معرفی و دانلود کتاب فلسفیدن بدن و نفس: ملاصدرا و دکارت از نفس سفر تا سفر نفس

معرفی کتاب فلسفیدن بدن و نفس: ملاصدرا و دکارت از نفس سفر تا سفر نفس

کتاب فلسفیدن بدن و نفس، تأملی است درخشان و باریک‌بینانه در آرای دو فیلسوف ظاهراً بیگانه با یکدیگر؛ یعنی ملاصدرا و دکارت. علیرضا تولایی در این بررسی، سعی در روشن ساختن مفهوم حرکت و حرکت‌مندی و نسبت آن با تفکر، در نظام اندیشه‌ی دکارت و ملاصدرا دارد.

درباره کتاب فلسفیدن بدن و نفس:

نفس چگونه حادث می‌شود؟ آیا علم‌النفس متکی به شناخت بدن است؟ آیا نفسِ بی‌بدن متصور است؟ به عبارتی، آیا نفس پس از فنای بدن به بقای خود ادامه خواهد داد؟ آیا بدن و نفس، آنگونه که دکارت باور داشته، دو جوهر متمایزند، و یا آنگونه که اسپینوزا معتقد بوده، در نگاهِ سرمدی از یکدیگر تفکیک‌ناپذیرند...؟

علاقه‌مندان به فلسفه به خوبی با این دست از سوالات آشنا هستند و آگاهند که مسئله‌ی رابطه‌ی نفس و بدن و جایگاه هستی‌شناسانه‌ی هر یک، از دیرباز سوالی اساسی در سنت فلسفه‌ی غربی و البته اسلامی بوده است. فیلسوفان گوناگون هر یک به نحوی این سوال را پاسخ داده‌اند. اما آنچه واضح می‌باشد این است که مسئله تا به امروز پایان نیافته، و بنا بر سرشت بحث احتمالا هرگز پایان نخواهد گرفت.

در کتاب فلسفیدن بدن و نفس (Philosophization of Body and Soul)، علیرضا تولایی به شرح و مقایسه‌ی آرای رنه دکارت، فیلسوف بزرگ قرن هفدهم فرانسه، و ملاصدرا، عالم و فیلسوف مسلمان پرداخته و نتایج قابل توجهی را نیز در این زمینه استنباط نموده است.

مرکز ثقل پژوهش تولایی مفهوم "حرکت" در اندیشه‌ی دو فیلسوف نام‌برده است. او تفاوتی ژرف قائل است میان فیسلوفانی که فلسفیدن‌شان ”عین حرکت" است، با فیلسوفانی که فلسفه‌شان "در حرکت" است.

از این منظر او، دکارت و ملاصدرا را یگانه فیلسوفان حرکت می‌داند، و موضوع رابطه‌ی نفس و بدن را نیز در پرتو بصیرت‌های حاصل از همین مفهوم (حرکت) در دستگاه فکری این دو بررسی می‌کند. اقسام گوناگون حرکت و معنای دقیقی که تولایی از آن‌ها مراد می‌کند، مطالبی‌ست که تنها پس از مطالعه‌ی اثر بر خواننده روشن خواهد شد.

کتاب فلسفیدن بدن و نفس مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به فلسفه و متافیزیک، مخاطبین اصلی این کتابند.

با علیرضا تولایی بیشتر آشنا شویم:

او متولد سال 1345 و فارغ‌التحصیل رشته علوم سیاسی در مقطع کارشناسی و رشته روابط بین‌الملل در مقطع کارشناسی ارشد است. تولایی بیشتر به عنوان نظریه‌پرداز، پژوهشگر، منتقد ادبی، سردبیر فصلنامه فرهنگی – فلسفی و ادبی مهراوه فعال بوده است. از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به تدریس فلسفه و داستان‌نویسی هم اشاره کرد.

در بخشی از کتاب فلسفیدن بدن و نفس می‌خوانیم:

نمی‌توان از چگونگی بدن و نفس سخن گفت، اما با این حال مفهوم مرگ بدن را نادیده گرفت. مفهوم مرگ بدن رابطه‌ای دوسویه با مهم‌ترین مباحثی دارد که ما در بحث چگونگی بدن و نفس با آن‌ها مواجهیم؛ چرا که از یک‌سو، آنچه ما از مفهوم مرگ بدن به فهم درمی‌آوریم حاصل اندیشه‌ها و تصوراتی‌ست که ما از چگونگی بدن و نفس داریم، و از سوی دیگر، مفهوم مرگ بدن و چگونگی رخ دادن آن خود پدیدآورنده‌ی مفاهیم و معناهایی‌ست که ما به واسطه‌ی آن‌ها می‌توانیم به حرکت وجودی و حدود ذاتی و تعلقی بدن و نفس نگاه کنیم. فهم ما از مفهوم مرگ بدن تأثیری بنیادی در چگونگی زیستن ما در بدن و نفس‌مان دارد. هر جهان فرهنگی و تمدنی مرزهایی که از چگونگی بدن و نفس می‌سازد با مرزهایی منطبق‌اند که از مفهوم مرگ بدن پدید می‌آورد. نفس بیگانه‌شده از مفهوم مرگ نه خود را درمی‌یابد و نه بدن خویش را؛ چرا که نفس در اندیشه‌ی مرگ است که به اندیشه‌ی بدن درمی‌آید. مابعدالطبیعه‌ی مرگ در جهان فرهنگی و تمدنی ملاصدرا مابعدالطبیعه‌ی مُردن نیست. و اگر مابعدالطبیعه این چنین باشد آن‌گاه است که بدن به بودن ما در این جهان راه می‌یابد.

اکنون هنگام آن است که از این نکته سخن بگوییم که ملاصدرا و دکارت درباره‌ی مفهوم مرگ بدن در چارچوب بحث چگونگی بدن و نفس چه گفته‌اند. پیش از هر سخنی باید این را بگویم که چرا در این‌جا اصطلاح «مرگ بدن» را به کار برده‌ام، و نه اصطلاح کُلی «مرگ» را. به این دلیل اصطلاح «مرگ بدن» را به کار برده‌ام که هم ملاصدرا و هم دکارت در بحث چگونگی بدن و نفس این نکته را پذیرفته‌اند که نفس پس از مرگ دارای زندگی جاودانه و ابدی‌ست. بنابراین، هرگاه سخن از فلسفه‌ی ملاصدرا یا فلسفه‌ی دکارت یا هر فلسفه‌ای در میان است که در آن نفس پس از مرگ دارای زندگی جاودانه و ابدی‌ست به نظر ما باید برای شرح دقیق‌تر و ژرف‌تر مفهوم مرگ از اصطلاح «مرگ بدن» استفاده کنیم؛ چرا که از کاربرد اصطلاح کلی و عام «مرگ» معنای «مرگ نفس» نیز می‌تواند حاصل شود.

فهرست مطالب کتاب

سپاس‌نامه
پیشگفتار
مقدمه
پاره‌ی یکم: زمان و چگونگی حدوث بدن و نفس
درآمد
چهار رویکرد فراگیر به زمان و چگونگی حدوث بدن و نفس
ملاصدرا و دکارت از منظر چهار رویکرد
الف: ملاصدرا
ب: دکارت
پاره‌ی دوم: موضوع وحدت یا جدایی میان بدن و نفس
درآمد
دو دسته از رویکردها
رویکرد دکارت
رویکرد ملاصدرا و تفاوت‌های آن با رویکرد دکارت
پاره‌ی سوم: موضوع حرکت در چگونگی بدن و نفس
درآمد نخست
درآمد دوم
مسئله‌ی حرکت در فلسفه‌ی دکارت
مسئله‌ی حرکت در فلسفه‌ی ملاصدرا
تفاوت‌های میان ملاصدرا و دکارت در مسئله‌ی حرکت
پاره‌ی چهارم: موضوع مرگ بدن در چگونگی بدن و نفس
درآمد نخست
درآمد دوم
مرگ در فلسفه‌ی دکارت
مرگ در فلسفه‌ی ملاصدرا و تفاوت‌های آن با دکارت
پاره‌ی پنجم: شرح اصطلاحات و پی‌نوشت‌ها
پسگفتارها
«فیلسوف» و «جهان‌ فرهنگی و تمدنی»
«فیلسوف» و «امروز ما»
«ملاصدرا» و «طبیعیات»
«آسمانشهر» و «جهان فرهنگی و تمدنی»
سخن پایانی
از «جهان ذهنی» تا زیست‌جهان‌های انسان: نگاهی به مدل ذهن بدن ملاصدرا
پی‌نوشت‌ها
کتاب‌نامه
واژه‌نامه‌ی فارسی به انگلیسی
نمایه