دانلود کتاب قند مکرر (تکرار مضمون در آثار سعدى)

در کتاب قند مکرر (تکرار مضمون در آثار سعدى)، به تالیف ابراهیم قیصرى، با ادبیات ایران و اشعار ادبی شاعری چون سعدی شیرازی بیش از پیش آشنا می‌شویم و با خواندن اشعار جاودانه این شاعر گرانقدر، قدم در دل شعر فارسی می‌گذاریم.

از دیباچه بوستان و گلستان چنین برمى‌آید که سعدى وقتى پس از سال‌ها جهانگردى و سیر در آفاق و انفس، به وطن مألوف خود، شیراز برمى‌گردد در نشیمن عزلت و کنج فراغت مى‌نشیند و حاصل اندیشه‌ها، آموخته‌ها و تجربیاتش را که از پیش یادداشت کرده یا در خاطر داشته نظم و نَسَق مى‌دهد و به قول معروف از سواد به بیاض مى‌آورد.

سعدی به فاصله یک سال، ابتدا «بوستان» و سپس «گلستان» را مى‌نویسد. تقاربِ زمان تصنیف این دو کتاب از یکسو و علاقه شیخ به بعضى از نکته‌ها و شاخصیت برخى اندیشه‌ها و آرمان‌ها موجب آن شده که مقدارى از مضامین بوستان موضوعاً و گاه با عین عبارت در گلستان هم تکرار شود. مثلاً در باب اول بوستان که از نظر موضوع، قرینه باب اول گلستان است، در اندرز به پادشاه مى‌گوید:

به فرمانبران بر، شه دادگر، پدر وار خشم آورد بر پسر، گهش مى‌زند تا شود دردناک، گهى مى‌کند آبش از دیده پاک، چو نرمى کنى، خصم گردد دلیر، و گر خشم‌گیرى شوند از تو سیر، درشتى و نرمى بهم در به است، چورگ‌زن که جرّاح ومرهم نه است.

با تغییر لفظ «رگ زن» به «فاصد» که به همان معنى است بیت اخیر را در مطلبى مشابه، چاشنى کلام مى‌سازد و در باب هشتم «گلستان» آن را تکرار مى‌کند: «خشم بیش از حد گرفتن وحشت آرد و لطف بى‌وقت هیبت ببرد؛ نه چندان درشتى کن که از تو سیر گردند و نه چندان نرمى که بر تو دلیر شوند. 

درشتى و نرمى بهم در به است، چو فاصد که جرّاح و مرهم نه است، درشتى نگیرد خردمند پیش، نه سستى که نازل کند قدر خویش» 

بیت‌هاى زیرین هم از «بوستان» گاه به عنوان تزیین کلام و گاه از براى تشیید و تأیید سخن، در «گلستان» آمده است:

عالم را نشاید که سفاهت از عامى به حلم در گذارد که هر دو طرف را زیان دارد؛ هیبت این کم شود و جهل آن مستحکم. 

چوبا سفله‌گویى به لطف و خوشى، فزون گرددش کبر و گردن کشى...

عقل در دست نفس چنان گرفتار است که مرد عاجز در دست زن گُربُز، در خرّمى بر سرایى ببند، که بانگ زن از وى برآید بلند... خلاف پیران که به عقل و ادب زندگى کنند نه به مقتضاى جهل و جوانى، ز خود بهترى جوى و فرصت شمار، که با چون خودى گم کنى روزگار...

از غزلیات سعدى نیز ابیاتى در «گلستان» دیده مى‌شود و این امر نشان مى‌دهد که زمان سرودن این غزل‌ها مقدم بر تألیف «گلستان» بوده است.

از این نوع تشابه و تداخل مضمون در قصاید، قطعات، رسائل شیخ و... . نیز وجود دارد که در این کتاب مى‌خوانید.

دکتر ابراهیم قیصری که می‌توان گفت از پیشکسوتان و ادبای بزرگ معاصر بندر ماهشهر هستند، در سال ۱۳۱۵ ه ش در بندرماهشهر دیده به دنبا آمدند. علاقه استاد قیصری، از ابتدا به رشته ادبیات و تدریس در این زمینه مشهود بود. ایشان علاوه بر تدریس، آثار، کتب و مقالات بسیاری را تألیف کرده است.