معرفی و دانلود کتاب دینداری تا هواداری: نگاهی به رسوخ اومانیسم در باورهای دینی

معرفی کتاب دینداری تا هواداری: نگاهی به رسوخ اومانیسم در باورهای دینی

کتاب دینداری تا هواداری: نگاهی به رسوخ اومانیسم در باورهای دینی نوشته محمد گوگانی، کتابی کامل در مورد انسان‌شناسی است که به شناخت نظریه‌های گوناگون سیاسی و فکری می‌پردازد.

این کتاب سعی دارد با تمرکز بر سیر نوشته به شکل خلاصه و مفید، پژوهشگران زمینه اومانیسم را برای مطالعه دقیق‌تر مفاهیم تاریخی و فلسفی کمک کند. بدین گونه که پژوهشگر با مطالعه این نقشه‌ی راه پیشنهادی، می‌تواند با تحلیل آثار تاریخی و فلسفی، مطالب عرضه شده را گسترش و مورد بررسی قرار دهد.

کلمه اومانیسم را انسان‌گرایی، نجابت انسان، انسان‌ مداری، انسانیت و خودبنیادی توصیف کرده‌اند. در کل بر خلاف ایسم‌های شایع دیگر، اومانیسم فاقد هر نوع فلسفه هماهنگ و سازمان یافته‌اى بود و هیچ اندیشه فلسفى یا سیاسى واحدى بر این نهضت تسلط نداشت تا ممیز و شناساننده آن باشد. احتمالاً بتوان گفت بعد از رنسانس، دگرگونی‌هایی ریشه‌ای در عقیده‌های بشر ایجاد شد. اگر چه دیدگاه انسان‌گرایی (مدرن یا طبیعت‌گرا) از هر لحاظ پایه در دیدگاه‌های فلاسفه و اساطیر یونان باستان دارد ولی قطعاً فلسفه انسان‌گرایی طبیعی از فلسفه نوین نشأت گرفته است.

اگر چه اومانیسم را از سوی شناخت بشر و روابط انسانی توصیف می‌کنند ولی مسئله این‌جاست که در حقیقت طرز اعتقاد به خدا (دربردارنده هستی، عدم هستی، یا انحراف در نوع باور) تعیین‌ کننده دیدگاه بشر به خود و دنیای اطراف او هم خواهد بود. در یونان باستان، خدایان حریفان بشر حساب می‌شدند. در این بین نام «زئوس» یا همان خدای خدایان را نمی‌توان نادیده گرفت. او کسی بود که آتش آسمان در تصرفش بود. آتشی که نباید در تصرف بشر قرار می‌گرفت. تا این‌که سرانجام «پرومته» آتش را از زئوس می‌رباید؛ از آسمان به زمین می‌آورد و به بشر می‌دهد و زین پس شخصیت انسان، دگرگون شده و رشد یافته می‌شود.

شباهت این داستان با نقلی از ماجرای میوه ممنوعه آدم و حوا در بهشت، مبحث قابل بحث دیگری است. آن‌چنان که در تورات دست برده شده که اکنون مورد قبول تمامی مسیحیان جهان و یهود است، شجره ممنوعه به‌ عنوان شجره علم و دانش و شجره حیات و زندگى شناسانده شده است.

محمد گوگانی در این کتاب به مسئله قدرت اومانیسم در باورهای دینی می‌پردازد. او طریقت رشد و دگرگونی اومانیسم را از زمان رنسانس بازبینی کرده، اهمیت‌های این مکتب را به حساب آورده، تاثیراتش را بر مکتب‌های دیگر سنجیده، راندمان و مشتقات مختلف فکری و فرهنگی‌اش را بازبینی کرده و خطرات و ضررهای خان‌مان براندازش در دوره مدرن را خاطر نشان کرده است.

در بخشی از کتاب دینداری تا هواداری می‌خوانید:

پس از باز تعریف ادیان در نسخه اومانیستی آن‌ها، فرقه‌ها مجال رشد دوباره گرفتند. مثل خیابانی که بورس فروش کالایی خاص می‌شود، هر کسی دکان خود را علم کرده است. هر چند عملا هیچ فرقه‌ای توان فراگیر شدن در جهان را نخواهد داشت چون معمولا از اولین ضرورت‌های فرقه‌ها اطاعت بی‌چون چرا از یک شخصیت کاریزماتیک است که معمولا نمی‌تواند چندان فراگیر شود و معمولا عموم مردمی که حاضر به بندگی خدا هم نشده‌اند دیگر احتمال این نوع بندگی مستقیم را نخواهند داشت. هر چند جذابیت‌های بسیاری در آن وجود دارد.

با این وجود مکاتبی وجود دارند که توانسته‌اند خود را با شرایط جدید وفق داده، حداقل در شعار بتوانند تمام مزایای اومانیست را به همراه داشته باشند. در این میان برخی افراد مانند «اشو» موفقیت‌های خوبی به‌ دست آوردند و هنوز هم بدون این‌که دین خاصی را عرضه کرده باشند طرفداران زیادی در سراسر جهان دارند و سخنان‌شان خوراک جلسات شبه معنوی در سراسر جهان شده است.

اما باور بهائی با وجود تضادهایی در آموزه‌های اصلی که به خاطر ریشه‌هایی در اسلام داشته بعد از مهاجرت راس هرم تصمیم ساز آن به غرب با توانسته با ایجاد تغییرات ماهوی، ویرایشی اومانیستی مطابق با سلیقه‌های روز جوامع تنظیم کند. البته بهائیت با وجود ریشه و پیشینه شرقی عمری کوتاهتر از دو قرن دارد.

سران بهائیان طی دوران حیات‌شان ارتباطات زیادی با جوامع غربی به‌ خصوص آمریکا پیدا کردند و به سرعت سعی در همرنگ سازی خود با سلیقه مخاطبین جدید نمودند و با اضافه کردن رنگ و لعاب شعارهای جهانی به آموزه‌هایی عمدتا اخلاقی، تمام زمینه‌ها برای پذیرش در عهد جدید را فراهم آوردند هر چند در طی بیش از 170 سال پیروان‌شان از مرز 5 میلیون فراتر نرفته است اما این گروه سوژه مناسبی برای مطالعه روند تغییرات تدریجی باورها هستند.

فهرست مطالب کتاب

اومانیسم، تعریف و ریشه‌ها
سیر اومانیسم در رنسانس
ساعت‌ساز لاهوتی خدای مطلوب اومانیسم
آموزه‌های جاری در اندیشهٔ اومانیسم
ارزش‌های اومانیسم
اخلاق در اومانیسم
کمونیسم در سایهٔ اومانیسم
اومانیسم در سطوح دیگر
تضاد مکتب اومانیسم با عبودیت
شبه دین‌های جدید بر مبنای اومانیسم
خدای شکلاتی
گذری بر مفهوم غول چراغ جادو
گسترش فرقه‌ها و ادیان دست‌ساز در پناه اومانیسم دینی
دینداری تا هواداری