معرفی و دانلود کتاب قصه درمانی

معرفی کتاب قصه درمانی

کتاب قصه درمانی نوشته‌ی آرام اژدری، محمدعلی آرمند و مرضیه جهانی، به شما کمک می‌کند تا با بهره‌مندی از قصه‌گویی مهارت یادگیری را در فرزندان خود که دچار ناتوانی ذهنی هستند، تقویت کنید.

عملکرد هوشی کودکان دارای ناتوانی ذهنی کمتر از متوسط است. این کودکان در فهم مفاهیم مجرد با دشواری مواجه‌اند. همچنین از داستان‌های ساده درباره حیوانات و چیزهای آشنا لذت می‌برند. به جای کتاب‌های انتزاعی، کتاب‌های دارای طرح‌های قومی، فضای روشن و واضح، کلمات ساده و زبان عینی انتخاب کنید. برای جایگزینی کلمات هم‌معنا با واژه‌های ناآشنا آماده باشید. برای تجسم بخشیدن به واژه‌های ناآشنا از تصاویر و وسایل مناسب دیگر استفاده نمایید. کتاب‌های تصویری را که تصاویر، روایت‌کننده قصه هستند، انتخاب کنید. ساختار محکم قصه‌های قومی، با شروع، ادامه و پایان مشخص و روشن، برای چنین کودکانی بسیار مناسب است. همچنین قصه‌های قومی تراکمی؛ با طرح مناسب به دلیل تکرار شدن و منظوم بودن‌شان لذت‌بخش هستند. قصه‌های مشارکتی؛ به ویژه آنان که کودک را به تکرار صدای حیوانات فرامی‌خوانند، نیز دارای محبوبیت هستند. برانگیختن کودک به بازگویی قصه به شکلی دیگر، به عنوان مثال از طریق نمایش خلاق یا رقص، موجب افزایش قدرت قصه می‌شود.

قصه‌درمانی با ابزار قصه‌گویی یک هنر است و تأثیرپذیری از هنر موهبتی است که در فطرت انسان‌ها چون گنجینه‌ای گران‌قدر به ودیعه گذاشته شده است. هنر قصه‌گویی زبانی است که پاکی، آفرینندگی، صداقت و صمیمیت در آن موج می‌زند و از برکت آن کودکان با شادابی رشد و نمو می‌کنند. هر پیامی که با هنر قصه بیان شود بر دل می‌نشیند و چون کودکان با صفا، ساده، صمیمی، پاک‌اند، از این رو قصه برایشان امری شیرین و فهمیدنی است.

گفتن قصه‌هایی که قهرمان آن از مشکلی رنج می‌برد و بیان رفتارهایی که او و دیگران انجام می‌دهند تا از مشکل رهایی یابد، جنبه پیشگیرانه و درمانی دارد. بسیاری از اوقات مشکل کودک پنهان است و نه شما از آن باخبرید، نه خودش به آن آگاهی دارد، بلکه مشکل منتظر آشکار شدن است؛ با انتخاب قصه‌های هدفمند و هوشیارانه از طرف شما، کودک راه درمان خود را از میان قصه‌هایی که برای او می‌گویید پیدا می‌کند و این همان جنبه پیشگیرانه درمانگرانه‌ی قصه‌گویی و قصه‌درمانی است. قصه‌درمانی چهارچوبی منطقی برای مشکلاتی که در بین بچه‌ها شایع است فراهم می‌کند تا در زمانی کوتاه به درمان تعداد زیادی از آن‌ها بپردازید. این درمان تدریجی و خوشایند با همکاری و مشارکت زیاد انجام می‌شود.

سازگاری فرایندی است که در آن فرد در یک دوره زمانی فعالانه درگیر می‌شود و برای آن از استراتژی‌های متفاوتی استفاده می‌کند. انتخاب استراتژی می‌تواند بر روی کیفیت زندگی یا امید تأثیر مثبت یا منفی بگذارد. چنانچه سازگاری خوب صورت گیرد، کیفیت زندگی فرد افزایش می‌یابد و در غیر این صورت نه تنها خود آن‌ها، بلکه خانواده نیز دچار مشکلاتی از قبیل عدم توانایی در حل تعارضات و گسیختگی خانوادگی می‌گردد. مشکلات سازگاری اجتماعی می‌تواند روی تعهدات فردی و اجتماعی تأثیر بگذارد و موجب مشکلاتی در سلامت فردی و اجتماعی شود. زمانی که روابط اجتماعی گسسته شود، توانایی تنظیم و مدیریت رفتار نیز از بین می‌رود. کمبود یا نبود روابط اجتماعی که در نتیجه سازگاری اجتماعی نامطلوب رخ می‌دهد، می‌تواند روی انگیزه و سلامت روان فرد تأثیر منفی بگذارد و موجب عملکرد روانی ضعیف مانند احساس گناه، خودپنداره منفی، ناامیدی، عزت نفس پایین، انزوا و رضایتمندی پایین از زندگی شود.

در بخشی از کتاب قصه‌درمانی می‌خوانیم:

قصه‌گویی هنر گوش سپردن را تقویت می‌کند. کودکان تمامی یک قطعه ادبی را که به وسیله سؤال یا بحث در آن وقفه ایجاد نشده است، تجربه می‌کنند. اگر قصه‌ای که می‌شنوند ارزش گوش کردن داشته باشد، مشتاق یادگیری کلیدهایی می‌شوند که نمادها را برایشان گشوده و معنا می‌کند. مطالعه روی کودکانی که خواندن را زودتر آغاز کرده‌اند، نشان می‌دهد که شنیدن قصه‌های خوانده شده یا گفته شده در اوایل کودکی، عاملی مشترک برای همه آنان بوده است.

شنیدن قصه ممکن است در زندگی کودکان کم‌سال حتی اهمیتی بیشتر داشته باشد. هوارد گاردنر در «ادبیات و رشد انسان» می‌نویسد: گوش دادن به قصه و قصه‌گویی تجربه‌ای بسیار خاص و تقریباً روحانی برای کودک کم‌سن است. تجربه‌ای که مستلزم توجه کامل اوست و به نظر می‌رسد که در کسب مهارت زبانی و درک وی از جهان، نقشی جدی دارد. کودک کاملاً با شخصیت‌ها و حوادث مستقل قصه هم‌ذات‌پنداری کرده و آن‌ها را با موقعیت‌هایی که در بقیه کارهای روزانه‌اش با آن‌ها مواجه می‌شود، همسان می‌پندارد. حتی در تک‌‌گویی‌های شبانه؛ نام‌ها، حوادث، وزن، آهنگ، صدا و عبارات کامل قصه را درهم می‌آمیزد. نقش عمده‌ای که به وسیله قصه‌‌شنوی و قصه‌گویی در زندگی اکثر کودکان کم‌سن بازی می‌شود من را به این اندیشه رهنمون کرد که تکانه‌های داستانی در سازماندهی دنیای کودک نقش به‌سزایی ایفا می‌کند. دستگاه‌های شنیداری و گویایی کودک شاید به مقدار مشخصی محرک محیطی نیاز دارند که اگر چه از طریق بسیاری منابع تأمین می‌شود اما به نظر می‌رسد که توسط تجارب ادبی به بهترین نحو اغنا می‌گردد.

شنیدن قصه‌های گفته شده، برای کودک امکان تمرین تصویرسازی را فراهم می‌کند. همچنان که کودک قصه را می‌شنود، صحنه‌ها، عملی داستان و شخصیت‌های آن را خلق می‌کند. توانایی تجسم و خیال‌بافی مبنای تصور خلاق است. به نظر می‌رسد این توانایی بر رشد شناختی و اجتماعی کودک تأثیری مثبت داشته باشد. همچنین به نظر می‌رسد کودکانی که آمادگی بیشتری برای نمایش تخیلی دارند در همدلی با کودکان دیگر تواناتر هستند. این موضوع برای آن دست از مربیانی که فکر می‌کنند در گذشته بر مهارت‌های شناختی به قیمت از دست دادن رشد عاطفی تأکید شده است، دارای اهمیت ویژه‌ای است. کرنی چکووسکی متخصصی در زبان و ادبیات کودک و نیز نویسنده مشهور روسی معتقد بود که هدف از قصه‌گویی «پرورش همدردی و انسان‌دوستی در کودک، به هر قیمتی است. یعنی پرورش توانائی اعجاب‌آور انسان در آشفته شدن از بدبختی دیگری و در خوشحال شدن از شادی دیگری و تجربه کردن سرنوشت شخص دیگر به عنوان سرنوشت خود».

فهرست مطالب کتاب

بخش اول: قصه‌درمانی و اهمیت آن
مقدمه
آشنایی با قصه‌درمانی
اهمیت تحریر این کتاب
قصه‌درمانی
مزایای قصه‌گویی
سازگاری اجتماعی
کم‌توانی ذهنی
سازگاری اجتماعی
خصوصیات افراد سازگار
بخش دوم: کم‌توان ذهنی
کم‌توانی ذهنی
سطوح عقب‌ماندگی
علل عقب‌ماندگی ذهنی
خصوصیات تکاملی معلولین آموزش‌پذیر
مفهوم عقب‌ماندگی ذهنی برای کودک و خانواده
مداخله، آموزش و اشتغال زودرس
فعالیت‌های لذت‌بخش و زندگی در اجتماع
حمایت از خانواده
سیر و پیش‌آگاهی
بخش سوم: اهداف و ارزش‌های قصه‌گویی
اهداف و ارزش‌های قصهگویی
گیل اى. هلی
بخش چهارم: تحقیقات نویسندگان و پژوهش‌گران در مورد قصه‌درمانی و سازگاری اجتماعی
تحقیقات نویسندگان و پژوهش‌گران در مورد قصه‌درمانی و سازگاری اجتماعی
بخش پنجم: شرایط و ویژگی‌های قصه
ویژگی یک قصه‌گوی خوب کدام است؟
جلسه قصه‌گویی را هر جایی می‌توان تشکیل داد
چگونه قصه را شروع کنیم؟
قصه‌گویی برای کودکان دارای ناتوانی یادگیری
قصه‌گویی برای کودکان دارای اختلال عاطفی
تأثیر قصه در خلاقیت و رشد ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودکان
بخش ششم: نحوه درمان مشکلات و اختلال‌ها با قصه
اصل لذت در برابر اصل واقعیت
خشنودی غیرمستقیم
اهمیت تجسم خارجی شخصیت‌ها و رویدادهای تخیلی
دگرگونی‌ها تخیل درباره‌ی «نامادری پلید»
سامان دادن به آشفتگی
کاربرد روان‌شناختی قصه
استفاده از قصه به عنوان ابزار تشخیص
قصه‌گویی برای نوجوانان
کاربرد درمانی قصه‌ها
قصه و تغییر شناخت
کاربردهای ویژه تمثیل
تمثیل به مثابه چارچوب
فواید استفاده از تمثیل در تعلیم و تربیت و آموزش حرفه‌ای، کارآموزی و روان‌درمانی
استفاده از تمثیل در جلسه درمان
بخش هفتم: نمونه‌ای از قصه‌ها
وقتی که منطق بر هیجان غلبه می‌کند
اتحاد پیروزی می‌آورد
بقچه‌های غم و غصه
شهامت دست زدن به آزمایشی مخاطره‌آمیز
اثر مورد انتظار
ما همان چیزی هستیم که باور داریم هستیم
یادگیری از گذشته، زیست در حال و برنامه‌ریزی برای آینده
تفسیر شیوه‌های درمانی اریکسون
استفاده از داستان‌های آموزنده در روان‌درمانی
داستان‌های انگیزه‌بخش
آموختن ایستادن
ما معلول‌ها
مرد نابینا و قرآن
قصه با موضوع همکاری
قصه با موضوع خودباوری
بخش هشتم: بحث و نتیجه‌گیری
بحث و نتیجه‌گیری
پیشنهادات کاربردی
منابع