معرفی و دانلود کتاب پنجاه سپیدسرا: از احمد شاملو تا دهه‌ی 1370

معرفی کتاب پنجاه سپیدسرا: از احمد شاملو تا دهه‌ی 1370

کامیار عابدی در کتاب پنجاه سپیدسرا، ضمن برشمردن ویژگی‌های ساختاری و زیبایی‌شناختی شعر سپید، گلچینی از بهترین نمونه‌های این نوع شعر را در ادبیات معاصر ایران، عرضه داشته است.

درباره کتاب پنجاه سپیدسرا

شعر منثور (که به نام شعر سپید نیز شناخته می‌شود) را می‌توان به طور خلاصه این‌چنین تعریف کرد: شعری که در قالب وزن‌های عروضی سنتی سروده نشده باشد، و قافیه و وزن از الزامات آن تلقی نگردد. شعر منثور نخستین بار در کار شاعران فرانسوی‌زبانی چون شارل بودلر، آرتور رمبو و استفن مالارمه به جهانیان شناسانده شد. البته سابقه‌ی سرایش اینگونه از شعر، به مدت‌ها پیش از حیات شاعران نامبرده بازمی‌گردد. با این همه، این نکته‌ای مسلم است که این سه چهره در تثبیت شعر منثور به عنوان یک نوع ادبی پرطرفدار نقش اصلی را ایفا کرده‌اند.

بودلر، که شهریار شاعران و نخستین سپیدسرای زبان فرانسه لقب دارد، در باب ویژگی‌های شعر منثور این‌گونه می‌نویسد: «اعجاز نثری شاعرانه، آهنگ‌دار، بی‌وزن و قافیه، به قدر کافی نرم و به قدر کافی زبر تا بتواند جنبش‌های روح و موج‌های خیال و جهش‌های ضمیر را منعکس سازد.»

شعر منثور در ایران، تحت تأثیر کار شاعران غربی رواج یافت. از میان نخستین شاعران فارسی‌زبانی که به سرودن این گونه‌ی شعری پرداختند، می‌توان به نام‌هایی چون محمد مقدم، تندرکیا، شین پرتو، محمدعلی جواهری، هوشنگ ایرانی، غلامحسین غریب و پرویز داریوش اشاره کرد. البته سرآمدِ ایشان در تثبیت جایگاه شعر منثور در ساحت ادبیات فارسی، بی‌گمان احمد شاملوست؛ شاعری که در ابتدا به تبعیت از نیما یوشیج به کار سرودن اشعار نیمایی پرداخت، اما در ادامه مسیر خود را از استادش جدا کرد و بدل به اصلی‌ترین بانی شعر منثور در ایران شد.

کامیار عابدی، مؤلف کتاب پنجاه سپیدسرا، بر این باور است که شعر سپید، جز در آثار شاملو، حاصلی درخور برای ادبیات فارسی به ارمغان نیاورده است. به زعم او «باید پذیرفت که آسان‌نما بودنِ شعر سپید سبب شده تا شمار انبوهی از علاقه‌مندان شعر و شاعری، شعر سپید را مَحملی برای دل‌گویه‌های متنوّع خود، با کمترین آداب و ترتیبی بدانند. از این‌رو، بخش عمده‌ی آسیب‌شناسیِ شعر نو در ایران، با تأسف، مرتبط است با شعر سپید.»

کامیار عابدی در کتاب پنجاه سپیدسرا ضمن برشمردن ویژگی‌های فرمی و محتوایی شعر منثور، به ارائه‌ی گلچینی از بهترین نمونه‌های اینگونه از شعر در کار پنجاه شاعر معاصر ایرانی پرداخته است. عابدی درباره‌ی شیوه‌ی گزینش اشعار این کتاب چنین توضیح داده است: «از میان حدود 500 سپیدسرا در این دوره، طیّ سه مرحله، پنجاه تن برگزیده شده‌اند. از هر شاعر نیز به تساوی، سه شعر انتخاب شده است. درباره‌ی هریک از این شاعران نیز، با توجه به فضا و سیر شعرشان، تحلیلی بسیار مختصر نوشته‌ام. در این تحلیل‌ها، هدف اصلی بیانِ ویژگی‌های متمایز و تا حدی مثبتِ هر شاعر بوده ‌است.»

گفتنی است که کتاب پنجاه سپیدسرا توسط انتشارات مروارید در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

کتاب پنجاه سپیدسرا مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به آشنایی با شعر معاصر ایران و دوست‌داران شعر سپید، مخاطبین اصلی کامیار عابدی در کتاب پنجاه سپیدسرا بوده‌اند.

با کامیار عابدی بیشتر آشنا شویم

کامیار عابدی متولد سال 1347 و زاده‌ی ماسال است. او پژوهشگر ادبی، منتقد و شعرشناسی برجسته است. عابدی مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته‌ی تاریخ ایران اخذ نموده. وی از اوایل دهه‌ی هفتاد در زمینه‌ی تدریس ادبیات فارسی مشغول به کار است. او همچنین، یکی از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی به شمار می‌رود. در کارنامه‌ی حرفه‌ای وی، سابقه‌ی تدریس در بخش ایران‌شناسی دانشگاه اوزاکای ژاپن نیز دیده می‌شود.

عمده‌ی شهرت کامیار عابدی مرهون تلاش‌های او در جهت شناساندن جریان‌های متنوع شعر معاصر ایران به مخاطبین علاقه‌مند است. نتیجه‌ی این تلاش‌ها در قالب کتاب‌ها و مقالاتی خواندنی عرضه شده، که از میان آن‌ها می‌توان به عناوین پیش رو اشاره نمود: «از مصاحبت آفتاب»، «تنهاتر از یک برگ»، «در زلال شعر»، «ترنم غزل»، «زمزمه‌ای برای ابدیت»، «جستجوی گل شیدایی»، «شاعری از دیار آذرآبادگان»، «شورشگر بی‌آشتی»، «در جستجوی شعر» و «برگ‌هایی از تاریخ بی‌قراری ما».

در بخشی از کتاب پنجاه سپیدسرا می‌خوانیم

دایره در اثبات تساوی شعاع‌های خود بر گِرد مرکز خود

خم مانده است تا کی می‌توان شعاع‌های دایره را به پیروی از یکدیگر محکوم کرد

انعکاس صدای زنجیرها تصویر سرود آزادی را در آینه‌ی چشم‌های من می‌شکند

انتظار آزادی چندان غم‌انگیز است که

حکّاکیِ اعلامیه‌ی حقوق بشر بر دیوار کوره‌های آدمی‌سوزی

چراکه انسان آزاد به دنیا نمی‌آید که آزاد زندگی کند که آزاد بمیرد

انسان دایره‌ی غم‌انگیزی‌ست که تکرار می‌شود

فهرست مطالب کتاب

پیش‌سخن
احمد شاملو (1304)
بیژن جلالی (1306)
کیومرث منشی‌زاده (1317)
احمدرضا احمدی (1319)
هوشنگ چالنگی (1320)
عظیم خلیلی (1320)
بیژن نجدی (1320)
هوشنگ آزادی‌ور (1321)
محمود شجاعی (1321)
محمد مختاری (1321)
ضیاء موحّد (1321)
مسعود احمدی (1322)
پرویز اسلامپور (1322)
محمدرضا اصلانی (1322)
مینا دست‌غیب (1322)
کیوان قدرخواه (1322)
صفورا نیّری (1323)
بیژن الهی (1324)
هرمز علی‌پور (1325)
فیروز ناجی (1325)
شاپور بنیاد (1326)
گیتی خوشدل (1326)
رضا زاهد (1326)
شهرام شاهرخ‌تاش (1327)
ایرج ضیایی (1328)
هوتن نجات (1328)
نسرین جافری (1329)
شاپور جورکش (1329)
محمّدباقر کلاهی اَهَری (1329)
شمس لنگرودی (1329)
عباس صفّاری (1330)
میرزا آقا عسکری (1330)
مجید نفیسی (1330)
شهاب مقرّبین (1333)
حافظ موسوی (1333)
نازنین نظام‌شهیدی (1333)
آریا آریاپور (1334)
سیدعلی صالحی (1334)
کامران بزرگ‌نیا (1335)
فرشته‌ی ساری (1335)
قاسم آهنین‌جان (1337)
علی‌رضا پنجه‌ای (1340)
خاطره‌ی حجازی (1340)
رضا چایچی (1341)
هیوا مسیح (1344)
شهرام شیدایی (1346)
کسرا عنقایی (1346)
بهزاد زرّین‌پور (1347)
رسول یونان (1348)