
عقل از نظر ملّاصدرا
الف ـ مبانی
مبانی هستی شناسانه
اصالت وجود
وحدت تشکیکی وجود
حرکت جوهری
قوس نزول و صعود
مبانی انسان شناسانه
هستی نفس
تعریف نفس
حدوث و بقای نفس
قوای نفس
ب ـ معناشناسی عقل
عقل مفارق
پیدایش کثرت طولی
عقل انسانی
عقل نظری و عملی
چگونگی تعقّل
ج ـ کاربرد عقل
خدا شناسی
وجود شناسی (نظریه اتّحاد عاقل و معقول)
معرفت شناسی
معاد شناسی
عقل و دین
علم‌شناسی
نتیجه‌گیری
پیوست ـ پیشینه‌ی بحث در مورد عقل در یونان
فیلسوفان پیش سقراطی
افلاطون
ارسطو
افلوطین
فهرست منابع
عقل از دیدگاه اخباریان
1- اهمّیت خردورزی در قرآن و روایات
2- افراط و تفریط درباره‌ی عقل
3- عقل‌گرایی و نصّگرایی در امامیه
4- پیشینه‌ی اخباری‌گری
5- روش اخباریان در احکام و اصول عقاید
6- حجیت عقل از نظر اخباریان
7- حسن و قبح عملی
8- اخباریان و حسن و قبح افعال
فهرست منابع
عقل از دیدگاه میرزای اصفهانی
مقدّمه
عبارات مرحوم میرزا در تعریف عقل
ویژگی‌های عقل از دیدگاه مرحوم میرزا
مستندات لغوی تعریف عقل
تفاوت علم و عقل
شواهد روایی تعریف عقل
حسن و قبح ذاتی
استقلال عقلی
حسن و قبح ذاتی: صفت فعل عاقل مختار
اختلاف درجات عقول
تباین عقل و معقول
تباین عقل و عاقل
تصریحات میرزا بر حجیت عقل
معنای حجّت و حجّیت
ذاتی بودن حجّیت عقل
نتیجه‌ی انکار حجّیت ذاتی عقل
شواهد نقلی بر حجّیت عقل
فهرست منابع
مشخصات کتاب الکترونیک
| نام کتاب | کتاب سرچشمه ی حکمت: جستارهایی در باب عقل |
| نویسنده | مهدی احمدی، رضا برنجکار، سید محمد بنی هاشمی، محمد بیابانی اسکوئی، سعید رحیمیان، محمدتقی سبحانی، محمدتقی فعالی، علی معموری |
| سال انتشار | ۱۳۸۸ |
| فرمت کتاب | EPUB |
| تعداد صفحات | 224 |
| زبان | فارسی |
| شابک | 978-964-8323-75-7 |
| موضوع کتاب | کتاب‌های فلسفه و منطق |
