آندره ژید (André Gide)، نویسنده عجیبی است. در حالی که بیشتر نویسندگان در پی به کارگیری افسونهایی هستند تا خواننده را به دنبال خود بکشند؛ ژید در مائدههای زمینی از خواننده خواهش میکند که کتاب او را دور بیاندازد! شوق به کشف لذتهای زندگی، تجربهی رهایی و مواجه شدن با حقیقت خویشتن برای او بسیار مهمتر از خواندن آثار ادبی است.
آندره ژید از بزرگترین نویسندگان فرانسوی قرن بیستم و برنده جایزه ادبی نوبل در سال 1947 در سال 1869 در پاریس متولد شد. پدرش حقوقدانی پروتستان و مادرش از بورژواهای کاتولیک نورماندی بود. او در محیط خشک و سرشار از تعصب مذهبی پرورش یافت. پس از درگذشت پدرش، هنگامی که او یازده ساله بود، در محیطی زنانه بزرگ شد. سخت گیریهای مادرش او را به ستوه آورده بود. در نوجوانی عاشق دختر خالهاش شد و این عشق منجر به ازدواجی شد که علی رغم تمایلات دیگرگونهی ژید تا زمان مرگ همسرش دوام آورد.
از آنجا که آندره ژید برای زندگی احتیاج به کار کردن نداشت. خیلی زود در بیست و دو سالگی فعالیت ادبی خود را آغاز کرد. در ابتدای فعالیتهای ادبیاش ژید تحت تأثیر سمبولیستها بود اما پس از مدتی سمبولیسم را رها کرد و زندگی درونی انسان برایش اهمیت پیدا کرد و کوشید پرده از پیچیدگیها روح انسانی بر دارد.
در بیست و چهار سالگی در حالی که به شدت بیمار بود به تونس سفر کرد و پس از دو سال که از افریقا برگشت تحول روحی بزرگی در او پدید آمده بود. پس از این دوره بود که او «مائدههای زمینی» را نوشت. این کتاب که شاید محبوبترین و پر خوانندهترین اثر ژید در ایران و خارج از ایران باشد: رسالهای است در ستایش لذت جویی.
در مائدههای زمینی راوی «منالک» از مخاطبانش میخواهد که از مواهب زمینی بهره ببرند. این اثر تلاشی است برای رسیدن تعادل در جسم و روح. ژید در مقدمهای که در سال 1927 بر این کتاب مینویسد آن را چنین توصیف میکند: «برخی نمیتوانند یا نمیخواهند در این کتاب چیزی جز ستایش امیال یا غرایز ببینند. به گمان من چنین نظری تا حدی ناشی از کوتهبینی است. من خود هرگاه این کتاب را میگشایم، بیش از هر چیز در آن ستایشی از وارستگی میبینم. این است آنچه با ترک دیگر مطالب کتاب نگاه داشتهام و دقیقاً به همین است که هنوز وفادار مانده ام.»
ژید استاد نثر فصیح است و از این جهت از نفوذ عظیمی برخوردار بوده و به قول آندره مالرو، نویسندهی مهم نسلی گشته که میان 1920 تا 1935 زندگی معنوی و احساسی خاص داشته اند. ژید همچنین از منتقدان بزرگ ادبی به شما میآید. او هرگز از جستجوی از آزادی اخلاقی و اجتماعی و رهایی از قیود سنت دست نکشید و از پیروزی جستن بر ریاکاری باز نایستاد.
آندره ژید در سال 1951 درگذشت.
از مهمترین آثار او میتوان به سکهسازان، در تنگ، دخمههای واتیکان، بازگشت از شوروی و... اشاره کرد.
جملات برگزیده آندره ژید:
- هرگز برای خوشبختی امروز و فردا نکن.
- نگرش تو باید هر لحظه نو شود.
- بکوش تا عظمت در نگاهت باشد نه در آنچه مینگری.
- همهی شکلهای خدا دوست داشتنی است و همهچیز شکل اوست.
- هرچه بالاتر روی از نظر آنان که پرواز نمیدانند کوچکتر به نظر خواهی رسید.
- مجازاتی در جهنم وجود ندارد جز اینکه مجبوری کارهای ناتمام را تمام کنی.
کتابهای برگزیده آندره ژید:
در تنگ
مائدههای زمینی
پرومته سست زنجیر
سکهسازان
دخمههای واتیکان
بازگشت از شوروی
اگر دانه نمیرد