معرفی و دانلود کتاب کریستوفر نولان هزارتوی روابط

معرفی کتاب کریستوفر نولان هزارتوی روابط

کتاب کریستوفر نولان هزارتوی روابط نوشتۀ دیوید بوردول و کریستین تامپسن، به بررسی و تحلیل آثار این کارگردان بزرگ و برجسته می‌پردازد و به این سؤال پاسخ می‌دهد که چرا فیلم‌های او جزء بهترین‌های سینمای جهان محسوب می‌شوند.

پل تامِس اندرسن، برادران واچووسکی، دیوید فینچر، دارن آرونوفسکی و کارگردان‌های دیگری که در اواخر دهۀ‌ نود میلادی فیلم‌های موفقی ساختند، همگی یا توانسته‌اند نظر مردم را جلب کنند یا نظر منتقدان را و گاهی‌ نیز هر دو را. اما هیچ‌یک از آن‌ها در کارشان به اندازۀ کریستوفر نولان (Christopher Edward Nolan) تا این اندازه خیره‌کننده ظاهر نگشته‌اند.

تا تابستان 2013 مجموع فروش فیلم‌های نولان بالغ بر 3/5 میلیارد دلار می‌شد و میزان فروش آن‌ها در شبکه‌های خانگی مبلغی نزدیک به همین مقدار بود. در تابستان 2013، در فهرست 250 فیلم برتر IMDb، که یکی از مردمی‌ترین معیارهای مورد پسند قرارگرفتن در سینماست، شوالیۀ تاریکی با بیش از یک میلیون رأی در رتبۀ ششم و تلقین با بیش از 850 هزار رأی در رتبۀ پانزدهم قرار داشت. جالب توجه است که منتقدان زیادی هستند که هم فیلم‌های پرفروش نولان را با آغوش باز پذیرفته‌اند و هم فیلم‌های نامعمول او را، مثل یادآوری و حیثیت. از تعقیب به بعد، همۀ فیلم‌های او در سایت Rottentomatoes.com بین 76 و 94 درصد آرا را کسب کرده‌اند. حتی بی‌خوابی، که شاید در بین فیلم‌های نولان از همه‌ کمتر مورد بحث قرار گرفته، نیز 93 درصد آرا را کسب کرده است. در حال حاضر نولان یکی از ماهرترین فیلمسازان زندۀ دنیاست. اما منتقدانی هم هستند که از کارهای او متنفرند. از نظر آن‌ها، فیلم‌های نولان به لحاظ تئوری بسیار سطحی، به لحاظ فرم بی‌قواره و به لحاظ تکنیکی پر از ایراد هستند. کسانی که نسبت به پیرنگ‌های تکه‌تکه و انحراف در توالی اتفاقات در فیلم‌های متوسط بی‌اعتنا بوده‌اند، وقتی به فیلم‌های نولان می‌رسند دربارۀ این مباحث به فکر فرو می‌روند. شاید بخشی از این حمله‌ها در واکنش به شهرت و اعتباری ا‌ست که نولان به دست آورده است. حالا که او تا این حد اوج گرفته، ممکن است سقوطش نیز بسیار مرگبار باشد.

با تمام این تفاسیر به نظر می‌رسد همه با این موضوع که نولان می‌خواهد یک فیلمساز نوآور و خلاق باشد موافق‌اند. ممکن است بعضی‌ها بگویند نوآوری‌های او ‌چندان قوی نیست، اما موضوع این نیست. کارهای او این فرصت را در اختیار شما می‌گذارد تا دربارۀ مسائلی در حوزۀ خلاقیت و اصالت در سینمای عامه‌پسند بیندیشید.

با چنین رویکردی می‌توان بدون ارزیابی خوب و بدِ تاریخِ سینمای هنری، نگاهی به تاریخچۀ آن انداخت. به طور مثال می‌توانید «تولد یک ملت» را فیلمی مضر و مخرب به حساب بیاورید، اما از طرفی هم می‌توان چینش ساختاری جاه‌طلبانۀ آن، تأثیرش بر فیلمسازان دیگر و مسائل دیگری را دربارۀ آن مورد بررسی قرار داد. هیچ‌کس نظرش این نیست که خوانندۀ جاز را بهترین فیلم تاریخ سینما به حساب بیاورد، اما این فیلم توانست نقش مهمی در پایه‌گذاری فیلم‌هایی که در آن‌ها صدا با تصویر هماهنگ بود بازی کند، از همین رو استفادۀ صدا در این فیلم و جایگاهش در تاریخ سینما، این فیلم را فیلمی شایستۀ بررسی می‌کند.

به عبارت دیگر،‌ منتقدی ممکن است بگوید: «چرا نولان یک فیلمساز خوب است؟» یکی دیگر ممکن است بگوید: «چرا یک فیلمساز بد است؟» اما سوال چیز دیگری ا‌ست: طبق شواهد موجود، فیلم‌های او توانسته به چه چیز در تاریخ سینمای هنری و استودیویی آمریکا دست یابد؟ پاسخ دیوید بوردول (David Bordwell) و کریستین تامپسن (Kristin Thompson) در کتاب کریستوفر نولان هزار توی روابط (Christopher Nolan: a labyrinth of linkages) از این فرض آغاز می‌شود که موفقیت‌های نولان همگی بر پایۀ نوآوری هستند.

در بخشی از فیلم کریستوفر نولان هزار توی روابط می‌خوانیم:

فیلم‌های نولان هم به همین ترتیب‌اند. وقتی برخی از آن‌ها را پلان به پلان تحلیل می‌کنیم، می‌بینیم که ظرافت و انسجام لازم را ندارند، اما باز هم باید آن‌ها را مورد توجه قرار داد. نقص‌های سبکی او، که در فصل‌های آتی کتاب به آن‌ها خواهم پرداخت، با سبک نوآورانه و فرمِ غالبِ فیلم‌های او جبران می‌شود. تا به اینجای کار می‌توان این را گفت که نولان گاهی از نظر سبکی دقیق‌تر عمل می‌کند. مواقعی که او تکنیک‌های بصری را برای شدت بخشیدن و ظریف کردن خواسته‌های معمارانه‌اش به کار می‌بَرَد، می‌بینیم که بافت و ساختار به صورت یکپارچه با یکدیگر ادغام می‌شوند.

بهترین فیلم او از نظر انسجام سبکی، یادآوری ا‌ست. فیلمی که در آن چند قسمت‌ طولانی به صورت برعکس کنار هم چیده شده‌اند. تک‌تک پلان‌های چنین فیلمی باید به حدی کنترل‌شده باشند که بتوانند ما را در هزارتوی فیلم پیش ببرند. بخش‌های پازل‌گونۀ فیلم که قسمت‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند باید سروته دقیقی داشته باشند و از نظر توالی زمانی خیلی نرم و راحت با یکدیگر جور دربیایند، اگرچه مدام صحنه‌هایی سیاه و سفید در طول فیلم ظاهر می‌شوند.

در طول صحنه‌های فیلم نیز نولان با استفاده از پلان‌های درهم‌فشرده و نبود هرگونه ناهمواری در سبک، مهارت خود را به نمایش می‌گذارد. او حتی می‌تواند سرعت پیشروی اوضاع را در دو پلانی که در مجموع پنجاه ثانیه طول می‌کشند و در آن‌ها داستان و شوخی درهم می‌آمیزند، آرام کند.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
بخش اول
1: سبک در عین بی‌سبکی؟
2: تعقیب رو به عقب و جلو
3: خوابی را در یک خواب همراه با من خواب ببین
4: یک کارگردان برای عامۀ مردم؟
ضمیمه: بر اساس عمو اسکروج؟
بخش دوم
1: یکراست سر اصل مطلب
2: فیلم هنری به‌مثابه فیلم پرفروش
گفتگو: نگاتیو هنوز هم بهترین است
فیلم‌شناسی و تصاویر