معرفی و دانلود کتاب اندیشه آزادی: نگاهی از منظر اقتصاد سیاسی به تجربه ایران معاصر

معرفی کتاب اندیشه آزادی: نگاهی از منظر اقتصاد سیاسی به تجربه ایران معاصر

عنصر اصلی تشکیل‌دهنده اقتصادهای پیشرفته مدرن حق مالکیت فردی است. با به رسمیت شناختن چنین حقی است که بازارهای رقابتی شکل می‌گیرند، توسعه پیدا می‌کنند و موجبات تولید ثروت و رفاه هر چه بیشتر را فراهم می‌آورند. مضمون حق مالکیت فردی یا شخصی عبارت است از آزادی انسان در به کار بستن اطلاعات و توانایی‌های خود برای برآورده کردن نیازها و خواسته‌هایش در چارچوب قواعد همه شمول (قانون). حق مالکیت منحصر به برخورداری شخصی از توانایی‌ها یا دارایی‌ها نیست بلکه فراتر از آن، امکان مبادله آزادانه و داوطلبانه آنها را هم شامل می‌شود. بازار رقابتی که منشأ اصلی افزایش ثروت و رفاه در جوامع امروزی است بدون این مفهوم از حق مالکیت غیر‌قابل تصور است. در جامعه ما این واقعیت بسیار اساسی که آزادی و مالکیت دو روی یک سکه‌اند و یکی بدون دیگری تحقق‌پذیر نیست، به‌طور اسف‌انگیزی، مورد غفلت واقع شده است. نتیجه ناگزیر این غفلت تصور نادرست درباره اهمیت اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد از یک سو و تفکیک ناموجه دو مفهوم مدرن آزادی سیاسی و اقتصادی از سوی دیگر بوده است.

طی دو سده گذشته، ورود اندیشه‌های جدید غربی به ایران و آگاهی از پیشرفت‌های شگرف صنعتی اهل فکر در جامعه ما را به تأمل در باره علل عقب‌ماندگی و چاره‌جویی برای این معضل واداشت، اما بی‌توجهی غالب روشنفکران ما به ماهیت نظام‌های اقتصادی - سیاسی جوامع پیشرفته و توقف در ظواهر و نتایج بدون دقت در اسباب و علل، موجب ارزیابی‌های شتابزده و راه‌حل‌های ناکارآمد شد. در سه فصل نخست کتاب، تلاش روشنفکران تجدد‌خواه ایرانی و «آزادیخواهی نافرجام» آن‌ها به اجمال مورد بررسی قرار می‌گیرد. غفلت این روشنفکران از تحولات فکری دنیای مدرن که بستر‌ساز شکل‌گیری نهادهای اقتصادی - سیاسی مدرن بوده است، تلا‌ش‌های آنها را در بسیاری از موارد به بی‌راهه برد. در فصل چهارم، مبانی مفهومی اندیشه اقتصادی - سیاسی دوران جدید اجمالاً مورد بررسی قرار می‌گیرد. فصل‌های پنجم تا هفتم، به ساختار و عملکرد نهادهای مهم سیاسی و اقتصادی جامعه مدرن می‌پردازد تا خواننده بتواند، از چشم‌اندازی کلی، تصوری منسجم از واقعیت‌های دنیای مدرن پیدا کند.

هدف اصلی این کتاب اشاره اجمالی به برخی وجوه تجدد‌خواهی ایرانیان و ارائه بسیار خلاصه‌ای از خردورزی مدرن در اقتصاد و سیاست است تا شاید بتوان با زدودن ابهام‌ها و آشفتگی‌های فکری در خصوص عقب‌ماندگی جامعه ما، راه را برای چاره‌جویی‌های معقول و مؤثر باز کرد.

مخاطبان اصلی ما جوانان مشتاقی هستند که می‌خواهند با درک عمیق‌تر مسائل جامعه خود و تکیه بر شناخت بهتر اندیشه‌ها و سازو‌کارهای دنیای امروز، ایران آینده را با عقل و تدبیر بسازند.

فهرست مطالب کتاب

پیش گفتار
فصل اول: اژدهاى هزار نقش: دگردیسى در چهرۀ استبداد کهن
نخستین برخوردها
نظریه پردازان اصلاح طلبى در عهد ناصرى
نهضت مشروطیت
دوران رضا شاه
دوران محمدرضا شاه
فصل دوم: آزادى خواهى؛ شکست در اولین خاکریز
ریشه‌های سر در گمی
حقوق و آزادى‌هاى فردى و مصالح جامعه
فصل سوم: نگاهی به اندیشه‌های چپ گرایانه در نهضت مشروطه
نخستین سوسیالیست‌ها
رادیکالیسم فکری و جوخه‌های وحشت
فصل چهارم: اندیشۀ اقتصادى و جایگاه آن در جامعۀ مدرن
تحول مفهوم انسان
منشاء معرفت شناختى و فلسفى اندیشۀ مدرن
مولفه‌هاى ارزشى اندیشۀ مدرن
اقتصاد سیاسى و جامعۀ مدنى
مصلحت عمومى در اندیشۀ سنتى و مدرن
حوزۀ خصوصى و حوزۀ عمومى فعالیت‌هاى انسان در جامعه
وسوسه‌هاى صنع‌گرایى
آنچه دیده می‌شود و آنچه دیده نمى شود
فصل پنجم: دربارۀ سازمان سیاسى جامعه
دولت؛ مدیریت جمعى یا ابزار سلطه
ملزومات دموکراسى
مصلحت جمع و منزلت فرد
تحزب و ضرورت آن در سازمان سیاسى
جمع‌بندى ترجیحات فردى و لزوم تعدد احزاب
احزاب رقیب و نظارت مستمر
احزاب سیاسى و تربیت مدیران لایق
خطرهاى نظام‌هاى حزبى
فصل ششم: تلاش معاش و چگونگى نظم اقتصادى یک جامعه
منافع فرد و منافع جمع
جمع اضداد: دولتى که‌ تجارت کند و تاجرانی که‌ حکومت کنند
شکست بازار
ایثار و استحقاق
عدالت و دخالت در ‌ساز‌وکار بازارها
مدیریت کلان اقتصادى
فصل هفتم: حکومت قانون
حکومت قانون و نقش دولت
حکومت قانون و نظام اقتصادى
ویژگى‌هاى عام قوانین اقتصادى
نتیجه
پیوست‌ها
دو خوانش از اندیشۀ آزادی
خوانش دکتر حسین عبده تبریزی از «اندیشۀ آزادی»
توضیح دکتر محمد طبیبیان دربارۀ این خوانش
نقد محمود صدری بر «اندیشۀ آزادی»
پاسخ دکتر موسی غنی‌نژاد به این نقد