معرفی و دانلود رایگان نشریه علمی - تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی - شماره 7

معرفی نشریه علمی - تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی - شماره 7

نشریه علمی - تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی - شماره 7 با رویکرد تحلیلی به بررسی موضوع سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت در ایران می‌پردازد و ضمن ارائه تعاریف حقوقی و فقهی این دو موضوع، افتراق و اشتراک آن نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نقش علوم انسانی و هنر با کارکرد انتقادی در خصوص طرح سؤالات بنیادین در فلسفه و مبانی علمی به عنوان ابزاری برای دست‌یابی به تفکر نواندیش، خلاق و کارآفرین در زیرساخت‌های سایر علوم و دستاوردهای آن نیز از اهمیت بسیاری در فرآیند توسعه برخوردار است. از این‌ رو می‌توان گفت دست‌یابی به توسعه بومی، همه‌جانبه و پایدار، جز با بذل توجه به پژوهش و مطالعه در حوزه علوم انسانی و هنر میسر نخواهد شد.

در جامعه ما سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت، گاه به یک معنی به کار رفته و گاه از هم تفکیک شده‌اند و با معانی مختلف مطرح شده‌اند. سرقفلی وجهی است که مالک در ابتدای اجاره و جدای از مال الاجاره از مستأجر می‌گیرد تا محل را به وی اجاره داده و واگذار کند. در حالی که حق کسب یا تجارت یا پیشه حقی است که به طور تدریجی و به مرور زمان برای مستأجر محل کسب و پیشه و تجارت به وجود می‌آید.

در نتیجه بعد از این‌که مستأجر کار و فعالیت کرد و در نزد مشتریانش اعتباری بدست آورد، حقی برای او به وجود می‌آید که به آن حق کسب یا پیشه یا تجارت می‌گویند. بنابراین حق کسب یا پیشه یا تجارت و حق سرقفلی دو حق مالی متمایز از هم هستند و دارای موضوعاتی با ماهیت غیر‌مادی هستند.

این نوشتار با طرح دیدگاه‌های مختلف به تبیین مفهوم و ماهیت حق سرقفلی به عنوان یک حق و امتیاز و تمایز آن از سرقفلی به عنوان وجهی که توسط مستأجر به مالک یا مستأجر قبلی پرداخت می‌شود، می‌پردازد و سپس با رویکردی تحلیلی از مقایسه حق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت و بیان جهات اشتراک و افتراق آن‌ها بحث می‌کند.

سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت که باید بین آن‌ها تفاوت قائل شد، از مهم‌ترین مباحث مربوط به اجاره است که جایگاه بسیار مهمی در مباحث حقوقی و اقتصادی داشته و به عنوان یکی از نهادهای قانونی نوپا در نظام اقتصادی و قضایی ما است و قدمت آن به کمتر از پنجاه سال ختم می‌گردد. به لحاظ فقهی نیز از مسائل مستحدثه و نو پیدا تلقی می‌شود.

پذیرش و توسعه مالکیت‌های غیرمادی یکی از تحولات بزرگ نظام‌های حقوقی و اقتصادی جهان است که امروزه در میان تمام ملل متمدن رسوخ کرده است. انسان‌های پیشین مالکیت را همواره منحصر به اشیا مادی می‌دانستند و برای آن‌ها مالکیت‌های فکری و معنوی و سایر چهره‌های مالکیت غیرمادی مفهومی نداشت.

این قبیل مالکیت‌ها که در اثر پیشرفت و تکامل دانش بشری وارد قلمرو حقوق شده است، برای نخستین بار در حقوق موضوعه دول اروپای غربی مورد شناسایی قرار گرفته و از آن‌جا به تدریج پا به عرصه حقوقی و اقتصادی دیگر ممالک نهاده است. حق سرقفلی تاجر از جمله مالکیت‌های غیرمادی است که زمان زیادی از پیدایش آن نمی‌گذرد و در اصل، این پدیده در قرن حاضر در زندگی اقتصادی مردم بروز کرده و قانون‌گذاران را ناچار به وضع مقررات لازم در این مورد نموده است.

اغلب کشورها مقررات سرقفلی را که از موضوعات بدون واسطه حقوق تجارت و اقتصاد اجتماعی است، در میان قوانین تجاری خود داده‌اند و برخی کشورها نیز زمینه حقوق مدنی را محل مناسب ذکر این مقررات دانسته‌اند. قانون‌گذاران ما چند سال پس از پیدایش عملی پدیده سرقفلی در بازار ایران، با وضع مقرراتی به نام قانون روابط مالک و مستأجر در خرداد 1339 برای اولین بار به آن وجهه قانونی بخشیدند.

تحولات صنعتی و اقتصادی باعث افزایش اموال منقول، اموال غیرمادی و اموال مبتنی بر دانش و حقوق معنوی شده است. در گذشته اموال غیرمنقول و مادی اهمیت بیشتری داشت اما امروزه بیشتر ثروت جوامع پیشرفته را سهام شرکت‌ها، مالکیت‌های صنعتی، طرح‌ها و مدل‌های صنعتی، اسرار تجاری، دانش فنی، مالکیت‌های ادبی و هنری، علائم تجاری، نام‌های تجاری، نرم‌افزارهای رایانه‌ای، سرقفلی و حقوق کسب یا پیشه یا تجارت تشکیل می‌دهند.

پدیده حق کسب و پیشه و تجارت از جمله حقوقی است که در بستر عرف رشد و نمو کرد و سرانجام در عرصه مجلس مقننه ظهور و جامعه قانون بر تن کرد. این حق از بدو پیدایش، مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرد. قانون روابط و مستأجر سال 1356 این حق را به اوج رساند و قانون روابط موجر و مستأجر سال 1376 آن را به حاشیه راند.

با این وجود حقی که بر اساس قوانین سابق خلق گردیده است ادامه حیات می‌دهد و اجرای آن توسط محاکم تضمین می‌شود. پس باید ماهیت این حق را شناخت و مرزهای آن را به درستی تعیین کرد و از اهمیت آن غافل نبود.

فهرست مطالب

مروری بر مفاهیم سرقفلی و حق کسب، پیشه یا تجارت  در نظام حقوقی ایران
بررسی تکنیک ساخت آینه کاری در تزیینات اُرسی سازی با توجه به بازانگاری فضای معماری اسلامی
نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری
مؤلفه‌های بصری در آثار نقاشانه پل گوگن، با تأکید بر نمونه‌های مبتنی بر روایات مذهبی
بررسی عوامل موثر بر شکل‌گیری سبک معماری مساجد دوره قاجار شهر ارومیه (مطالعه موردی: مسجد علی شهید، عبدالمحمد و قره آغاج)
ساختار دکوپاژ در فیلم و برنامه‌های تلویزیونی یک و چند دوربینه
نقاشی کودکان کار 7 تا 14 ساله محله زمزم تهران از نقطه نظر مفاهیم و رنگ
اصول طراحی محصول با هدف پرورش درک تلفیقی از حواس پنجگانه در کودکان
بررسی طرح‌ها و نقوش قالی افشار باف سیرجان