معرفی و دانلود کتاب توانمندسازی والدین: کارگاه‌های گفتگوی والدین

معرفی کتاب توانمندسازی والدین: کارگاه‌های گفتگوی والدین

اگر در درک آرزوها و خواسته‌های کودکان خود ناکام مانده‌اید و احساس می‌کنید شکافی که میان شما و فرزندانتان ایجاد شده، روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود، تنها کافی است با کتاب توانمندسازی والدین همراه شده و آموزه‌هایی را که یوهانس شوپ در زمینه‌ی گفت‌و‌گو و تعامل با فرزندان بیان کرده فرا بگیرید. نکات ارزشمند و کارآمدی که نویسنده در این اثر آموزشی در اختیار والدین قرار می‌دهد، ایشان را به متخصصانی خبره‌ در حوزه‌ی تربیت و پرورش کودکان بدل خواهد کرد.

کتاب توانمندسازی والدین

هر کودکی که پا به دنیا می‌گذارد، موجودی است مستقل و منحصربه‌فرد با نیازها، تمایلات و خواسته‌های ویژه‌ی خود. اگرچه گاه شباهت‌های ظاهری که حاصل فعل‌و‌انفعالات ژنتیکی هستند، میان کودکان و والدینشان به چشم می‌خورند اما علایق و درونیات هر فردی تنها متعلق به خود اوست و هیچگونه وابستگی به والدین ندارد. بااین‌وجود، بسیاری از والدین تصور می‌کنند، فرزند کودک، نوجوان یا حتی بزرگسالشان به اندازه‌ای که لازم است از تجربه و آگاهی برخوردار نیست و آن‌ها به‌عنوان پدر و مادر فرزندشان وظیفه دارند تا راه‌و‌چاه زندگی را به او بیاموزند. البته ناگفته نماند که برخی از والدین در این راه از زور، اجبار و خشونت هم بهره‌ی فراوانی می‌برند! چنین والدینی به اشتباه تصور می‌کنند دیدگاه آن‌ها نسبت به زندگی و خوبی‌ها و بدی‌هایش، بی‌نقص و خلل‌ناپذیر است و فرزندانشان نیز برای موفقیت در زندگی و پرهیز از آسیب‌های روحی و جسمی باید دنیا را با همان عینکی ببینند که والدینشان می‌بینند. اتخاذ این رویکرد از سوی والدین دو پیامد زیان‌بار را به دنبال دارد: تربیت فرزندانی که هرگز خود حقیقی و نیازهای واقعی‌شان را نمی‌شناسند و صرفاً نسخه‌ی بدلی از شخصیت والدین خود خواهند بود یا این‌که فرزندان می‌آموزند با هنجارشکنی، خشونت، برخورهای آسیب‌زا یا هر روش منفی دیگری، از والدین فاصله گرفته و دنیایی را تجربه کنند که کمترین ارتباطی با توصیه‌های والدینشان نداشته باشد.

بااین‌اوصاف، چاره چیست؟ چگونه می‌توان روابط سالم و سازنده را میان والدین و فرزندانشان به وجود آورد؟ پاسخ یوهانس شوپ (Johannes Schopp) به این پرسش یک کلمه است: گفت‌و‌گو! مکالمه و گفت‌و‌گوی هدف‌مند و آگاهی‌بخش می‌تواند از بروز تنش‌های احتمالی جلوگیری کرده و مشکلات پیش‌آمده را از میان بردارد. با اصول و راهکارهایی که در کتاب توانمندسازی والدین (Eltern starken) ارائه شده، می‌توانید شادی، آرامش و عشق را به خانه و خانواده بازگردانید.

به اعتقاد نویسنده گفت‌و‌گو نه یک رفتار غریزی، بلکه نوعی مهارت است که برای موفقیت در به‌کارگیری آن لازم است آگاهانه آن را تمرین کنیم. اگرچه گفت‌و‌گو کردن تکنیک جدیدی نیست و ما هر روزه بنا به دلایل متفاوت با دیگران یا حتی گاهی با خودمان به گفت‌و‌گو می‌نشینیم، اما از آن‌جایی که روابط والدین و فرزندان همواره آبستن تنش و درگیری است، باید پیش از آن‌که این تکنیک را در رابطه با فرزندانمان به کار بگیریم، قدری با اصول و مبانی آن آشنا شویم. البته جای نگرانی نیست، زیرا یوهانس شوب بخش‌هایی از کتاب را به شرح همین موضوع اختصاص داده و از توضیح هیچ نکته‌ی مهمی غافل نبوده.

کلیه‌ی مطالب کتاب توانمندسازی والدین بر اساس این اصل بیان شده که به‌جای سرکوب کردن تفاوت‌های کودکان با والدینشان، بهتر است آن‌ها را به رسمیت بشناسیم و بپذیریم. یوهانس شوپ در تلاش بوده تا از نسخه‌های فوری بسیاری از روان‌شناسان و مشاوران خانواده، مبنی بر تبدیل کودکان سرکش به فرزندانی سربه‌راه اجتناب کرده و روشی را به والدین معرفی کند که بدون توسل به زور، خواسته‌های قلبی کودکانشان را برای ایشان آشکار نماید.

نویسنده والدین را به صبر و شکیبایی دعوت می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد دنیا را از نگاه فرزندانشان ببینند. از آن‌جایی که قوای شناختی و درک کودکان نسبت به بزرگسالان در مورد پدیده‌های عینی یا انتزاعی متفاوت است، پدران و مادران باید پیش از آن‌که وارد گفت‌و‌گو با فرزندان خود شوند، اصول مکالمه با آن‌ها را بیاموزند. کودکان شخصیت حساس و شکننده‌ای دارند که ممکن است در اثر یک غفلت یا سهل‌انگاری به‌ظاهر ناچیز از سوی والدین، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متحمل شوند. به همین خاطر لازم است والدین در گام نخست روحیه‌ی حساس فرزندان خود را بشناسند و در گام بعدی وارد عمل شوند.

دیر به رخت‌خواب رفتن، کتک زدن خواهر و برادر یا جنجال به راه انداختن به خاطر یک اسباب بازی گمشده از رفتارهایی هستند که اگر تداوم داشته باشند، هر پدر و مادری را کلافه خواهند کرد. بسیاری از والدین تصور می‌کنند هنگام بروز چنین رفتارهایی باید دست به تنبیه فرزندشان بزنند یا با تذکر به کودکشان او را از تکرار چنین کارهایی بازدارند. این پدران و مادران بعد از مطالعه‌ی کتاب توانمندسازی والدین خواهند دانست که بروز رفتارهای پرخاشگرانه از سوی فرزندانشان ریشه‌های عمیقی دارند که برای پی بردن به آن‌ها می‌توان از روش گفت‌و‌گو استفاده کرد. بهتر است به‌جای تنبیه کودک یا ترساندن او، منشأ این مشکلات را پیدا کرده و مسئله را از ریشه حل کنند.

این کتاب آموزشی و خواندنی را علی عبداللهی به فارسی برگردانده و نشر کتاب هرمس به بازار کتاب عرضه نموده است.

کتاب توانمندسازی والدین برای چه کسانی مناسب است؟

به تمامی والدینی که در ارتباط خود با فرزندانشان به بن‌بست رسیده‌اند یا حتی پدران و مادرانی که با فرزندانشان دچار مشکل نشده‌اند اما قصد دارند پیش از فرارسیدن سن بحرانی فرزندان خود و بروز هرگونه مشکلی، راهکارهای گفت‌و‌گوی سازنده با ایشان را بیاموزند، توصیه می‌کنیم کتاب توانمندسازی والدین را مانند نقشه‌ی راهی همراه خود داشته باشند و از آموزه‌های آن نهایت استفاده را ببرند.

با یوهانس شوپ بیشتر آشنا شویم

یوهانس شوپ (1954)، نویسنده و پژوهشگر آلمانی است که در زمینه‌ی مسائل خانواده و تربیت کودکان تبحر بالایی دارد. «توانمندسازی والدین» نخستین کتاب اوست که به فارسی نیز ترجمه شده.

در بخشی از کتاب توانمندسازی والدین: کارگاه‌های گفتگوی والدین می‌خوانیم

مادرى در آستانه اتاق کارگاه ایستاده بود، اما تردید داشت. حس کردم با خودش در کشمکش است که پاشنه بچرخاند و دوباره برود. من به عنوان مجرى کارگاه به چنین نشانه‌اى توجه نشان دادم و با کلامى دوستانه این کار را برایش آسان کردم تا بتواند از آستانه در گام بردارد و به سمت گروه و والدین دیگر برود و بماند. به زحمتش مى‌ارزید، زیرا او در سخنان پایانى احساسش را بیان کرد. با وجود این در گردهمایى بعدى شرکت نکرد، زیرا «جدا بیمار» بود.

هفته بعد دوره آموزشى والدین براى او مانع بسیار بزرگى بود. اتفاقى نیفتاده بود که ترس او را از گروه به قدر کافى کاهش دهد. روش دیگرى که ترس اولیه را کاهش مى‌دهد، گفتگوى چرخه‌اى است. این روش به این دلیل موجب کاهش ترس مى‌شود که همیشه در مرحله ابتدایى تنها دو نفر با هم وارد گفتگو مى‌شوند. هر کس مى‌تواند فکر خود را روى تک‌تک آدمها متمرکز کند و فرد و گروه را پیش خود مجسم کند. همه مى‌توانند محتاطانه به گروه و موضوع نزدیک شوند، و لازم نیست که مسائل شخصى را بلافاصله براى گروه علنى کنند. چرخه گفتگو اعتماد و دلگرمى ایجاد مى‌کند و فرد عاقبت وارد جمع بزرگ مى‌شود.

به این دلیل ترس و خجالت یکى از حسهاى ویژه چشمگیر در کارگاه والدین است، زیرا این حسها همواره به حوزه مسائل ممنوعه و هراس‌انگیز مربوط مى‌شوند. «چنانچه من درباره روش تربیت خود بر اساس «تنبیه کردن»، مانع شدن و عواقب آن صحبت کنم و اگر مجبور باشم به «خطاهایم» اعتراف کنم، در این بین چه چیزى را برملا مى‌کنم؟ «نگرانى از رسوا شدن احتمالى در حضور همه یا اصلاً رسوا شدن چه‌بسا مانع یادگیرى شود. از این گذشته، ترس نقش مهمى در تصمیم‌گیرى براى شرکت کردن در کارگاه یا نرفتن به آن جا دارد. اما گاهى اوقات همین روابط بسیار خصوصى هستند که والدین را به شرکت در کارگاه ترغیب مى‌کنند. ترس قادر است یادگیرى را متوقف و به‌عکس، آن را ایجاد کند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
پیشگفتار
درآمد
مسیر شخصى من در گفتگو
مدرسه بدون معلم
این کتاب براى چه کسانى تدوین شده؟
دشوارى توصیف یک فرآیند پردامنه
کلیدواژه «اعتیاد»
واپسین اندیشه
فصل 1: والدین چگونه مى‌توانند توانایی‌هاى پنهان خود را کشف کنند
پرسش به عنوان کلید نیروها و استعدادها
از تمرکز بر کمبودها به سوى توجه به منابع درونى
بحران‌ها باعث توانمندى مى‌شوند
از رفتار منفعل تا رفتار فعال زندگى‌ساز
فصل 2: ماهیت گفتگو
گفتگو فقط نوعى ارتباط نیست
دیگربودنِ دیگرى تأیید و پذیرفته مى‌شود
اصالت مهمتر از تظاهر است
چگونه مى‌توان اخلاق و رفتار گفتگو را آموخت
مهارت‌ها و قابلیت‌هاى اصلى گفتگو
موضعِ یادگیرنده
نشان دادن احترام کامل
باز بودن ذهن نسبت به دیدگاه‌ها و باورهاى دیگر
از صمیم قلب سخن گفتن
گوش دادن بالنده و تمایل به درک متقابل
کاستن از شتابِ گفتگو یا پرهیز از شتاب
به تعلیق درآوردنِ فرضیات، قضاوتها و ارزیابى‌ها
باز گذاشتن فرآیندِ اندیشیدن یا حمایت سازنده
جویندگى و کاوشگرى
خود را به عنوان راهنماى گفتگو با دقت نگریستن یا نظاره‌گر را نظاره کردن
محدوده‌هاى گفتگو
چکیده
فصل 3: پنج سطح فراگیرى در کار گفتگوى والدین
پنج سطح یادگیرى
سطح یادگیرى 1
انتقال دانایى صِرف و خالص
کسب اطلاعات و تقویت شخصیت
چکیده
سطح یادگیرى 2
مشارکت گروهى براى پاسخ‌یابى
ایجاد چهارچوب‌هایى براى گفتگو
رابطه و شکوفایى شخصیت
سطح یادگیرى 3
«من» چه ارتباطى با موضوع دارم؟
بازتاب خود در حکم راهِ خودشناسى
معرفت نفس یا خودشناسى، بخشى از رشد و تحول فردى است
«تکالیف خانگىِ» خود نهاده
چکیده
سطح یادگیرى 4
از کجا آمده‌ام؟
شناخت مسائل مهم فردى
والدین کامل نیستند، اما کافى است همه تلاش خود را به کار گیرند
تاریخچه زندگى به عنوان «تاریخچه فراگیرى»
سطح یادگیرى 5
با والدین در جستجوى «امرِ توضیح‌ناپذیر»
ما مى‌توانیم از کودکان بیاموزیم
مرزها و محدوده‌هاى فهم متقابل
معنویت و حس معنادهى و جهت‌یابى
جستجوى معنا در گفتگو
چکیده
فصل 4: راهنماى گفتگو و وظایفش
ایجاد فضاى یادگیرى
تحقق و امکان رها کردن و دگرگونى خود
ترسها را بپذیریم و اطمینان خاطر و احترام به وجود آوریم
استفاده از قدرت گروه بزرگ
با گفتگو، با والدینى که دغدغه مسائل تربیتى را ندارند، هم ارتباط پیدا کنیم
«هنرِ» امکان‌پذیر ساختن گفتگو
جمع‌بندى
فصل 5: روند کارگاه
یک پیشنهاد و نه دستورالعمل کارى
چهارچوب کارگاه
استقبال از والدین به عنوان مهمان
اهداف
تهیه فهرستِ کارها براى برنامه‌ریزى
ایجاد فضاى کارگاه
هدف
پیش از شروع کارگاه
اصالت به‌جاى کار صحنه‌اى (نمایش دادن)
پیشرفتهاى آموزشى خودبه‌خود ارزش‌گذارى مى‌شوند
زمانى که اوضاع «بحرانى» مى‌شود چه باید بکنیم؟
اجراى کارگاه والدین 1
درآمد
گفتگو
بازنگرى یا سنجش چرخه گفتگو
سؤالات جرقّه‌آور براى گفتگو
عینک طلایى
ارزیابى عینک طلایى
سفرخیالى: «شیوه خاص کنار آمدن با زندگى»
هدف
ارزیابى سفر تخیلى
«تکلیف خانه»
مثال‌ها
هدف
جمع‌بندى نهایى افراد
«چیزى در جیب»
اجراى کارگاه والدین 2
خوشامدگویى
تصاویر بیانگر احساسات
اجرا
ارزیابى تصاویر بیانگر احساسات
بررسى «تکالیف خانه»
سنجش و بازنگرى «عینک طلایى»
سفر خیالى به سوى «کودکِ خود»
ارزیابى سفر خیالى
کودکان توانمند
توصیف تمرین
نتیجه‌گیرى شخصى
فصل 6: مواد کمکى براى شروع کار و تمرینات کار گفتگو
اشکال و صورت‌هایى براى دو کار گاه
قواعد گفتگو
«انرژى‌دهنده‌ها»
تمرین: مشاهده یا ارزیابى؟
تمرین‌هایى براى تشخیص سرچشمه‌ها و براى گفتگو
پنج ستون تربیت
گلگشت کوتاه در دوران کودکى افراد
گنجینه
یاد مى‌گیرم «هسته طلایى» کودکم را دوباره ببینم
«خطاى دوست‌داشتنى» / «شوک روحى مورد علاقه من»
داستان‌هایى براى با هم خواندن 1 (خواندن مشترک)
یک معجزه
منبعى که از آن نیرو مى‌گیرم 1
منبعى که از آن نیرو مى‌گیرم 2
نظریاتى در باب سرچشمه‌هاى استقامت و احساس همگرایى و احساس پیوند
پیوست‌هاى 1 و 2 براى اجراى کارگاه
پیوست 1: نامه به والدین
پیوست 2: سؤالاتى در خصوص چرخه گفتگو
پیوست 3: سؤالات اساسى و جرّقه‌برانگیز در خصوص گفتگو
پیوست 4: شابلون [قالب] «پیکره کودک»
پیوست 5 الف: الف) سفر تخیلى 1
پیوست 5 ب: ب) سفر خیالى 2
پیوست 6: «تکلیف خانه» برگه سؤالات و انگیزه‌ها
پیوست 7: تصاویر بیانگر احساسات
پیوست 8: سفر خیالى به «کودکى من» [کودکى خود]
پیوست 9: نمونه کپى شده دو کودک قوى
پیوست 10: مثال‌هایى براى «سؤالاتِ نامتعارفِ سنجیده»
پیوست 11: تمرین گفتگو در سطح پنجم
یادگیرى در سطح پنجم
شروع
کتابشناسى