معرفی و دانلود کتاب گفتگوهای یاکوبسون و پومورسکا

معرفی کتاب گفتگوهای یاکوبسون و پومورسکا

کتاب گفتگوهای یاکوبسون و پومورسکا نوشته کریستینا پومورسکا، گفت‌وگوهایی است که یاکوبسن؛ زبان‌شناس روسی با همسر خود انجام داده است. در این کتاب پومورسکا از یاکوبسن سوال می‌کند و او پاسخ می‌دهد. هدف پومورسکا در این اثر این است که جنبه‌های مغفول مانده یاکوبسن توسط خود او بیان شود.

مجموعه‌ گفتگوهای یاکوبسون و پومورسکا (Jakobson - Pomorska Dialogues) به لحاظ ارائه‌ی تصویری فراگیر از سیر تحول علمی، معرفی خاستگاه‌ها و اشاره‌‌ای هر چند فهرست‌‌وار به دیدگاه‌های یاکوبسون بی‌همتاست، اگر چه لحن گفت‌وگویی آن و پرداختن به تاریخ پُربار 700 ساله، با تمام پیوندهایی که با حوزه‌های دانش و هنر زمان خود دارد، و نیز با در نظر گرفتن تحولات و جابه‌جایی‌هایش، آن هم در صفحه‌هایی معدود، خواندن و درک آن را دشوار می‌‌کند؛ این دشواری تا حدی نیز به دلیل این است که این گفت‌وگو ابتدا به زبان فرانسوی انجام شده و در سال 1980 توسط انتشارات فلاماریون در پاریس به چاپ رسیده، و سپس به انگلیسی ترجمه شده و در سال 1983 توسط انتشارات دانشگاه کمبریج انتشار یافته است.

رومان یاکوبسن (Roman Jakobson) فردی است که در زبان شناسی فقط در یک رشته کار نکرده، بلکه در زمینه‌هایی مانند اسطوره شناسی، فولکلور، هنر و نقاشی فعال بوده است. ویژگی کتاب «گفتگوهای یاکوبسن و پومورسکا» هم این است که از مسکو تا آمریکا به مرور کلی تاریخ می‌پردازد. گر چه این مرور کوتاه است، اما این دوره‌ها خوب به هم وصل شده.»

یاکوبسن اشتباهاتی را که دیگران درباره او داشته‌اند، مورد نقد قرار می‌دهد. ما به بسیاری از آثار یاکوبسن دسترسی نداریم. آثار او به زبان‌های آلمانی فرانسه و روسی است که اغلب به فارسی ترجمه نشده است. سفرهای مختلف یاکوبسن باعث شده با آدم‌های مختلفی روبه‌رو شود. وقتی تاریخچه مطالعاتی یاکوبسن را می‌خوانیم به نظر می‌رسد که انگار او فقط یک آدم نیست. او واقعا مردی برای تمام فصول است.

این کتاب در ژانر گفت‌وگو نوشته شده، بدون توجه به این که خانم پومورسکا (Krystyna Pomorska) همسر یاکوبسن است، در این ژانر گفت‌وگو کننده از گفت‌وگو شونده مهم‌تر است. او اگر دانش کافی نداشته باشد و بزنگاه‌ها را نشناسد، نمی‌تواند موفق عمل کند. پومورسکا استاد زبان و ادبیات روسی است و عمیقا یاکوبسن را می‌شناسند. وقتی یاکوبسن به سوالات پاسخ می‌دهد گویی در پاسخ به سوال‌ها در حال نوشتن مقاله است. او می‌داند از کجا شروع کرده، چطور می‌خواهد بحث را گسترش دهد و آن را به کجا ختم خواهد کرد.

رومان یاکوبسون زبان‌شناس روسی را می‌توان بدون تردید دانشمند و به تعبیری دقیق‌تر، علامه‌ی چند رشته‌‌شناس و چند زبان‌دان دانست؛ کسی که توانسته است چند دنیای فرهنگی تا حدی مختلف، چندین تجربه‌ی علمی متفاوت، و چند دوره‌ی علمی را به هم پیوند زند. از این رو، بی‌شک او یکی از بزرگ‌ترین زبان‌شناسان طول تاریخ و حتی یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان سده‌ی بیستم محسوب می‌شود. یاکوبسن یکی از بنیان‌گذاران مکتب زبان‌شناسی پراگ به حساب می‌آید که تحت تاثیر افکار سوسور و تروبتسکوی، به بررسی ساختاری زبان می‌پرداخت و بزرگانی مانند لوی استراوس، بارت، گرینبرگ، هایمز، لاکان، ریکور، و حتی موریس هله به نوعی از نظرات او بهره بردند.

در بخشی از کتاب گفتگوهای یاکوبسون و پومورسکا می‌خوانید:

گویی نشانه‌شناسی، که دربرگیرنده‌ی دانش زبان در مقام نظامی از نشانه‌هاست، به شیوه‌ای ترکیبی به آن دانش می‌پردازد. پس این موضوع پرسش آخر من خواهد بود. ولی تدوین آن دشوار است چون در واقع در سرتاسر فعالیت‌های علمی‌ات در همه‌ی عرصه‌های زبان و هنر پدیده‌های ادبی و هنری را به مثابه‌ی نشانه مطالعه کرده‌ای. می‌شود فکر کرد با این امر پرسش‌های مربوط به نشانه‌شناسی تمام شده است. با این وجود، چندین کار را به نشانه‌شناسی به عنوان رشته‌ای خاص و تاریخ آن رشته اختصاص داده‌ای: برای نمونه، «زبان در رابطه با دیگر نظام‌های ارتباطی»، «زبان‌شناسی در ارتباطش با دیگر دانش‌ها» و «نگاهی به تحول نشانه‌شناسی». همه‌ی این مطالعات را به تازگی، از پایان دهه‌ی شصت به بعد نوشته‌ای.

مجموعه‌ای از پرسش‌های متعدد پیرامون مسئله‌ی روابط دوسویه‌ی زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی وجود دارد: آیا می‌توان گفت نشانه‌شناسی همه‌ی پژوهش زبان‌شناختی را در بر می‌گیرد؟ آیا می‌توان نشانه‌شناسی را صرفا یک ترازنامه دانست؟ چرا نشانه‌شناسی به چنین رشته‌ی محبوب و حتی مُد روزی در ده سال گذشته [دهه‌ی هفتاد] تبدیل شده است؟ آیا این تورم مسائل نشانه‌شناختی با خطر کاستن از ارزش علمی‌شان همراه نیست؟ محدودیت‌ها و افق‌های نشانه‌شناسی چیست؟

فهرست مطالب کتاب

به رسم سپاس / فرهاد ساسانی
پیشگفته / فرهاد ساسانی
پیشگفتار / موریس هله
به جای مقدمه
1- راه منتهی به شعرشناسی
2- رویکردهای مطالعه‌ی فولکلور
3- نظم‌آفرینی و صداهای زبان
4- نقش همخوان‌ها در کشف تقابل‌های واجی
5- اثرات تجربه‌ی بین‌المللی بر تحول
6- مسائل همگانی صداها در زبان
7- عامل زمان در زبان و در ادبیات
8- عامل مکان
9- زمان در چارچوب نشانه‌ها
10- مفهوم نشان
11- توازن
12- شعر و دستور
13- شباهت و مجاورت در زبان و ادبیات، در سینما و در زبان‌پریشی
14- زندگی‌نامه‌ی شاعر، شعر و اسطوره
15- نشانه‌شناسی اسطوره
پسگفتار / کریستینا پومورسکا