معرفی و دانلود کتاب هنر تحقیق علمی

معرفی کتاب هنر تحقیق علمی

کتاب هنر تحقیق علمی نوشته‌ی و. ا. ب بوریج، اصول بنیادین و مهارت‌های ذهنی پژوهش کردن را توضیح می‌دهد و شیوه‌ی انجام کارهای تحقیقاتی را به شکل دقیقی توصیف می‌کند. بوریج با الهام از روش‌های کلاسیک و تجربه‌ی دانشمندان موفق، به یک رویکرد پژوهشی انسان‌محور می‌رسد، مراحل انجام آن را گام‌به‌گام می‌آموزد و به محقق کمک می‌کند چالش‌هایی که بر سر راهش قرار می‌گیرند را پشت‌سر بگذارد.

درباره‌ی کتاب هنر تحقیق علمی

پژوهش یکی از اجزای حیاتی پروژه‌های علمی است. هر دانشمند و دانشجویی بخش زیادی از زمانش را صرف تحقیق می‌کند، اما این فعالیت کار ساده‌ای نیست، بلکه مهارتی‌ست که باید آموخته شود. در روش‌های کلاسیک معمولاً زمان زیادی را صرف آموزش شیوه‌های پژوهش می‌کردند. گاهی حتی رویکردهای رادیکال‌تری پیش می‌گرفتند و خیلی سریع دانشجو را به میدان تحقیق می‌فرستادند تا با تلاش و کنجکاوی خود، آن را بیاموزد. اما امروزه ثابت شده که این شیوه‌ها چندان کاربردی نیستند. انسان هراندازه هم خلاق و پرتوان باشد، خیلی زود انگیزه‌هایش را از دست می‌دهد و دچار تکرار می‌شود. بنابراین رویکردهای نوین آموزشی، تأکید می‌کنند که نه زمان زیادی صرف آموزش شود که دانشجو خسته گردد و نه باید او را رها کرد تا به شکل خودآموز، تحقیق کردن را یاد بگیرد. رویکرد مدرن، باید حالتی متعادل‌تر و حرفه‌ای‌تر داشته و بتواند از انگیزه و خلاقیت فرد به بهترین شکل استفاده کند. و. ا. ب بوریج (William Beveridge)، از محققین برجسته‌ی قرن بیستم، در کتاب هنر تحقیق علمی (The Art of Scientific Investigation) می‌کوشد شیوه‌ی پژوهشی کاربردی‌تر را به خواننده‌اش بیاموزد. بر همین اساس او در کتابش بر شخصیت محقق متمرکز شده و می‌کوشد از جنبه‌های ذهنی مهارت‌های او را افزایش دهد.

و. ا. ب بوریج در سال 1950 چاپ اول کتاب هنر تحقیق علمی را منتشر و چند سال بعد با اصلاحاتی دوباره آن را روانه‌ی بازار کتاب کرد. این کتاب نه‌تنها در زمان خود، که حتی امروز هم منبع مهمی محسوب می‌شود و کاملاً قابل‌اعتناست. بوریج در وهله‌ی اول رویکرد پژوهشی ساده‌انگارانه‌ی گذشته را کنار گذاشت و به سمت یک روش مفهومی و روان‌شناختی حرکت کرد. یا به عبارت بهتر او بر یک شیوه‌ی انسان‌محور متمرکز شد. گرچه به خاطر همین نگاه، رویکرد او سخت و گاهی مبهم به نظر می‌رسد، اما به دنیای واقعی نزدیک‌تر است. او در هر فصل از کتابش به یکی از گام‌های این روش می‌پردازد.

بخش ابتدایی کتاب هنر تحقیق علمی به آماده‌سازی و تدارک پژوهش اختصاص دارد. ویلیام بوریج در این قسمت توضیح می‌دهد که محقق چطور باید ادبیات موضوع را آماده سازد، منابع را به شکل انتقادی مطالعه کند و به یک نگاه اصیل و یکتا دست یابد. او در ادامه، راهنمایی برای آزمایش کردن ارائه می‌دهد. در اینجا مخاطب یاد می‌گیرد که برای مثال چطور مشاهده کند، نمونه‌های تصادفی را انتخاب و عوامل اختلال‌گر را حذف نماید. بوریج در بخش بعدی کتابش در مورد فاکتور شانس صحبت می‌کند و از نقش آن در تحقیقات می‌گوید. او تأکید دارد که محقق باید همیشه هوشیار و آماده باشد تا بتواند از فرصت‌های احتمالی بهره ببرد. او درفصل دیگر این کتاب می‌کوشد اهمیت فرضیه را تذکر دهد و راهنما و ضوابط کاربست آن در تحقیق را بیان کند.

ویلیام بوریج در بخش‌های دیگر کتاب هنر تحقیق علمی، به مباحث انتزاعی و مفهومی وارد می‌شود و از تأثیر آن‌ها در پژوهش می‌گوید. موضوعاتی که در منابع دیگر نادیده گرفته شده و بی‌اهمیت تلقی می‌شوند ولی بوریج آن‌ها را گام‌هایی مهم در فرآیند پژوهش می‌داند. قدرت تخیل و نوآوری و اینکه چطور می‌توان به تفکر خلاق و بارور رسید، داشتن شهود و همین‌طور توانایی استدلال کردن ازجمله مفاهیم تجریدی‌ای هستند که بوریج در فصولی جداگانه آن‌ها و نقششان را توضیح می‌دهد. نویسنده در ادامه به دشوارهای پژوهش می‌پردازد و از این می‌گوید که چطور می‌توان بر اشتباهات و مخالفت‌ها غلبه کرد و کار را به‌پیش برد. در یکی از قسمت‌های نهایی نیز انواع راهبردهای پژوهشی را توضیح می‌دهد و شیوه‌ی برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی آن را می‌آموزد.

کتاب هنر تحقیق علمی را نشر مازیار با ترجمه‌ی محمدتقی فرامرزی منتشر کرده است.

در نکوداشت کتاب هنر تحقیق علمی

• کتاب بوریج، کتابی دگم و متعصب نیست. بلکه ذهنی باز و جامع دارد و به تحقیق مثل هنری خلاقانه نگاه می‌کند. (نیویورک‌ تایمز)

کتاب هنر تحقیق علمی برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به پژوهش‌های علمی علاقه دارید، این کتاب شیوه و مسیر آن را به شما خواهد آموخت.

با ویلیام بوریج بیشتر آشنا شویم

ویلیام یان بردمور بوریج (2006-1908) پاتولوژیست حیوانات و مدیر مؤسسه پاتولوژی دانشگاه کمبریج بود. او در استرالیا به دنیا آمد و تحصیل کرد. در سال 1937 به مؤسسه‌ی راکفلر آمریکا دعوت شد و در آنجا تحقیق بر روی انواع بیماری‌های حیوانات را آغاز کرد. بوریج به مدت 18 سال رئیس انجمن دامپزشکان دنیا بود.

در بخشی از کتاب هنر تحقیق علمی می‌خوانیم

بارزترین عوامل و موجبات شهود عبارتند از یک دوره کار شدید براى حل یک مسأله همراه با اشتیاق فراوان براى حل آن، کنار گذاشتن آن کار شاید با توجه به چیزى دیگر و سپس پدیدار شدن آن اندیشه به صورتى آشکارا ناگهانى و غالبا با نوعى احساس قطعیت. در بیشتر موارد با نوعى احساس و شاید شگفت‌زدگى از اینکه چرا این اندیشه قبلاً به ذهن خطور نکرده بود همراه مى‌شود. روان‌شناسى این پدیده به طور کامل شناخته نشده است. یک توافق نسبتا کلى ولى نه عام وجود دارد مبنى بر اینکه شهود از ژرفاى فعالیت‌هاى ناخودآگاه آن ذهنى سربر مى‌آورد که مساله را از مدت‌ها پیش زیرو رو مى‌کرده است هر چند این مسأله دیگر پیوسته مورد توجه قرار نمى‌گرفته است.

در فصل گذشته متذکر شدیم که اندیشه‌ها بى‌آنکه ما خواسته باشیم آگاهانه به آن‌ها شکل دهیم مستقیما به ذهن خودآگاه ما راه مى‌یابند. آن‌ها ظاهرا از فعالیت‌هاى ناخودآگاه آن ذهنى سرچشمه مى‌گیرند که وقتى توجهش بر حل مساله متمرکز مى‌شود، بى‌درنگ انواع گوناگون اندیشه‌هایى را که از قبل با آن موضوع خاص ارتباط پیدا کرده‌اند در یک جا گرد مى‌آورد. وقتى یک ترکیب احتمالاً مهم یافت شد در اختیار ذهن خودآگاه قرار مى‌گیرد تا ارزیابى شود. شهودهاى از راه رسیده به هنگامى که ما آگاهانه درباره یک مسأله مى‌اندیشیم صرفا اندیشه‌هایى هستند که در مقایسه با اندیشه‌هاى عادى به‌مراتب خیره‌کننده‌ترند. اما در مورد اندیشه‌هاى از راه رسیده به هنگامى که ذهن خودآگاه ما دیگر بر فلان مسأله نمى‌اندیشد لازم است قدرى بیشتر توضیح داده شود. ذهن ناخودآگاه احتمالاً به اندیشیدن درباره مسأله ادامه داده و ناگهان به ترکیبى معنى‌دار رسیده است. اما یک اندیشه نو که به هنگام تفکر آگاهانه از راه مى‌رسد، غالبا یک واکنش احساسىِ مشخص به دنبال مى‌آورد از چنین اندیشه‌اى خوشحال مى‌شویم و شاید هم قدرى هیجان‌زده مى‌شویم. شاید ذهن ناخودآگاه نیز قادر به چنین واکنشى باشد و نتیجه این واکنش آن است که اندیشه مذکور به ذهن خودآگاه آورده مى‌شود.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
فصل اول. در تدارک پژوهش
مطالعه
طرح مسأله
چکیده
فصل دوم. آزمایش
آزمایش‌هاى زیست‌شناختى
برنامه‌ریزى و ارزیابى آزمایش‌ها
آزمایش‌هاى گمراه‌کننده
چکیده
فصل سوم. تصادف
چند مثال
نقش تصادف در کشف
تشخیص فرصت‌هاى تصادفى
بهره‌بردارى کردن از فرصت‌ها
چکیده
فصل چهارم. فرضیه
چند مثال
کاربست فرضیه در پژوهش
احتیاط در کاربست فرضیه
چکیده
فصل پنجم. قدرت تخیل و نوآورى
تفکر بارور
کوره‌راه‌هاى خطا
کنجکاوى، انگیزه‌اى براى تفکر
بحث: نیروى محرک ذهن
تفکر شرطى
چکیده
فصل ششم. درون‌یابى یا شهود
تعریف و مثال
روان‌شناسى شهود
روش جستجو و صید شهودها
ذوق علمى
چکیده
فصل هفتم. استدلال
محدودیت‌ها و مخاطرات
برخى اقدام‌هاى احتیاطى به هنگام استفاده از استدلال در پژوهش
نقش استدلال در پژوهش
چکیده
فصل هشتم. مشاهده
چند مثال
برخى اصول کلى در مشاهده
مشاهده علمى
چکیده
فصل نهم. دشوارى‌هاى پژوهش
ایستادگى ذهنى در برابر اندیشه‌هاى نو
مخالفت با کشفیات
خطا در تفسیر
چکیده
فصل دهم. راهبردهاى پژوهش
برنامه‌ریزى و سازمان‌دهى پژوهش
انواع گوناگون پژوهش
روش انتقالى در پژوهش
تاکتیک‌ها
چکیده
فصل یازدهم. دانشمندان
خصوصیات ضرورى براى پژوهش
انگیزه‌ها و پاداش‌ها
اخلاق در پژوهش
انواع گوناگون ذهن علمى
زندگى علمى
چکیده
پیوست