نقد، بررسی و نظرات کتاب خواجه تاجدار - ژان گور

بسیار کتاب جالبی است ولی در این کتاب به خدمات اقا محمدخان قاجار هیج توجهی نشده است تنها پادشاهی که بعداز نادرشاه بزرگ به تمامیت ارضی یا همان ممالک محروسه ایران احترام گذاشت و نگذاشت ایران تجزیه شود اقا محمدخان قاجار بود که با وجود توافق بین احمدخان ابدالی (احمدشاه درانی) و کریم خان زند که ایران به چندین قسمت تقسیم شده بود و ایرالکی خان در قفقاز و اعقاب چنگیزخان در بخارا و سمرقند وخیوه و احمدخان بر افغانستان و شاهرخ میرزا بر خراسان و کریم خان بر نواحی غربی و مرکزی ایران حکومت داشتند این چنگاور جسور و دانشمند تا حد توان ایران را به ایران نادری نزدیک کرد و قسمت زیادی از افغانستان را از دست نوادگان احمدخان ابدالی پس گرفت و هرات و بلخ و مرو و بخارا تصرف نمود کل اذربایجان و گرجستان را از ایراکلی خان که پس از نادرشاه بزرگ اعلام استقلال نموده بود ازاد و طهمورس و ایراکلی خان به روسیه فرار کردند حتی به روسیه هم اعلان جنگ نمود متاسفانه این پادشاه دانشمند ولی بی رحم توسط سردارانش همچون نادرشاه ترور شد و کشته شدن این پادشاه بسیار حسابگر و صرفه جو با بکار امدن باباخان یعنی فتحعلی شاه همه چیز به باد فنا رفت و ایران شروع به تجزیه شدن قرار گرفت

کتاب‌های تاریخی اگر بدون غرض نگاشته شده باشند بدون شک بسیار مفیداند به حکم این که، عمر آدمی محدود و تجارب زندگی بسیار نا‌محدودند. خواجه‌ی تاجدار اثری است که به زمان ما از لحاظ تاریخی تا حدودی نزدیک است و این که مولف آن شخصی خارجی است که خود را در تیغ بندگی حاکم بیرون می‌بیند و نیازی به تایید و تشویق حاکم نمی‌داند، و تا اندازه‌ای بسیار صادق و بی غرض می‌باشد. لحن نویسنده و ترجمه‌ی اثر بسیار روان و گیرا می‌باشد و توضیحاتی را که مولف در ذیل وقایع مختلف و مقایسه‌هایی که با اتفاقات و حاکمان دول خارجی انجام می‌دهد بر اطلاعات خواننده تاثیری شگرف می‌گذارد و این اثر را دلنشین تر می‌کند. نویسنده واقعا در ذکر وقایع جانب صدق و راستی را نگه می‌دارد به گونه ای که خواننده در هر بخش خود را با قهرمانان داستان همزادپنداری می‌نماید و کاملا خود را در موقعیت قهرمان داستان قرار می‌دهد، درجایی آقا محمد خان قاجار را تقبیح می‌کند و در جایی دیگر تحسین و این دید سیال و همه جانبه موجب می‌شود که خواننده در هر موقعیتی به اقتضای همان موقعیت، بازیگران داستان را قضاوت کند و یک حب و بغض خواننده به فراخور موقعیت‌ها تغییر می‌کند، در جایی آقا محمد خان را به دلیل شجاعت و داشتن اراده ای محکم و خستگی ناپذیر می‌ستاید و در واقعه‌ی کرمان و مرگ لطف علی خان مذمت می‌کند، خواندن این اثر برای خوانندگان واجب و دید آنان را بر زندگی، از هر لحاظ مفید و سزاوار است.

متاسفانه به دلایلی ما نمی‌توانیم با شخصیت‌های واقعی کشورمان به درستی آشنا بشیم، چرا که نتوانسته ایم وقایع و تاریخ رو به درستی و به دور از تعصب ثبت و ماندگار کنیم، به طوری که در همین کتاب به دفعات این مورد ذکر شده است که حتی در تاریخ ثبت وقایع و جنگ‌ها هم اطلاعات دقیقی در کتب خودمان ثبت نشده یا شاید هم بوده و از بین رفته است، در هر حال پایه‌های تاریخ ما بر اساس نوشته‌های نویسندگان غربی استوار است. فارغ از این‌ها در مورد نحوه ترجمه این آثار به فارسی هم نقد‌هایی به مرحوم ذبیح الله منصوری وارد است، ولی در مقابل از نحوه نگارش این آثار برجسته که به زبان رسا و شیوا و در قالب یک رمان به خوانندگان معرفی شده است هم نمی‌توان گذشت، چرا که باعث افزایش علاقه خوانندگان به آثار تاریخی شده است. در هر صورت برای قضاوته، شخصیت پادشاهان و نحوه عملکرد آن‌ها در طول تاریخ میتوان نکات مثبت و منفی آن‌ها را در نظر گرفت و با توجه به شناسنامه‌ای که از خود در طول دوران حکومت به یادگار می‌گذرانند می‌توان تا حدودی به قضاوت آن‌ها پرداخت، متاسفانه نکات منفی آغا محمدخان در مقابل صفات برجسته آن بیشتر و پر رنگ تر در اذهان عمومی باقی خواهد ماند به طوری که ساده‌ترین صفات کریم خان زند در حد شخصیت اول کتاب برجسته و بهتر بررسی شده است. این را هم نباید فراموش کنیم که نحوه‌ی تصمیمات پادشاهان در در ادوار مختلف علاوه خوی و منش خودشان متناسب با رو حیات و کردار مردمان و افراد همان ادوار قیاس باید بشود، به طوری که در زمان نادر شاه بزرگ هم نحوه کشورداری با چنین خشونت‌های مواجه بوده است در صورتی که در نهایت نادر شاه به عنوان قهرمان ملی در اذهان عمومی شناخته شده و نکات منفی آن بالعکس آغا محمد خان در پس پرده و در سایه باقی مانده است.

کتاب بسیار زیبایی است، اما نه به عنوان کتاب تاریخی، بلکه به عنوان یک کتاب رمان تخیلی تاریخی، چرا؟ چون که اگر کسی اندکی سواد تاریخی داشته باشد به خوبی می‌داند و می‌فهمد که بسیاری از جزئیات این کتاب و حتی کلیات این کتاب واقعی نیست و قطعا هیچ سند تاریخی هم برای آن وجود ندارد، آقای ذبیح الله منصوری ذهن و تخیل توانمندی داشته و به همین دلیل توانسته جزئیات و حتی کلیات بسیار زیادی را در این کتاب به زندگی آقا محمد خان قاجار اضافه کند که عموما هم واقعی نبود و سند تاریخی برای آن وجود نداشت، آقا محمد خان قاجار یک دانشمند و سیاستمدار و سردار جنگی فوق‌العاده بود که زمانی که ایران سال‌های سال درگیر جنگ داخلی شده بود و حتی تجزیه و تکه تکه شده بود، توانست با دانش و اقتدار خود آن تکه‌های جدا از هم را به هم متصل کند و ایران کنونی را به وجود بیاورد که در واقع او یک قهرمان ملی است، اما ذبیح الله منصوری در داستان فتح کرمان و سرکوب لطفعلی خان زند توسط آقا محمد خان قاجار، دروغ‌های بسیاری گفت که آقا محمد خان قاجار چشم مردم کرمان را در آورده که رسما دروغ است و هیچ مدرک معتبر تاریخی برای آن وجود ندارد، یا حتی در داستان فتح تفلیس توسط آقا محمد خان قاجار باز هم دروغ گفت که آقا محمد خان قاجار مردم تفلیس را قتل عالم کرده درحالی که هیچ مدرک معتبری برای این موضوع هم وجود ندارد، در واقع ذبیح الله منصوری برای تخریب شخصیت یک قهرمان ملی تاریخ را تجعل و تحریف کرد و این کار بسیار زشتی بود، اما اگر به دید یک رمان تخیلی به این کتاب نگاه کنیم به دلیل جزئیات فراوان، برای سرگرمی خوب است در واقع ذبیح الله منصوری نویسنده خوبی اما کاش به طرف تحریف تاریخ نمی‌رفت، این کتاب را به همه پیشنهاد میکنم و از کتابراه تشکر میکنم ❤

کتاب فوق العاده‌ای بود به همه دوست داران سرگذشت‌های تاریخی پیشنهادش می‌کنم واقعا از خواندنش لذت بردم و حتما بازهم این کتاب را خواهم خواند، توصیفات ساده و روان کتاب وقایع را خیلی راحت و ملموس در اختیار خواننده قرار میده واقعا لحظه‌ای نمیشه کتاب را کنار گذاشت نظرم نسبت به خواجه‌ی تاجدار بعد از خوندن کتاب خیلی تغییر کرد جمع بندی نهایی کتاب هم خیلی عالی بود واقعا به نویسنده و مترجم توانمندش خداقوت میگم خیلی مطالب مفید و خوبی با خواندن کتاب یاد گرفتم و کلمات بسیاری فرا گرفتم
کاش انقدر در ایرانمون جنگ و نزاع نبود و سرمایه‌های مملکتمون صرف پیشرفت و آبادانی میشد. کاش برای آقا محمد خان سرنوشت دیگه‌ای رقم می‌خورد و همچنان پس از رسیدن به قدرت به علم و دانش و هنر علاقه مند می‌بود و باعث ترویج دانش و سواد می‌شد و دست از جنگ افروزی برمی داشت، با این حال برای تمامیت ارضی ایران تلاش کرد و کار شایسته‌ای انجام داد.

خیلی دوستدارم کتاب و خیلی چیزها یاد گرفتم. کاش سرنوشت اقا محمد خان طور دیگه‌ای رقم میخورد و چه بسا اسمش به عنوان خواجه و ظالم میرفت تو لیست فرهیختگان و شاعران و محققان نامدار ایران. چقدر‌افسوس خوردم کسیکه اون زمان انقدر به مطالعه و علم اموزی علاقه داشته چنین سرنوشتی براش رقم بخوره. مادرش هم بااینکه زن دانایی بوده وکلی به لاسواد شدن پسرش کمک کرده‌ای کاش تحریکش نمیکرد‌ برای چنین انتقام گرفتنی نهایت با مرگ سبزعلی که مسبب تمام بددبختی خانواده‌اش بود بسنده میکرد‌.

سلام عرض ادب گاهی اوقات خداوند یه نعمتی از آدم سلب میکنه و مسیر زندگی اون فرد به کلی دست خوش تغییر میشه در مورد آغا محمدخان این موضوع صدق میکنه اگه ایشون خواجه نمیشد شاید به دنبال کسب علم و فضیلت و همنشینی با بزرگان زمان به این شکلی که خوندیم نمی‌رفت و این بینش قوی، پختگی را پیدا نمی‌کرد مهمترین مطلبی که از این کتاب یاد گرفتم موضوع پشتکار بود اینکه صرف زیبایی ظاهری و توانمندی جسمی بالا، خوش اقبالی وبه اصطلاح تو زندگی جفت۶ آوردن دلیل بر موفقیت فرد نمیشه و داشتن پشتکاره که حرف آخر رو میزنم.

کتابی با جزییات ریز از زندگی آقا محمد خان که مطمئنا مثل این کتاب درباره آقا محمد خان وجود نداره، نشان دادن شخصیت آقا محمدخان بدون پیش داوری و قضاوت و ارائه‌ی یک شخصیت با تمام ابعاد مثبت و منفی که این اجازه را به خواننده میدهد که خود درباره‌ی شخصیت او نظر بدهد، گرچه که انقدر خوب و زیبا مطالب نوشته شده و البته از ترجمه‌ی استاد بزرگوار هم نباید غافل بود که زیبایی اثر را چندین برابر کرده که فقط با خواندن کتاب میتوان درباره‌ی عظمت شخصیت آقا محمدخان به فکر فرو رفت...

با سلام
کتاب فوق العاده‌ای بود!
در وصف جذابیت این کتاب همین بس که ما را از کار و زندگی انداخت و مشغول خود کرد.
ذبیح الله روحت شاد که هنوز مردم تو را نشناخته‌اند و به همین دلیل بسیار مظلومی!
توصیه به خودم و دیگران, بجای اتلاف وقت در شبکه‌های مجازی کتاب‌های این بزرگمرد عرضه فرهنگ و ادب را بخوانید.
با تشکر از پلاتفورم کتابراه و دست اندرکاران آن

کتاب خیلی جالبی بود واقعأ از خوندنش لذت بردم، انقدر خوب بود که به خوندن سرگذشت‌های تاریخی علاقمند شدم.
در مورد سرگذشت آقا محمدخان واقعأ متأسف شدم شاید اگه خواجه نمیشد و پر از عقده، در برابر مردم کرمان و تفلیس تا این اندازه بی رحم نبود و اگه اطرافیانش علیه ش توطئه نمیکردن و تمام وقتش صرف سرکوب شورش‌ها نمی‌شد میتونست باعث گسترش و آبادانی هر چه بیشتر کشور بشه و سرنوشت دیگری در تاریخ رقم میخورد.

با خواندن این کتاب به جو و شرایط یک دوره از زمان حساس تاریخی کشور آشنا میشویم
اینکه هم از نظر سیاسی و هم از جنبه فرهنگی آن دوره مردم و حاکمان چگونه رفتار میکردنند
و نیز شرایط اقتصادی چگونه بوده
و البته جذابیت داستانی هم دارد
ولی بعضی روایت‌های آن با دیگر متون تاریخی اختلاف دارد که باعث میشود خواننده به صحت آن چه مطالعه میکند شک کند

تا قبل از اینکه، کتاب‌های استاد ذبیح الله منصوری رو بخونم، فکر میکردم کتاب‌های تاریخی، پر از جملات نامفهوم و سنگین هستند،
اما حالا متوجه شدم که اصلا اینطور که فکر میکردم نبود، کتاب‌های استاد ذبیح‌الله منصوری، مثل یک فیلم سینمایی، واضح میاد داخل ذهن آدم.

قلم استاد منصوری بسیار شیوا و روان است. تاریخ هم که همیشه احساسات رو درباره گذشته زنده می‌کنه که چه انسان‌های قوی و یا ضعیفی چه تغییرات شگرفی ایجاد کردند و رفتند. سپاس از کتابراه و کتاب راهیان که امکان فرهنگی عالی ایجاد نموده‌اند.

با سلام و ارادت
آثار مرحوم ذبیح الله منصوری مثل همیشه جذاب و شیرین می‌باشد و خواننده را به دنبال خواندن بیشتر ترغیب می‌کند. ‌ای کاش مدیریت کتابراه آثار مرحوم منصوری شامل تخفیفات منظور فرمایند. با تشکر

این کتاب بی نظیره، حتی کسایی که از خواندن تاریخ خوششون نمیاد یا با کتاب‌های دیگه نتونستن ارتباط برقرار کنند، از مطالعه این کتاب بسیار لذت میبرن.
به نظرم خوندنشو از دست ندید.

کتاب فوق العاده خوبی هست شاید خیلی از افراد حوصله خواندن کتاب تاریخی رو نداشته باشند، ولی کتاب تاریخی که همراه با داستان باشه باعث جذب خیلی از افراد میشه

با خواندن این کتاب قطعا به داشتن پادشاهی بزرگ مثل آقا محمد شاه قاجار افتخار خواهید کرد. پادشاهی از یک پدر و مادر شجاع، کسی که ایران و نجات داد

این کتاب عالیه من قبلا هم خوندمش اون دورانی که کتاب کاغذی بود، الان هم دانلودش کردم که بتونم توی گوشیم باشه و بتونم هر وقت خواستم بخونم

ترجمه‌های ذبیح الله منصوری بخونید بسیار جذاب هستن.
ضمنا تا زمانی از تاریخ مملکت خویش اطلاع حاصل نشود آینده‌ای ساخته نخواهد شد

کتاب خوب و جذاب نوشته شده اگرچه و ثاقت تاریخیش بالا نیست ولی رویه معرفته منعکس کننده تاریخ اون دوره است

بنظرم یک اثر بسیار ارزشمند برای شناخت تاریخ ایران و مهم تر از همه یک ترجمه‌ی نفیس و استادانه از ذبیح الله منصور

تا حدی وقایع تاریخی تعریف‌شده بود ولی برای کسانی که برای اوقات فراغت تاریخ میخونند خوب و روان بود.

تا نصف خوندم، اما باب سلیقه من نیست، چون اسامی زیاد داره و اسامی کمی شبیه هم هستند

این کتاب بی نظیره شاید تو شرایط، بهتر این آدم یه ادم‌مثبتی میشد چه حیف...

با سلام بنظر من متن کاملی نبود ظاهرا حذفیاتش زیاد بود.

بسیار جالب و خواندنی است تاریخ آقا محمد خان در قالب داستان

کتاب بسیار زیبا
مثل سایر کتابهای ذبیح الله منصور