معرفی و دانلود کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم

معرفی کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم

جان استوارت میل فیلسوفی نام‌آشنا و جریان‌ساز است. او که از پدران مکتب فلسفی-سیاسیِ لیبرالیسم به شمار می‌رود، در کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم به بررسی انتقادی آن دسته از آرای سوسیالیستی پرداخته که در اروپای زمان وی، رایج بوده‌اند. گفتنی‌ست این کتاب ذیل مجموعه‌ی «مطالعات فلسفی» به همت نشر چشمه منتشر شده است.

درباره‌ی کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم

کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم (Chapters on socialism) یکی از آثار کمترخوانده‌شده‌ی جان استوارت میل (John Stuart Mill)، فیلسوف فقید اهل بریتانیاست. این کتاب که از یادداشت‌هایی جستارگونه‌ و کوتاه تشکیل شده، ضمن مورد بحث قرار دادن موضوعات فلسفی، سیاسی و جامعه‌شناختی متنوع و گوناگون، در راستای پاسخ گفتن به پرسشی اساسی می‌کوشد: سوسیالیسم دقیقاً چیست و آیا اجرا و پیاده‌سازی آن در جوامع پیشرفته‌ی مدرن، ممکن و مطلوب است؟

چنان‌که می‌دانیم، مؤلف کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم خود یکی از بزرگ‌ترین منتقدان مکتب سوسیالیسم در تاریخ اندیشه‌ی مدرن به شمار می‌رود. جان استوارت میل به عنوان یکی از هواخواهانِ مکتب لیبرالیسم، با اغلب پیش‌فرض‌ها و مدعاهای متفکران سوسیالیست مخالف بود. با این همه، نقدی که او در کتاب پیش رو نسبت به اندیشه‌ی سوسیالیستی عرضه می‌کند، نشان از انصاف و شرافت فکری او دارد. او سوسیالیست‌ها را دشمن خود نمی‌پندارد و ابداً خیال یورش بردن به مواضع آن‌ها را ندارد. بلکه می‌کوشد از درِ گفت‌وگو با ایشان وارد شود و تا جای ممکن دغدغه‌ها و مختصات فکری‌شان را درک کند. در همین راستا، او شرحی از سوسیالیسم به دست می‌دهد که اتفاقاً از بسیاری جهات همدلانه و خوشبینانه است. میل می‌گوید سوسیالیسم، نمایان‌گر نخستین تلاش فکری جدی و درخور تأمل بشر برای به چالش کشیدن نهاد قدرتمندانِ صاحب‌ثروت است. او سده‌ی پس از خود را، پیشگویانه سده‌ی سوسیالیسم می‌خوانَد و همه‌گیری و محبوبیت اندیشه‌های سوسیالیستی را بسیار طبیعی و توجیه‌پذیر می‌داند. با این همه، او در این‌که سوسیالیسم بتواند در رسیدن به اهدافی که برای خود تعریف می‌کند موفق شود، عمیقاً تردید دارد.

جان استوارت میل در کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم میان اقسام گوناگون سوسیالیسم، از جمله سوسیالیسم انقلابی، سوسیالیسم تخیلی، سوسیالیسم اصلاح‌طلبانه و ... تمایز قائل می‌شود و ویژگی‌های هر یک را به دقت برمی‌شمارد. اما در تحلیل نهایی، شباهت‌های میان این نحله‌های گوناگون سوسیالیستی را بسیار بیش از تفاوت‌هایشان تشخیص می‌دهد و جملگی آن‌ها را در عمل ویرانی‌آفرین و تحقق‌ناپذیر می‌داند.

به باور جان استوارت میل سوسیالیست‌ها نه درک درستی از واقعیات سختِ جهان سیاست ندارند و نه فهمی راستین از سرشت بشری. چنین است که رؤیاهای بهشتی ایشان در عمل به جهنمی واقعی منتهی می‌شود. میل سوسیالیسم را تلاشی در جهت همگرا و همصدا ساختن انسان‌ها می‌داند و البته بلافاصله تذکر می‌دهد که این تلاش همواره خطر فراهم آوردن استبدادی تک‌صدایی را در بطن خود حمل می‌کند.

اندیشه‌ی لیبرالی جان استوارت میل که در آثار مشهور او از جمله «در باب آزادی» (On Liberty)، «فایده‌گرایی» (Utilitarianism) و همین کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم شرح داده شده، تأثیر ژرف و عمیقی بر متفکران لیبرالِ پس از او گذاشت. از جمله‌ی متفکرانی که از آرای میل تأثیر گرفتند، می‌توان به فریدریش فون هایک و لودویگ فون میزس اشاره کرد. این دو فیلسوف و اقتصاددان اتریشی، با الهام از دیدگاه میل در باب ضرورت آزادسازی بازار برای رسیدن به رشد اقتصادی، تئوری اقتصادی‌ای را صورت‌بندی کردند که بعدها در میدان عمل از سوی سیاستمدارانی چون تاچر و ریگان پیاده شد و علی‌رغم شبهه‌افکنی چپ‌گرایان، دستاوردهای بسیاری نیز به ارمغان آورد.

از دیگر متفکرانی که از نقد جان استوارت میل به سوسیالیسم الهام گرفته، راجر اسکرتونِ محافظه‌کار است که در عمده‌ی آثار خود، با آنچه به گمان او گرایشِ تمامیت‌خواه و حذف‌گرا در اندیشه‌ی سوسیالیستی - مارکسیستی است، مبارزه کرده.

کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم توسط پوریا گل‌شناس به فارسی ترجمه شده و از سوی نشر چشمه در اختیار شما قرار گرفته است.

کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به مباحث حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی و اقتصاد سیاسی، مخاطبین اصلی کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم به شمار می‌روند

در بخشی از کتاب یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم می‌خوانیم

در هر پیشنهادی برای دگرگونی و تغییر باید دو مؤلفه را در نظر داشت: آن‌چه باید دگرگون شود و آن‌چه پس از این دگرگونی حاصل می‌شود. بنابراین در ملاحظه‌ی سوسیالیسم به طور کلی و در جداگانه در ‌نظر آوردن هر یک از گونه‌های آن، دو بخش جداگانه وجود دارد؛ یکی منفی و انتقادی و دیگری مثبت و سازنده. نخست، داوریِ سوسیالیسم درباره‌ی نهادها و روندهای موجود و نتیجه‌های آن‌ها و دوم، طرح‌های گوناگونی که (سوسیالیسم) برای بهبود آن‌ها پیش نهاده است. در مورد نخست، همه‌ی مکتب‌های متفاوت سوسیالیسم هم‌داستان‌اند. آن‌ها در تعریف کاستی‌هایی که در سامان اقتصادی جامعه‌ی کنونی می‌یابند کمابیش با هم موافق‌اند و همچنین تا اندازه‌ای برداشت کلیِ یکسانی از چاره برای آن کاستی‌ها را پیش می‌نهند؛ اما به‌رغم این توافق عمومی، اختلافی گسترده در کار است. طبیعی و آسان است که در راستای کوشش برای ارزیابیِ آموزه‌های‌شان از بخش منفی و انتقادی آغاز کنیم که در میان همگی‌شان مشترک است، و پرداختن به تفاوت‌های‌شان را موکول کنیم به زمانی که به بخش دوم وظیفه‌شان می‌رسیم؛ تنها بخشی که در آن با هم اختلاف‌نظرهای جدی دارند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه ی مترجم
پیش گفتار هلن تایلور
یک: درآمد
دو: اعتراض های سوسیالیستی به سامان کنونی جامعه
سه: بررسی اعتراض ها
چهار: دشواری های سوسیالیسم
نمایه