معرفی و دانلود کتاب دین و دیکتاتوری

معرفی کتاب دین و دیکتاتوری

کتاب دین و دیکتاتوری به قلم محمد سروش محلاتی، رابطه‌ی دین و مردم‌سالاری را با رویکرد فقهی مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهد.

رابطه‌ی دین و مردم‌سالاری موضوعی نیست که به تازگی مورد توجه قرار گرفته باشد. بار‌ها درباره‌ی این موضوع پژوهش‌هایی صورت گرفته که البته هیچ کدام از آن‌ها شما را از تأمل در این باره بی‌نیاز نساخته لذا مطالعه این کتاب به طور حتم امری ضروری است.

بیان نویسنده در این کتاب دارای دو ویژگی است: یکی آنکه بیش از پرداختن به مبانی نظری، به راهکارهای عملی می‌پردازد و دیگر آنکه با توجه به چگونگی نفوذ دیکتاتوری به نظام اسلامی مبحث را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

در بخشی از کتاب دین و دیکتاتوری می‌خوانیم:

یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌های نظام‌های استبدادی، «عدم امکان نقد حاکمان» است. در اینگونه نظام‌ها، نقد حکومت با دو مشکل مواجه است: از جنبه نظری، این حق برای مردم انکار می‌شو‌د، و از جنبه عملی هم، راه‌های نقد مسدود شده و هزینه نقد کردن چندان گران می‌شو‌د که احدی جرأت اقدام به آن را نداشته باشد.

و برای آن‌که اساساً زمینه‌ای برای نقد وجود نداشته باشد، پیشاپیش کانال‌های دسترسی به اطلاعات مربوط به رفتار حاکمان بسته می‌شو‌د تا امکان اشراف و مراقبت از آنان وجود نداشته باشد و قهراً در فضایی که چشم‌ها را نتوان باز کرد و دیدن اقدامات ناپیدا و اطلاع از تصمیمات ناآشکار ممکن نباشد، فرصت نقد کردن صحیح و کامل هم وجود نخواهد داشت.

بر این اساس هرگونه پاسخ به سؤال «نسبت دین و دیکتاتوری» موکول به آن است که پیش از آن، وضع «نقد قدرت» در نظام اسلامی‌ مشخص گردد و این وضعیت نیز موکول به وضع «نظارت بر قدرت» است. مسأله نظارت بر قدرت را می‌توان به بحث حقوقی در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران گذاشت، ولی ما در این‌جا ترجیح می‌دهیم که با رویکرد فقهی به بررسی مسأله بپردازیم، زیرا در تفکر رایج فقهی، قانون اساسی در غیر مواردی که حکم شرعی را بیان می‌کند اصالت نداشته و ذاتاً فاقد اعتبار است.

در چنین مواردی، اعتبار قانون، به امضای ولی فقیه است، و اگر بخواهیم با این شیوه درباره نظارت بر رهبری بحث کنیم، در نهایت باید ببینیم که آیا رهبری بر نظارت بر خود اجازه می‌دهد و آن را تأیید می‌کند یا نه؟ ولی اگر «نظارت پذیری» یک حکم شرعی بوده و دارای مبنای فقهی باشد، برای اثبات اعتبار و مشروعیت آن، نیازی به تنفیذ حاکم اسلامی ‌نیست.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
1: دو تفسیر از استبداد
2: فقدان مشروعیتِ دولتِ تحمیلی
3: مشروعیت و جبّاریت
4: معصوم انگاری حاکمان
5: قدرتِ نظارت‌ناپذیر
6: تغییرپذیری در نظام اسلامی
7: حکمرانی «در نظام» یا «بر نظام»
8: مقامِ فوق قانون
پیوست یک: استبداد دینی از نگاه علامه طباطبایی
پیوست دو: مواجهه علامه طباطبایی با استبداد
پیوست سه: استاد مطهری و دیکتاتوری صالح