دانلود کتاب پنجاه سال برنامه ریزی

معرفی کتاب پنجاه سال برنامه ریزی

کتاب پنجاه سال برنامه ریزی نوشتۀ هدی صابر، دربردارندۀ مقاله‌ها و مصاحبه‌هایی از افراد برجستۀ عرصۀ برنامه‌ریزی است که این حوزه را از جنبۀ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی قرار داده‌اند.

دربارۀ کتاب پنجاه سال برنامه ریزی:

بیشتر از یک سده از حضور ایران در دنیای مدرن و ظهور «دولت - ملت» مدرن در ایران سپری شده است. همچنین از برنامه‌ریزی جدی و پیگیری برنامه‌ریزی‌شدۀ نوسازی و مدرن کردن ایران بیش از هفتاد سال گذشته، در حقیقت بالغ بر صد سال است که ما و نخبگان و سیاست‌گذاران ما برای دست یافتن جامعۀ ایران به قدرتی در منزلت خود و مواضعی متناسب با امکانات خود، در دنیای مدرنبسیار کوشش کرده‌ایم. اما با وجود تلاش بسیار دیرتر و کمتر به هدف رسیده‌ایم، به طوری که امروزه بخش بزرگی از منابع زیرزمینی تجدیدناپذیر خود را مورد مصرف قرار داده‌ایم اما همچنان از احساس توسعه‌نیافتگی و عقب‌ماندگی خارج نشده‌ایم.

البته که ایران «رشد» کرده‌ و البته که «پیشرفت» کرده‌ است، اما البته همچنان «توسعه» نیافته‌ به شمار می‌رود و از چشم بسیاری، این تداوم توسعه‌نیافتگی خودش از شکست برنامه‌ریزی‌های دولتی ناشی می‌شود، شاید هم این امر به علت اشتباهات برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کشورها بوده است؛ کشور‌هایی که قبل از آنکه پیش‌نیازهای توسعه در خویش را خودشان تهیه کرده و خود به بلوغ کافی جهت هدایت جامعه به سوی توسعه رسیده باشند، رسالت «توسعه‌یافته کردن جامعه» را بر عهده گرفتند و این همان شروع آسیب زدن به خود بوده است.

از سال 1327 که «سازمان برنامه» در ایران تشکیل شده است، تمام برنامه‌های ایران نه برنامه‌های توسعه، بلکه اسنادی برای حرکت به سمت تحقق آرزوها، آرمان‌ها و منویات مقامات ارشد کشور بوده است. در این سال‌های دراز، ما «برنامۀ توسعه» نداشته‌ایم؛ بلکه هر چندسال یک‌بار سندی قانونی برای هزینه کردن منابع تصویب شده تا پروژه‌هایی را که جزئی از آرزوها و منویات مقامات ارشد کشور بوده است، به اجرا درآورند.

کتاب 50 سال برنامه ریزی شامل گفتگوها و مقاله‌هایی از عزت‌الله سحابی، خداداد فرمانفرماییان، علی‌اکبر معین‌فر، فیروز توفیق، مهدی صفویان، کمال اطهاری، مرتضی بهشتی، فرشاد مؤمنی و ... است.

کتاب پنجاه سال برنامه ریزی برای چه کسانی مناسب است؟

افرادی که به حوزۀ جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و اجتماعی علاقه‌مند هستند، از این کتاب لذت خواهند برد.

در بخشی از کتاب پنجاه سال برنامه ریزی می‌خوانیم:

به فاصلۀ کوتاهى پس از فروپاشى رژیم شاه و در شرایطى که مجموعۀ رهبرى انقلاب از جمله دولت موقت و شوراى انقلاب برنامه‌ای براى تغییر وضع موجود نداشتند، تعدادى از کارشناسان مستقل و نه وابسته به قدرت و امتیازات رژیم ساقط شده، در گزارش «مبرم‌ترین مسائل جارى کشور، پیشنهاداتى براى جهت‌گیری‌هاى اقتصادى دولت موقت انقلاب»، لازمۀ حل بنیادى و حتى موضعى مسائل اقتصادى ایران را «بازگشت به ظرفیت‌هاى واقعى فراتر از تحمل اقتصاد» دانسته و بر «ضرورت نقد گذشته»، «پرهیز از روحیۀ زیادت‌طلبى»، «پذیرش سطح زندگى پایین‌تر در سر دو راهى رفاه و استقلال» و «تغییر نسبت‌هاى هزینه‌هاى جارى و عمرانى» تأکید کردند.

گزارشى که به همراه «500» گزارش و طرح پیشنهادى کارشناسى از سراسر کشور به سمینار شهریور ماه 58 در نخست‌وزیرى ارائه شد. بودجۀ سال‌هاى 58 و 59 نیز با استفاده از همین ظرفیت کارشناسى، کاهش میزان صادرات نفت، صرفه‌جویى در هزینه‌هاى جارى، افزایش سطح هزینه‌هاى عمرانى و کاهش هزینه‌هاى امنیتى و نظامى را سیاست قرار داده و در این دو سال بودجه «جانشین» برنامه نیز بود. در میان این طیفِ کارشناسى، بودند کارشناسانى که در همکارى نزدیک با گروه مشاوران هاروارد دانش و تجربه اندوخته و تجارب نظرى عملى برنامه‌هاى عمرانى دوم، سوم، چهارم و پنجم را حمل مى‌کردند.

فهرست مطالب

مقدمه: برنامه‌ریزی در ایران: گذار از تراژدی به کمدی
دیباچه: پیش‌شرط‌های گذار از توسعه‌نیافتگی
بخش اول
تک‌دانه‌ها در حسرت نخ
ایران فردا و نیم قرن برنامه‌ریزی
برنامۀ اول: پیدایش فکر برنامه‌ریزى در ایران
برنامۀ دوم: تنگناهاى برنامۀ دوم
برنامه‌هاى سوم تا ششم: سانترالیزم خشن
برنامه‌هاى سوم تا ششم: هشدارِ تصمیم‌ساز، خودسرىِ تصمیم‌گیر
برنامه‌هاى چهارم تا ششم: نقطۀ پایان بلندپروازى کجاست؟
تجربۀ انقلاب: برنامۀ انقلاب؟
تجربۀ انقلاب: برنامه: اندیشه‌اى غریب!
تجربۀ انقلاب و برنامۀ اول غیرمصوب: تشویش‌ها و تلقى‌ها
برنامۀ اول غیرمصوب: بازدارنده‌ها در اولین تجربه
برنامۀ اول غیرمصوب: همزیستى تاریخى «فرمان» و «برنامه»
برنامۀ اول غیرمصوب و برنامه‌هاى اول و دوم: نگاه به برنامه از دو سو
برنامه‌هاى اول و دوم: ضرورت تعدیل، تجربۀ تعدیل
برنامۀ سوم: برون‌رفت از وضع موجود؟
از برنامه «چه مى‌خواستیم»، «به چه رسیدیم؟»
ظرفیت‌هاى کارشناسى سازمان برنامه و بودجه، گذشته و حال
نظریه، روش استقلال کارشناسى
نیم قرن برنامه، یک قرن بودجه
دانشگاه، آرمان، برنامه
توزیع قدرت تصمیم‌گیرى، دیدگاه محلى دربرنامه‌ها
موقعیت تاریخى بخش خصوصى
دولت ناظر، واگذارى اختیار
بودجۀ برنامه‌ای
بخش دوم
نقش‌ و سهم‌ عوامل‌ بین‌المللی‌ در تدوین‌ استراتژی‌ها و آرمان‌های‌ برنامه‌ها
موانع حضور فعالانۀ بخش خصوصى در برنامه‌هاى توسعه
پیشینۀ جدول داده ستانده و ربط آن با برنامه‌هاى توسعه
برنامه‌ریزى دولتى یا برنامه‌ریزى اجتماعى