معرفی و دانلود کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی: ناگفته‌هایی از عشق و ازدواج در ایران مدرن

معرفی کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی: ناگفته‌هایی از عشق و ازدواج در ایران مدرن

کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی تحلیلی جامعه‌شناسانه از ازدواج در جامعه‌ی سنتی و مدرن ایران در طول دهه‌ی بیستم ارائه می‌دهد. افسانه نجم‌آبادی ضمن روایت داستانی از زندگی شخصی خود، تحلیلی مفصل پیرامون عوامل دگرگون‌کننده‌ی ازدواج در ایران به دست می‌دهد و مفهوم تغییریافته‌ی عشق و ازدواج را در گذر سال‌ها تعریف می‌کند.

درباره‌ی کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی

افسانه نجم‌آبادی (Afsaneh Najmabadi) فارغ‌التحصیل مقطع دکتری در رشته‌ی جامعه‌شناسی و استاد دانشگاه هاروارد، بر اثر مواجه شدن با رویدادی در زندگی شخصی، تصمیم به نگارش کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی (Familial Undercurrents) گرفت. او در این کتاب که به زبان انگلیسی نوشته شده، از حقیقتی که پس از مرگ پدرش برملا می‌شود، سخن می‌گوید. وقتی عباس، پدر افسانه می‌میرد، مدتی بعد کسی با افسانه تماس می‌گیرد و ادعا می‌کند که شوهر خواهر اوست، خواهری ناتنی حاصل ازدواج عباس با زنی به نام منصوره. افسانه چنان شوکه می‌شود که ماجرا را باور نمی‌کند. او زمانی حاضر می‌شود با این خانواده‌ی دوم رودررو شود، که بیست سال از اولین تماس گذشته است. سرانجام روحیه‌ی کنجکاو و ذهن تحلیلگرش او را وامی‌دارد تا این رویداد شخصی را دستمایه‌ای قرار دهد تا از رهگذر آن، معنای ازدواج را در طول سال‌های قرن بیستم در ایران واکاوی کند. او در این کتاب از ناگفته‌هایی درباره‌ی عشق و ازدواج در ایران سنتی در مقایسه با ایران مدرن سخن می‌گوید.

همان‌طورکه چندهمسری در گذشته‌های نه‌چندان دور امری معقول و شرعی به حساب می‌آمده، امروزه وجهه‌ای زشت و غیرقابل‌قبول پیدا کرده است. افسانه نجم‌آبادی زمانی به این موضوع پی می‌برد که متوجه می‌شود پدرش برای سال‌ها، زندگی دومش را از آن‌ها پنهان کرده بوده. نه‌تنها پدر او که بسیاری خانواده‌ها تجربه‌ی چنین موردی را پس از مرگ پدر خانواده داشته‌اند. ازدواج دوم عباس به اواخر دهه‌ی بیست برمی‌گردد. یعنی که از آن روزها جامعه‌ی ایران کم‌کم به سوی مدرنیته حرکت کرده است. از پس این اتفاق، افسانه نجم‌آبادی تلاش کرده تا به درکی از این الگوی کلانِ دگرگونی در رویه‌های خانوادگی برسد. کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی زمینه‌ی تاریخیِ این دگرگونی‌ها را در بستر خانواده مورد بررسی قرار می‌دهد. جامعه‌ی آماری این پژوهش، خانواده‌های طبقه‌ی متوسط نوظهور تهران در میانه‌ی سال‌های قرن بیستم هستند. ترکیب روایتی داستانی از سرگذشت نویسنده، به این تحقیق جامعه‌شناسانه جذابیتی مضاعف بخشیده است.

کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی در چهار فصل کلی با نام‌های «ازدواج از سر عشق»، «اشیا»، «معانی ازدواج» و «دگرگونی‌های شهری» تدوین شده است. افسانه نجم‌آبادی در طول این فصول به این موضوعات می‌پرازد که چطور ازدواج به تصمیمی عاشقانه و اختیاری بدل شده، اشیاء زندگی روزمره مثل عکس‌ها و لباس عروس‌ها و نامه‌های عاشقانه چه تأثیری در این دگرگونی‌ها داشته‌اند، چگونه هدف ازدواج در طول سال‌ها دچار دگردیسی شده و در نهایت، نقش دگرگونی‌های شهری در ازدواج‌های چندهمسری و تک‌همسری چه بوده است.

نشر بیدگل کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی را چاپ کرده و محمد سروی زرگر آن را به فارسی برگردانده است.

نکوداشت‌های کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی

• کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی سندی زنده برای شناخت تاریخ اجتماعی ایران است. من قدردانِ افسانه نجم‌آبادی هستم که تاریخ ایران را باری دیگر زنده کرد. (فیروزه کاشانی ثابت)
• کمتر محققی با ایجاز و ظرافت افسانه نجم‌آبادی، امر شخصی را به امر نظری ارتقا می‌دهد. او داستان خانوادگی‌اش را به سفری تحقیقاتی تبدیل کرده است. (سعاد جوزف)
• کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی در دو بعد علمی و سرگرمی موفق ظاهر شده است. (Choice)

کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی برای چه کسانی مناسب است؟

افرادی که به مباحث جامعه‌شناسی، به‌خصوص جامعه‌شناسی ازدواج علاقه‌مندند، مخاطبان اثر حاضر هستند.

در بخشی از کتاب جریان‌های پنهان خانوادگی: ناگفته‌هایی از عشق و ازدواج در ایران مدرن می‌خوانیم

البته روابط خانوادگی پیچیده و جدل‌ها‌ و کشمکش‌های زناشویی مختصِ سهرابی‌ها نبود. در سمت خانواده‌ی پدری‌ام، تا نسل او، بسیاری چند بار ازدواج کردند، که گاهی این ازدواج‌ها پشت‌هم بودند، اما مردها به‌طور علنی و آشکار چند همسر داشتند. بزرگ‌ خاندان، آشیخ هادی، دو همسر داشت: گلین‌باجی و سکینه‌خانم که در دو خانه‌ی مجاور هم در بن‌بست نجم‌آبادی زندگی می‌کردند. نجم‌آبادی‌های هم‌نسل پدرم، انگار از سر نوعی شرم، که از سرچشمه‌ای مدرنیستی آب می‌خورد، و گویی که دوهمسری آشیخ هادی بر شهرت و آوازه‌اش به‌عنوان روحانی سایه افکنده باشد، همیشه از رویه‌ی او در برقراری عدل و انصاف بین همسرانش یاد می‌کردند. داستان این‌گونه روایت شده و گفته‌اند که، وقتی ساخت دو خانه به پایان رسید، او هریک از همسرانش را جداگانه به بازدیدِ دو خانه برد و در انتها از هریک پرسید که کدام خانه را برای زندگی ترجیح می‌دهد. آن دو، در عین شگفت‌زدگی، پاسخ داده بودند که «این دو خانه که عین هم هستند». همان‌گونه که کمی بعد خواهیم دید، پسر او یعنی پدربزرگ عباس، آشیخ مهدی، چهار مرتبه ازدواج کرد که دو مورد آن هم‌زمان بود و دو مورد بعدی پشت‌سرهم.

توجه به روش‌های پیچیده در انتخاب همسران و سکنی دادن آنان منظر دیگری است که از دریچه‌ی آن می‌توان الگوهای متغیر ازدواج و انتظارات خانوادگی را ردیابی کرد. همان‌گونه که مشاهده کردیم، ازدواج‌ها در خانواده‌های شهری بزرگ بیشتر بین‌خانوادگی بود. گاهی، زنی که بیرون از این شبکه‌ی خانوادگی بود با معضلاتی مانند خصومت بستگان شوهرش روبه‌رو می‌شد. ما حتی در نسل عباس و فری هم شاهد این موضوع بودیم، اما دو نسل قبل‌تر به‌ نظر می‌رسد ازدواج سوم آشیخ مهدی نیز معضلات مشابهی به دنبال داشته است.

فهرست مطالب کتاب

فهرست اسامی افراد
پیشگفتار
به‌جای مقدمه
1. ازدواج از سر عشق
2. اشیا: نامه‌ها، لباس عروسی و عکس‌ها
3. معانی ازدواج: تشکیل خانواده یا تدارک تمتع جنسی
4. دگرگونی‌های شهری
مؤخره. نامیدن ازدواج، نامیدن خویشاوندی
پی‌نوشت‌ها
کتاب‌نامه‌ی فارسی
کتاب‌شناسی