معرفی و دانلود کتاب مسئولیت ناشی از انتقال بیماری از طریق پیوند اعضاء در حقوق ایران

معرفی کتاب مسئولیت ناشی از انتقال بیماری از طریق پیوند اعضاء در حقوق ایران

کتاب مسئولیت ناشی از انتقال بیماری از طریق پیوند اعضاء در حقوق ایران نوشته محبوبه کهزادی باصری و مهدی زارع، به بررسی مبانی نظری و پیشینه علمی موضوع انتقال بیماری از طریق پیوند، پیوند اعضا در فقه و حقوق ایران و مسئولیت مدنی و جزایی ناشی از انتقال بیماری پیوند عضو در حقوق ایران می‌پردازد.

امروزه پیوند اعضا، یکی از راه‌های معمول، برای درمان بسیاری از بیماری‌ها است که در طی آن، بافت یا عضوی از بدنی جدا و به بدنی دیگر، متصل می‌گردد. امکان انتقال بیماری‌های خطرناک در نتیجه پیوند، مسئله آثار حقوقی و به خصوص مسئولیت مدنی ناشی از آن را مطرح نموده است. هر گاه بعد از پیوند عضو، آثار و علایم بیماری (نظیر سرطان، ایدز، هپاتیت و یا…)، که امکان انتقال آن از طریق پیوند، وجود دارد، آشکار گردد و ثابت نشود که عاملی غیر از عضو پیوندی، علت ابتلا بوده است، با نفی سایر اسباب، فرض می‌شود که عضو پیوند شده، عامل بیماری بوده است.

در جریان پیوند عضو عوامل متعددی دخالت دارند که ممکن است، مسئول واقع شوند؛ دهنده یا گیرنده عضو، مراکز درمانی انجام دهنده پیوند، تیم پیوند و دولت، به اعتبار این که عمل برداشت و پیوند عضو در مراکز درمانی دانشگاهی وابسته به آن انجام می‌گیرد. با این حال، در حال حاضر، قاعده خاصی برای جبران خسارت افرادی که از طریق پیوند عضو، متضرر می‌گردند، وجود ندارد و قواعد سنتی مسئولیت مدنی، به دلیل عدم امکان اثبات برخی ارکان و شرایط آن، به ویژه رابطه سببیت، کفایت لازم، برای جبران اینگونه خسارات را دارا نیستند؛ از این رو باید با وضع قانونی خاص، نظام ویژه‌ای برای جبران خسارات ناشی از پیوند عضو ایجاد گردد. چنین نظامی در برخی کشورهای پیشرفته دنیا پذیرفته شده است.

در بخشی از کتاب مسئولیت ناشی از انتقال بیماری از طریق پیوند اعضاء در حقوق ایران می‌خوانید:

ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﺼﻮر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺎده‌ی 10 ق. م ﻣﺆﻧﻪ‌ی ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪارد. ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﺮﯾﺢ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﯽ‌ﺗﻮان ﺗﺮاﺿﯽ را در اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻮد. اﻣﺎ به نظر ﻣﯽ‌رﺳﺪ در ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎده‌ی 10 ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ‌ی ﻣﻬﻢ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎده ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺮ ﻋﻤﻞ ﺣﻘﻮﻗﯽ را ﻧﺪارد. ﻣﺎده‌ی 10 ق. م ﻣﻨﻄﻘﺎ در ﻃﻮل ﻋﻘﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﻗﺮار ﻣﯽ‌ﮔﯿﺮد ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﻧﺸﺎء ﺷﺪه ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از ﻋﻘﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻋﻨﻮان و اﺣﮑﺎم آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺻﺮف اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﻮان ﻣﺎده‌ی 10 ق. م، ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻗﺮارداد را ﻣﻨﻘﻠﺐ ﻧﻤﯽ‌ﺳﺎزد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ آﻧﭽﻪ در ﻗﺮارداد اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻀﻮ اﻧﺸﺎء ﻣﯽ‌ﮔﺮدد اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻋﻀﻮ ﺑﻪ ﮔﯿﺮﻧﺪه‌ی ﻋﻀﻮ در ﻗﺒﺎل ﻋﻮض ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﻮاه ﻣﺎ ﺑﺎ ﻋﻘﺪ ﺑﯿﻊ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ و ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑﺮای ﺻﺤﺖ ﺑﯿﻊ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ (بازگیر، 1378، ص43).

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﯽ‌ﺗﻮان از ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻘﺪ ﻏﯿﺮﻣﻌﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻣﻀﻤﻮن اﻧﺸﺎﺋﯽ ﮐﻪ از ﺳﻮی ﻃﺮﻓﯿﻦ اﻧﺸﺎء ﻣﯽ‌ﮔﺮدد ﺑﺎ هیچ‌ یک از ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﻋﻘﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ. ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺶ ﻓﺮﺿﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎده‌ی 10 ﺑﺮای ﻗﺮارداد ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل اﻋﻀﺎ ﭼﻨﺪان آﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ. زﯾﺮا اﮔﺮ ﻣﻨﺸﺄ ﻗﺮارداد، اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻋﻀﻮ در ﻗﺒﺎل ﻋﻮض ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎ ﻗﺮارداد ﺑﯿﻊ روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻮد. اﮔﺮ ﻣﺮاد ﻃﺮﻓﯿﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﻖ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻀﻮ ﺑﻪ ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﯾﺎ اﺳﻘﺎط آن ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎ ﻋﻘﺪ ﺻﻠﺢ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ. اﮔﺮ آﻧﭽﻪ اﻧﺸﺎء ﺷﺪه، ﺗﻤﻠﯿﮏ ﻣﺠﺎﻧﯽ ﻋﻀﻮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻋﻘﺪ ﻫﺒﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ. آری ﺗﻨﻬﺎ راﻫﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس آن از ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺎده 10 ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺖ، اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﻬﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎ در ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻘﺪ ﺻﻠﺢ و ﻧﺴﺒﺖ آن ﺑﺎ ﻣﺎده‌ی 10 وﺟﻮد دارد. (صدیق اورعی، 1389، ص 164).

اﮔﺮ ﺑﯿﻦ ﻗﻠﻤﺮو اﯾﻦ دو ﻋﻨﻮان ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻣﯽ‌ﺗﻮان به جای اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﻮان ﺻﻠﺢ، ﺳﺨﻦ از ﻣﺎده‌ی 10 ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آورد و اﻻ اﮔﺮ ﻋﻘﺪ ﺻﻠﺢ را ﻗﺎﻟﺐ ﭘﯿﺶ‌ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎ اﺳﻘﺎط ﺣﻖ ﺑﺪاﻧﯿﻢ و ﻣﺎده‌ی 10 را در ﻏﯿﺮ از ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻘﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﻧﻘﺶ آﻓﺮﯾﻦ ﺑﺪاﻧﯿﻢ در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎده 10 ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎ اﺳﻘﺎط ﺣﻖ ﻧﯿﺰ ﺧﺎﻟﯽ از اﺷﮑﺎل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. (بازگیر، 1378، ص 160).

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: کلیات
1-1 مقدمه
1-2 بررسی ماهیتی موضوع
1-3 سؤالات مطروحه در این اثر علمی
1-4 فرضیات مطروحه در این اثر علمی
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه علمی این اثر موضوع
2-1 بررسی و شناخت مفاهیم کلی
2-1-1 مسئولیت
2-1-3 مسئولیت در قانون مدنی
2-1-4 مسئولیت در فقه
2-1-5 مسئولیت حقوقی یا قانونی
الف- مسئولیت کیفری
ب-مسئولیت مدنی
2-1-6 تعریف مسئولیت مدنی
2-2 تاریخچه علمی این اثر
2-3 پیشینه تحقیقاتی این کتاب
فصل سوم: پیوند اعضا در فقه و حقوق ایران
3-1 وﺿﻌﯿﺖ ﻗﺮارداد اﻧﺘﻘﺎل اﻋﻀﺎ از ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﯽ
3-1-1 ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻋﻀﻮ از اﻧﺴﺎن زﻧﺪه از ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﯽ
3-1-3 ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ
3-1-4 اﺧﻼق ﺣﺴﻨﻪ
3-2 ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻗﺮارداد ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل اﻋﻀﺎ از ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮق
3-2-1 ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش اﻋﻀﺎی بدن
3-2-2 ﺻﻠﺢ ﻋﻀﻮ ﺑﺪن ﺑﻪ دﯾﮕﺮی
3-2-3 ﻣﺎده 10 ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ
3-3 ﻫﺒﻪ‌ی اﻋﻀﺎ
3-4 اﺑﺎﺣﻪ ﻣﻌﻮض ﯾﺎ ﻣﺠﺎﻧﯽ
3-5 ﺟﻮاز ﻓﺮوش ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﺻﻞ ﻋﻤﻠﯽ
3-6 ﺟﻮاز ﻓﺮوش ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد اﻃﻼق ادﻟﻪ ﺑﯿﻊ
3-6-1 ﺳﻠﻄﻪ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺑﺪن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﻨﺎی ﻋﻘﻞ و اﻣﻀﺎی ﺷﺎرع
3-6-2 بررسی پیوند اعضا از منظر قانون مجازات
3-6-2-1 پیوند اعضاى مصنوعى و پروتزهاى مفصل دار
3-6-2-2 جایز بودن پیوند عضو از حیوان حلال گوشت و یا حیوان قابل تذکیه
3-6-2-3 برداشت اجزا و قسمت‌هایى از بدن شخص و پیوند به خود شخص
3-7 بررسی پیوند اعضا در قانون مجازات اسلامی
3-9 عدم تجویز اعاده و پیوند عضو قطع شده در قصاص اطراف
3-10 پیوند عضو از نظر برداشت عضو و میزان ضرر وارد شده به شخص دهنده عضو
3-11 ترجیح جواز پیوند عضو
3-11-1 عدم تجویز پیوند اعضا مسلمان به شخص بیمار به دلیل اضرار به غیر
3-11-2 سنجش جواز یا عدم جواز پیوند عضو بر اساس قاعده حرمت اضرار به غیر
3-11-3 عدم تجویز پیوند به بیمار به دلیل حرمت اضرار به نفس
3-12 رابطه آیه و لامرنهم فلیغیرن خلق اللّه و پیوند اعضا
3-13 اهدای اعضای اشخاص مبتلا مرگ مغزى
3-13-1 مخالفان پیوند عضو از اعضاى بدن مردگان
3-13-2 خرید و فروش اعضاى بدن مردگان جایز نیست
3-13-3 اعضاى بدن مردگان مردار و نجس است
3-14 حرمت بهره بردن از مردار در نظر فقها و اخباریون
3-15 وجوب رعایت احترام به مسلمان
3-16 بررسى چالش‌های پیش رو در برداشت عضو و پیوند اعضا
3-16-1 چالش‌های عاطفى اجتماعى و فرهنگى در برداشت عضو و پیوند اعضا
3-16-2 رد لایحه اجازه پیوند اعضاى بدن فوت شدگان در موارد خاص
3-16-3 انتظار زیاد دریافت کننده عضو پیوندى در ناراحتى‌هاى حاد کبدى یا قلبى یا کلیوى
3-16-4 در جراحى‌هاى پیچیده و پر هزینه پیوند اعضا براى پیوند مغز و استخوان و یا کبد
3-17 دلایل لزوم ترویج پیوند اعضا در ایران
فصل چهارم: مسئولیت مدنی و جزایی ناشی از انتقال بیماری پیوند عضو در حقوق ایران
4-1 نقد و بررسی قانون پیوند اعضا در حقوق ایران
4-1-2 برداشت کننده عضو
4-1-2-1 الزام پزشکان به اطلاع دهی کامل به بیمار
4-1-2-2 رضایتنامه کتبی رضایت دهنده عضو یا اولیای میت و اطرافیان
4-1-2-3 معیارهای رعایت حق تقدم بین گیرندگان پیوند عضو
4-2 مسئولیت کیفری پزشک در صورت انتقال عمل پیوند اعضا در حقوق ایران
4-2-1 انواع مسئولیت مدنی
4-2-2 مسئولیت قراردادی در مسئولیت مدنی
4-2-3 مسئولیت غیر قرادادی و قهری در مسئولیت مدنی
4-3 شرایط تحقق مسئولیت مدنی
4-3-1 فعل زیانبار (فعل زیانبار، ترک فعل)
4-3-2 ورود ضرر
4-3-3 رابطه سببیت بین فعل زیانبار و ضرر
4-3-4 شرایط مسئولیت قراردادی
4-3-4-1 وجود رابطه صحیح قراردادی
4-3-4-2 تخلف انجام تعهد قراردادی
4-3-4-3 ورود ضرر
4-4 رابطه سببیت
4-5 مسئولیت مدنی پزشک در صورت انتقال بیماری در پیوند اعضا در فقه
4-6 مسئولیت پزشک در مقابل بیماران در اعمال جراحی و انتقال بیماری (مثل ایدز، هپاتیت، وعفونی... ) پیوند اعضا
4-7 ﻧﻘﺶ اذن بیمار و اولیای او توسط پزشک در پیوند اعضا
4-8 برائت توسط پزشک در پیوند اعضا
4-9 مسئولیت مدنی درصورت کسب رضایت از بیمارو در صورت انتقال بیماری (مثل ایدز، هپاتیت، و عفونی... ) ناشی از پیوند اعضا اصل اخلاقی مشترک همه مکاتب اخلاقی
4-10 قانون مجازات اسلامی و مسئولیت مدنی انتقال بیماری (مثل ایدز، هپاتیت، و عفونی... ) ناشی از پیوند اعضا در ایران
4-10-1 لایحه اجازه پیوند اعضاء بدن فوت شدگان در موارد خاص
4-10-2 مبنای مسئولیت مدنی پزشک در انتقال بیماری (مثل ایدز، هپاتیت، و عفونی... ) ناشی از پیوند اعضا با نگاهی به قانون جدید مجازات اسلامی
الف- تحلیل مواد 319، 320، 321 قانون مجازارت اسلامی 1375
ب- ﻧﻘﺪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﯽ 1375
ج- ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻘﺼﯿﺮ پزشک در انتقال بیماری ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﯽ 1392
3-10-3 اصول و ارکان مسؤولیت مدنی در صورت انتقال بیماری در پیوند عضو
3-10-3-1 رابطه سببیت شرط تحقق مسئولیت مدنی انتقال بیماری در پیوند عضو
4-10-3-3 برهان سبر و تقسیم در مسئولیت مدنی در صورت انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11 برابری اسباب در مسئولیت مدنی انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11-1 عوامل متعدد دخیل در بروز انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11-2 مسئولیت مدنی تیم پیوند در صورت انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11-3 مسئولیت مدنی آزمایشگاه در صورت انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11-4 مسئولیت مدنی مراکز درمانی در صورت انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11-5 مسئولیت مدنی دولت در صورت انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11-6 مسئولیت مدنی عامل زمینه‌ای در صورت انتقال بیماری در پیوند عضو
4-11-7 مسئولیت مدنی عوامل مرتبط با گیرنده و دهنده عضو در صورت انتقال بیماری
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1 نتیجه‌گیری
5-2 پیشنهادها
منابع و مآخذ
منابع فارسی
فهرست منابع غیر فارسی