دانلود کتاب تذکرۀ مرآةالخیال

معرفی کتاب تذکرۀ مرآةالخیال

کتاب تذکرۀ مرآةالخیال، تالیف شیرعلی خان لودی، در واقع دایرة‎المعارفی است که در آن موضوعات گوناگونی همچون عروض و قافیه‎، صنایع شعری، تفسیر و تأویل، عرفان و تصوف، موسیقی، تعبیر خواب و... آمده است‎.

شیرعلی خان لودی این کتاب را به سال 1102 تألیف نموده و یکی از تذکره‎های معتبر زبان فارسی است‎. مصحح محترم نیز سعی بر آن داشته که یکی از بی‎‌غلط‎ترین کتاب‎های چاپی جدید را به اهل کتاب ارائه کند.

مباحثى در زمینه خط و انشا، و نیز دانش‌هایى مانند فِراست (قیافه‌شناسى) و طبّ و جغرافیا، نیز عجایب دنیا و اخلاق، همه در کتاب تذکرۀ مرآةالخیال طرح شده‌اند و درباب هر یک، بیش‌ و کم سخن رفته‌ است. 

شیرعلی خان، نگارش کتاب را در عهد سلطنت محیى‌الدّین محمّد اورنگ‌ زیب معروف به شاه جهان به انجام رسانده‌ است.

کتاب تذکرۀ مرآةالخیال در زمره آثار علمىِ کلاسیک فارسى و به‌ ویژه از متون مرجع این زبان به شمار است و حتّى در تألیف برخى منابع امروزینِ ما نیز مورد استفاده بوده‌ است.

محقّقانِ زبانشناسىِ نوین، جستجو در هر یک از حوزه‌هاى جغرافیایىِ زبان را امرى ضرورى و درخور توجّه تلقّى مى‌کنند؛ فارسىِ نوشتارىِ هندوستان به‌ عنوان یکى از قلمروهاى زبان ملّى ما برخلاف تصوّر عامّه ادیبانِ فارسى‌ زبان (که آن را سست و بى‌مایه مى‌دانند) نه‌ تنها کم‌ ارزش نیست، بلکه از جهات مختلف و از دیدگاه شاخه‌هاى وابسته به زبانشناسىِ تاریخى، قابل بررسى و مطالعه است. تحقیق در دایره واژگان (vocabulary) و توصیف ویژگى‌هاى دستورى (به‌ خصوص نحوى)، از مهم‌ترین جنبه‌هاى زبانشناختى در سبک‌ شناسی‌اند که امروزه در کشورهاى پیشرفته بسیار مورد توجّه و علاقه محقّقان است.

فهرست مطالب

نشانه‌هاى اختصارى
دیباچه مصحّح
در بیان خطّ و اقسام آن
در بیان حروف و الفاظ و اِعراب
ذکر احوال و اشعار متقدّمین
باب اوّل: در علم عَروض، مشتمل بر پنج فصل
فصل اوّل: در بیان حاجت به علم عَروض و واضع
فصل دوم: در بیان اجزاء میزان
فصل سیُم: در بیان ارکان اصلى و عارضى بحور
فصل چهارم: در بیان رکن سالم و غیرسالم
فصل پنجم: در بیان بحور و مثال‌هاى آن
باب دوم: در علم قوافى
فصل اوّل: در بیان مصطلحات اقسام قافیه
فصل دوم: در بیان انواع شعر
فصل سیُم: در بیان صنایع شعرى و دقایق سخنورى
در علم نفَس یعنى دَم
توضیح در بیان معنى تفسیر و تأویل، و تفریق میان این‌ها
در بیان استعاذه
در بیان موسیقى
در نغمات اهل هند
در علم تعبیر خواب
اصل اوّل، در علم تعبیر و آن عبارت است
اصل دوم، در بیان
فائده در وجود جنّیّات
در بیان عشق
در بیان خَمر
در بیان علم طب
در احوال اقالیم سَبْعه
غرائب عالم
در بیان علم اخلاق
تذکره شاعرات
خاتمه
یادداشت‌هاى مصحّح
فهرست‌هاى راهنما