معرفی و دانلود کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی: 83 پیشگویی علمی تخیلی که واقعیت علمی پیدا کرد

معرفی کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی: 83 پیشگویی علمی تخیلی که واقعیت علمی پیدا کرد

رابرت بلای در کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی، معروف‌ترین پیش‌گویی‌های داستان‌های تخیلی که امروزه به واقعیت تبدیل‌شده‌اند را بررسی کرده و از تأثیر این ایده‌های خیالی در پیشرفت علم و تکنولوژی می‌گوید. او در این کتاب، 83 پیش‌گویی مهم این ژانر را مرور می‌کند و نشان می‌دهد که ایده‌ی اولیه‌ی رفتن به ماه، جراحی رباتیک، هوش مصنوعی، اینترنت یا واقعیت مجازی برای کدام نویسنده است و نخستین بار در کدام داستان به میان آمده بوده است.

درباره‌ی کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی

شاید عجیب به نظر برسد، اما بخشی از ابداعات علمی و پیشرفت‌های تکنولوژی تحت تأثیر داستان‌ها بوده است. درواقع، رمان‌ها و داستان‌هایی بوده‌اند که الهام‌بخش دانشمندان شده‌اند و ایده‌ی اولیه‌ی اختراعات یا اکتشافات علمی را به آن‌ها داده‌اند یا مسیر پیشرفت را تسهیل کرده‌اند. داستان‌هایی که ظاهراً برای سرگرمی نوشته شده بودند، اما خواسته و ناخواسته منجر به بزرگ‌ترین اتفاقات علمی قرن اخیر شدند. بسیاری از نویسندگان دانشمند یا پزشک نبودند و حتی دانش گسترده‌ای هم نداشتند، اما از نبوغی برخوردار بودند که باعث شد چنین پیش‌گویی‌های درخشانی از آینده داشته باشند. نبوغ آن‌ها تخیل بی‌حدوحصرشان بود که آن‌ها را از زمان خود بسیار جلوتر می‌برد.

نویسندگانی همچون ژول ورن، آرتور سی کلارک، آیزاک آسیموف، ری برادبری، آلدوس هاکسلی و بسیاری دیگر در زمان خود از موضوعاتی حرف زدند که برای خواننده بسیار هیجان‌انگیز، اما به همان اندازه دور از ذهن و عجیب به نظر می‌آمد، اما حالا بخش زیادی از آن‌ها محقق شده و ما داریم میان آن‌ها و با آن‌ها زندگی می‌کنیم، با اینترنت، ربات‌ها، پیام‌رسان‌ها و دست‌کاری ژنتیکی. بله، همه‌ی این‌ها پیش‌تر در داستان‌هایی پیشگویی شده بودند. کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی (The Science In Science Fiction) نوشته‌ی رابرت بلای (Robert Bly) تلاش دارد ردپای تعدادی از فنّاوری‌ها و پیشرفت‌های امروزی را در داستان‌های ده‌ها سال پیش بیابد. بلای 83 موضوع علمی را انتخاب می‌کند و نشان می‌دهد که هرکدام در چه داستان یا رمانی پیش‌گویی شده بود.

ژانر علمی تخیلی عمری به‌نسبت طولانی دارد و به عصر روشنگری باز می‌گردد. در این دوران که علم ارج‌وقُرب پیدا کرده بود، وارد حوزه‌ی ادبیات و داستان‌نویسی شد. در قرن هفدهم و هجدهم داستان‌های زیادی با محوریت علم یا موضوعات تخیلی خلق شد؛ اما اکثر منتقدین معتقدند اولین داستان این ژانر، داستان کوتاه «میکرومگاس» نوشته‌ی ولتر بود. در ابتدای قرن هجدهم هم داستان «فرانکنشتاینِ» مری شلی تحول بزرگی در این ژانر به وجود آورد و آن را چند گام به‌ پیش برد. بعدتر و با ظهور ژول ورن، داستان‌های تخیلی تکامل پیدا کردند و به شهرت و محبوبیت رسیدند. در قرن بیستم، با ورود نویسندگانی قدرتمند به این گونه‌ی داستانی، این ژانر کاملاً جدی گرفته شد و به احترام و اعتبار زیادی دست پیدا کرد. معمولاً تصور بر این است که ژانر علمی-تخیلی متأثر از علم بوده و از آن ایده گرفته، اما بسیاری از اوقات نیز عکس این قضیه رخ داده و این علم بوده که وام‌دار داستان‌های علمی و تخیلی بوده است.

سایمون لیک که در اواخر قرن نوزدهم زیردریایی‌ را اختراع کرد، شیفته‌ی «بیست هزار فرسنگ زیر دریا»ی ژول ورن بود و ایده‌ی خود را از داستان او گرفته بود. آلدوس هاکسلی در «دنیای قشنگ نو»، از مفهوم شبیه‌سازی موجود زنده صحبت می‌کرد؛ اتفاقی که ده‌ها سال بعد محقق شد. تعدادی از عملیات‌هایی که ناسا در فضا انجام داده، چند دهه قبل در داستان‌های برادبری طرح شده بود. رابرت بلای در کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی، به سراغ همین موضوعات می‌رود و تعدادی از مهم‌ترین پیشرفت‌های علمی که ملهم از داستان هستند را مطرح می‌کند. او در این کتاب به موضوعاتی همچون جنگ‌های اتمی، مینیاتوری کردن و پرتوهای کوچک‌ساز، یوفوها، سفر در زمان، فضاپیماهای موشکی، رادار، انرژی هسته‌ای، فرود بر روی ماه، نانوفناوری، هولوگرام و مهندسی ژنتیک می‌پردازد. کتاب هر یک از این مفاهیم علمی را به‌تفصیل شرح می‌دهد و می‌کوشد ردپای آن‌ها را در ادبیات چند قرن اخیر کشف کند.

کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی را نشر مازیار با ترجمه‌ی میثم زینلی طهرانی و نگار بزرگمهر منتشر کرده است.

کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی به دوستداران داستان‌های علمی-تخیلی و همین‌طور علاقه‌مندان به علم توصیه می‌شود.

با رابرت بلای بیشتر آشنا شویم

رابرت الوود بلای (2021-1926)، نویسنده، جستارنویس و شاعر آمریکایی بود که بیشتر به خاطر کتاب پرفروش «جان آهنین» شناخته می‌شود. او در دهه‌ی 1940 در دانشگاه هاروارد تحصیل می‌کرد و هم‌دوره‌ای شعرا و نویسندگانی همچون جان اشبری، فرانک اوهارا و جان هاوکز بود. بلای برای ادامه تحصیل به دانشگاه آیووا رفت و در رشته‌ی هنرهای زیبا فارغ‌التحصیل شد. او در زمینه‌ی ترجمه هم فعالیت داشت و شعرهای زیادی را باواسطه به انگلیسی برگردانده بود، ازجمله اشعار حافظ و مولانا. از بلای مجموعه اشعار، جستار و ترجمه‌های زیادی به‌جای مانده است. او افتخارات زیادی به دست آورده که ازجمله‌ی آن‌ها می‌توان به مدال رابرت فراستِ انجمن شعر آمریکا و جایزه‌ی کتاب ملی اشاره کرد.

در بخشی از کتاب علم در ادبیات علمی تخیلی: 83 پیشگویی علمی تخیلی که واقعیت علمی پیدا کرد می‌خوانیم

نخستین رمان علمی تخیلی که موضوع ناپیدایی را رواج داد رمان مرد نامرئی (1897) اچ. جی. ولز بود. طرح داستان ساده است: دانشمندی ماده‌ای اختراع می‌کند که پس از نوشیدن وی را نامرئی می‌کند. چون مواد شیمیایی تنها بدن شیمیدان را دستکاری می‌کنند، این ماده لباس‌های او را پنهان نمی‌کند، برای همین او مجبور است برای آنکه دیده نشود عریان شود. او در کتاب اصول ناپیدایی چنین شرح می‌دهد:

اصل عمومی رنگ دانه‌ها و شکست را یافتم یک رابطه، یک عبارت هندسی شامل چهار بعد. این ایده‌ای بود که این کار با آن امکان‌پذیر می‌شد، بدون تغییر دادن هیچ‌یک از دیگر خواص ماده به جز در برخی موارد رنگ‌ها برای کم کردن ضریب بازتاب ماده، جامد یا مایع، به اندازه هوا تا اینجا که همه اهداف عملی لحاظ شده‌اند.

نسخه پیشرفته این داستان، فیلم مرد توخالی به سال 2000 با شرکت کوین بِیکن است. هم در رمان ولز و هم در فیلم بیکن، ناپیدایی اثر جانبی ناخواسته‌ای دارد به این شکل که دانشمند یا قهرمان قصه را از نظر ذهنی نامتعادل کرده و او را به آدمکشی متمایل می‌کند.

در فیلم جیمز باند روزی دیگر بمیر (2002)، آخرین نسخه از ماشین باند دکمه‌ای دارد که وقتی فشار داده شود ماشین و هر آنچه درون آن قرار دارد را کمابیش به وسیله دوربین‌ها و صفحه نمایش‌های ویدیویی قرار گرفته در همه جای ماشین نامرئی می‌کند. در سری کتاب‌های DC Comics، سپاه ابرقهرمانان عضوی دارد به نام بچه نامرئی که دارای قدرت نامرئی شدن با لباس و همه چیز در زمان دلخواه است درست مانند سو ریچاردز، دختر نامرئی و ابرقهرمان داستان مصور «چهار شگفت‌انگیز».

اکنون به نظر می‌رسد حقیقت علمی یک بار دیگر از تخیل علمی جلو زده است: پژوهشگران دانشگاه پنسیلوانیا ادعا می‌کنند پوشش خاصی درست کرده‌اند که می‌تواند اجسام جامد را تقریبا در چشم بینندگان ناپیدا کند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه: ادبیات علمی تخیلی همچون پیشگویی علمی
انرژی جایگزین
کیهان های دیگر
انسان ‌واره ها
پادگرانش
پادماده
هوش مصنوعی
زندگی مصنوعی
جنگ اتمی
مهبانگ
ناظر کبیر
بیونیک (زیست سازه شناسی)
سیاه چاله ها
همانندسازی
مستعمره نشینی فضایی
ماهواره های ارتباطی
پیام رسانان
رایانه ها
نگهداری سرمایشی
سایبورگ ها
کاوش اعماق فضا
ابعاد دیگر
ماشین های الکتریکی
آنتروپی
ادراک فراحسی
اسکلت بیرونی
نخستین تماس
ماشین های پرنده
قرص های غذایی
مهندسی ژنتیک
غذای دستکاری شده ژنتیکی
غول ها
گرمایش زمین (اثر گلخانه‌ای)
هولوگرام‌ها (تمام نماها)
جاودانگی و عمر دراز
اینترنت
ناپیدایی
جت پشته ها
لیزرها و تفنگ های تابشی
فلز مایع
انسان روی ماه
کنترل ذهن
جهش های ژنتیکی
نانوفناوری
ستاره های نوترونی
انرژی هسته ای
جنگ هسته ای
جهان های موازی
فاجعه ای نوع بشر را نابود می کند
موجودات پیش از تاریخ که در عصر ما زنده می شوند
رادار
روبات ها
جراحی روباتیک
فضاپیماهای موشکی
سلاح های هوشمند
آسانسورهای فضایی
زندگی زیرسطحی
ابر موجودات
ابرنواختر
زندگی معلق
دورفرستی و رساننده ها
تلویزیون
زمین سازی
نوزادان لوله آزمایشی
سفر در زمان
دگردیسی فلزات
یوفوها
شهرهای زیر دریا
واقعیت مجازی
والدوها
کمبود جهانی آب
کنترل آب و هوا
کرم چاله ها
بینایی با پرتو ایکس
ضمیمه: دسته دوم پیش بینی ها
سفر با سرعتی سریع‌تر از نور
میدان های نیرو
مینیاتوری کردن و پرتوهای کوچک ساز
هیولاها
ماشین های با حرکت دایمی
جنگ ستارگان
ابررسانایی
حیوانات ابرهوشمند
آرمانشهرها
درباره نویسنده
فهرست اعلام