زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های عطار نیشابوری

زندگینامه عطار نیشابوری

عطار نیشابوری (Attar of Nishapur)، با نام اصلی فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری، در سال 540 هجری قمری در نیشابور چشم به جهان گشود. در مورد جزئیات دقیق مربوط به زندگی و مرگ او و همچنین مؤلف اصلیِ بسیاری از آثار منسوب به وی، در میان پژوهشگران، اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد. تنها چند تن از معاصران عطار نیشابوری از جمله عوفی، نصیرالدین طوسی و حمداللّه مستوفی از وی یاد کرده‌اند. در تمامی این منابع، از عطار به‌عنوان مردی نیشابوری نام برده شده است.

با وجود اینکه اطلاعات چندان جامعی درباره‌ی عطار نیشابوری وجود ندارد، برخی منابع ذکر کرده‌اند که عطار به حرفه‌ی داروسازی مشغول بوده و خود به بسیاری از مراجعان و مشتریان رسیدگی می‌کرده است. وی در عین حال، به نوشتن کتاب و مطالعه نیز می‌پرداخته است. این‌طور به نظر می‌رسد که عطار در زمانه‌ی خود، به‌جز نیشابور، در نقاط دیگر چندان شاعر شناخته‌شده‌ای به شمار نمی‌آمده است. بسیاری از هم‌عصران وی عمدتاً درباره‌ی دیوان تأثیرگذار و برجسته‌ی عطار نیشابوری صحبت می‌کنند و اغلب به یکی از اشعار روایی او، یعنی منطق‌الطیر، اشاره می‌نمایند. از نیمه‌ی دوم قرن هفتم به بعد اما، آثار منثور عطار نیشابوری بسیار مورد توجه قرار گرفت. عظمت شخصیت عارفانه‌ی او تا قبل از قرن نهم هجری قمری به طور کامل کشف نشد. پس از آن بود که کار و آثار عطار نیشابوری مورد توجه قرار گرفت و ابعاد مختلف این شخصیت برجسته بر همگان روشن شد.

فریدالدین در دوران جوانی خود، به نقاط بسیاری در جهان سفر کرد و از مصر، سوریه، عربستان، هند و آسیای مرکزی دیدن نمود اما سرانجام در زادگاهش نیشابور ساکن شد. عطار سال‌ها در نیشابور به جمع‌آوری سخنان صوفیان و بررسی و مطالعه علوم مختلف پرداخت.

اطلاعات روشنی درباره‌ی آموخته‌های عطار نیشابوری از نوشته‌های او به‌ دست نمی‌آید. آنچه مشهود است این است که او در سال‌های آغازین زندگی خود، به مطالعه‌ی فقه، تفسیر و حدیث پرداخته است. عطار قصد نداشته تا اسرار طبیعت را کشف کند. از سوی دیگر، در او انگیزه‌ای برای نمایش دانشش وجود نداشته است. تنها زمانی به ابراز دانش خود دست می‌زند که می‌خواهد مبحثی از علم را در قالب یک داستان بیان کند؛ مثل زمانی که در پایان داستانی درباره‌ی یک شخصیت فقیر، دست به توصیف صور فلکی می‌زند یا هنگامی که به‌عنوان نمونه‌ای از دانایی یک دانشمند، مهارت او را در برداشتن تومور مغزی ذکر می‌کند.

از عطار نیشابوری اشعار زیادی به جای مانده است از جمله چهار منظومه، دیوان اشعار، کتاب مختارنامه و... زبان غزلیات عطار با زبان روایی او تفاوت چندانی ندارند و همین امر را می‌توان در خصوص بلاغت و تصویرسازی وی نیز بیان کرد. غزل‌های او عموماً تجارب معنوی را با زبانی نمادین بازنمایی می‌کنند. قصیده‌های عطار نیز مضامین عرفانی، اخلاقی و احکام عملی را بیان می‌کنند و تا حدود بسیاری از قصاید سنایی الهام‌گرفته‌شده به نظر می‌رسند.

عطار نیشابوری در سال 618 هجری قمری به هنگام حمله‌ی مغول از دنیا رفت. او در نزدیکی دروازه‌ی شهر توسط سربازان کشته و تمام آثارش نیز سوزانده شد. آثاری که پس از این‌همه سال به دست ما رسیده است، پیش از حمله‌ی مغول به شهرهای دیگری برده شده بودند.

بهترین کتاب‌های عطار نیشابوری

کتاب منطق‌الطیر (The Conference of the Birds): منطق‌الطیر یا مقامات الطیور بزرگ‌ترین اثر عطار نیشابوری است. این منظومه‌ی تمثیلی جست‌و‌جوی پرندگان را برای سیمرغ افسانه‌ای به تصویر می‌کشد. آن‌ها می‌خواهند او را پیدا کرده و پادشاه خود نمایند. در صحنه‌ی پایانی، پرندگان که از سفر جان سالم به در برده‌اند، با تأمل در انعکاس آینه‌وار تصویر خود در سیمای سیمرغ، متوجه می‌شوند که آن‌ها و سیمرغ یکی هستند. داستان شیخ صنعان طولانی‌ترین داستان روایت‌شده در این اثر است.

کتاب الهی‌نامه و کتاب مصیبت‌نامه: از میان دیگر آثار مهم عطار نیشابوری می‌توان به دو کتاب الهی‌نامه و مصیبت‌نامه اشاره کرد. هر دو این آثارْ تمثیل‌هایی عرفانی هستند. الهی‌نامه متشکل از داستان‌های کوتاه و بلند است و همه‌ی این داستان‌ها در راستای داستانی اصلی تنظیم شده‌اند. مصیبت‌نامه نیز شرح گرفتاری‌ها و مصیبت‌های سالک است و پس از منطق‌الطیر، مهم‌ترین منظومه‌ی عطار نیشابوری محسوب می‌شود.

کتاب تذکرة‌الاولیا (Tazkirat al-Awliya): عطار نیشابوری در تذکرة‌الاولیا، منبعی ارزشمند از اطلاعات درباره‌ی زندگی نامه‌ی صوفیان اولیه، به‌ویژه قدیسین، شارحان، پیشگامان تصوف و عرفای مسلمان، آورده است. عطار در این کتاب به شرح حال و سرگذشت هفتاد و دو تن از اولیاء و مشایخ تصوف پرداخته است که از امام جعفر صادق آغاز شده و به حلاج ختم می‌شود. این تنها اثر منثور عطار نیشابوری است.

گفتنی‌ست که بسیاری از بهترین آثار عطار نیشابوری، از جمله کتاب صوتی منطق‌الطیر و کتاب الکترونیک مصیبت‌نامه در سایت کتابراه موجودند.

سبک نگارش و دیدگاه‌های عطار نیشابوری

جهان فکری عطار نیشابوری که در آثار او به تصویر کشیده شده است، تمامی تحولات اولیه‌ی عرفان اسلامی و ادبیات عرفانی را همراه با پیامدهای تجربی، نظری، علمی، آموزشی و ابداعی آن بازتاب می‌دهد. موضوع اصلی آثار عرفانی عطار نیشابوری رابطه‌ی انسان با خدا و طریقه‌ی بدل شدن به اولیای الهی‌ست. او مواضع خود را از طریق بحث‌های نظری و موعظه‌های پندآمیز مطرح می‌کند.

آنچه عطار نیشابوری می‌گوید نه‌تنها از عقاید و نظرات صوفیانِ مسلمان نشئت گرفته است، بلکه میراثی قدیمی‌تر را نیز در بر می‌گیرد. عطار همچنین داستان‌هایی از تاریخ را معرفی و روایت می‌کند. او در آنکه سخنان حکیمانه‌ی خود را از زبان دیوانگان و ابلهان بیان کند، اشکالی نمی‌بیند. استعداد عطار برای انتقال معانی عمیق‌تر در قالب ظواهر بیرونی، شگرف و بی‌مثال است. شاید آثار او را نتوان به‌عنوان منابعی بسیار دقیق جهت شناخت شخصیت‌های تاریخی در نظر گرفت، اما با این حال، این آثار به‌عنوان منابعی برای شناخت کلیت تصوف، ارزش بسیاری دارند.