معرفی و دانلود کتاب فلسفه تاریخ از چشم انداز مسیحی

معرفی کتاب فلسفه تاریخ از چشم انداز مسیحی

ژاک ماریتن در کتاب فلسفه تاریخ از چشم انداز مسیحی، به امکان و اعتبار برخی قوانین فلسفی می‌پردازد که تاریخ بشر را روشن کرده و آن را برای ما ادراک‌پذیرتر می‌سازند. بعلاوه او در پی کشف هدف و سویه تاریخ و معنای فراتاریخیِ رویدادهای تاریخی و مآلا بنای یک فلسفه‌ جوهری تاریخ است.

ژاک مارتن (Jacques Maritain) فیلسوف فرانسوی، سال‌های بسیاری در تبعید به سر برده است، تبعیدی که ابتدا ناخواسته و سپس به خواست خود او ادامه پیدا کرد. حاصل سخنرانی‌های فراوان او در دانشگاه‌ها و کلیساهای کاتولیکی در ایالات متحده و تدریس در دانشگاه‌های معتبری همچون پرینستون و کلمبیا، کتاب‌ها و مقالات متنوعی بود که اکثر آن‌ها به زبان انگلیسی نگاشته شده است.

یکی از این دست آثار کتاب فلسفه تاریخ از چشم‌انداز مسیحی (On the philosophy of history) است که داستان نوشته شدن آن توسط خود ماریتن در مقدمه‌اش روایت می‌شود. این کتاب دو سه سال بعد توسط شارل ژورنه، دوست همدل ماریتن، تحت عنوان Pour une philosophie de l’histoire به زبان فرانسه ترجمه شد.

این کتاب از چهار سخنرانی او در جریان یک گردهمایی در دانشگاه نُتردام در سال 1955 و ملاحظاتی که بعدها بر آن افزود، حاصل آمده است. آن سخنرانی‌ها بر روی نوار ضبط شدند و یکی از دوستان او، پروفسور جوزف ایونز، آن‌ها را بر کاغذ آورده و به شکلی قابل خواندن درآورد؛ پرسش و پاسخ‌های آزاد انجام شده در طول سخنرانی‌ها و ملاحظات بعدی را در متن گنجاند و زبان انگلیسی آن را تصحیح کرد در نهایت در یک کلام، او از یک گپ‌ و گفت‌های ساده و غیر رسمی یک کتاب آفرید.

به طور خلاصه مباحث محوری کتاب فلسفه تاریخ از چشم انداز مسیحی عبارتند از:

فلسفه‌ تاریخ به نحو عام یا از ‌نظرگاه معرفت ‌شناسی؛ اصول موضوعه یا گزاره‌های جهان‌شمول ‌تری که در طولِ تاریخ دوام و پایاییِ بعضی روابط اساسی یا ویژگی‌های بنیادین را نشان می‌‌دهند؛ اصول نوعی یا گزاره‌های جزئی ‌تر که با تحول تاریخ و تنوع اعصار و مراحل یا وجوه آن سروکار دارند و چنین و چنان جهت خاصی را در تحول تاریخ نشان می‌دهند؛ و سرانجام، خداوند و تاریخ یا به تعبیر بهتر خداوند و راز جهان.

در بخشی از کتاب فلسفه تاریخ از چشم‌انداز مسیحی می‌خوانیم:

فرسودگی و زوال زمان و انفعال مادّه به لحاظ طبیعی، اشیاء موجود در این جهان و نیروی تاریخ را تنزل داده و رو به پاشیدگی می‌برد، اما در عین حال قوای خلاقه‌ای، که خصلت خاص روح و آزادی و دلیلی بر اثبات وجود آن‌هاست، در کوشش و کار اندک آدمیان مفرّی برای نمایش خود می‌یابد و نیروی پیش‌گفته را هر دم از نو زنده می‌سازد. از این رو، حیات جوامع انسانی به قیمت بسیاری زیان‌ها پیش می‌رود و ترقی می‌جوید.

این مسیر رو به پیشرفت و ترقی است به لطف زایایی و افشای نیروی تاریخ؛ نیرویی که از چشمۀ روح و از دل آزادی انسان می‌جوشد. اما در همان حال این نیروی تاریخ، بنا به انفعال مادّه تنزل یافته و محو می‌شود. هرچند، هر آن چه روحانی است، در ورای زمان می‌ایستد و از فرسودگی و سالخوردگی معاف می‌مانَد.

و البته، در برخی ادوار تاریخ، این جریانِ نزولی است که چیره می‌گردد و در اعصار دیگر، جریان صعودی. اما آن چه در نظر من اهمیت دارد آن است که هر دوی این جریان‌ها در هر لحظه وجود دارند، حال به درجات گوناگون.

ما در این جا تصوری از ترقی را اختیار کرده‌ایم که بالکلّ متفاوت از آن ترقیِ ضروری، خطّی و تعیین ناشده‌ای است که انسان سدۀ هجدهم، رؤیای آن را در سر می‌پروراند و به موجب آن، آینده همیشه و به حقّْ برتر از گذشته تصور می‌شد. از سوی دیگر تصور ما از ترقی همچنین از اساس تفاوت دارد با انکار هر گونه ترقی و نادیده‌انگاشتن قضای الهیِ مؤثر در زندگی ما؛ اندیشه‌ای که در میان آن‌هایی غالب است که از آدمی و از آزادی دست امید شسته‌اند.

فهرست مطالب کتاب

سپاسگزاری
مقدمه مترجمان: فلسفه جوهری تاریخ به جهان بازگشته است
مقدمه
نکته‌ آغازین
فصل 1: فلسفه تاریخ از منظری عام
آیا فلسفۀ تاریخ اساسأ ممکن است؟
فریب هگلی
فلسفۀ تاریخ جعلی و فلسفۀ تاریخ حقیقی
فلسفۀ تاریخ و فلسفۀ اخلاق در انگارۀ شایستۀ آن‌ها
فصل 2: اصول موضوعه یا قوانین کارکردی
قانون ترقیِ دورویه و هم‌ستیزانه
فصل 3: اصول ویژه‌شناسانه یا قوانین بُرداری
درک متألهانه از «وضعیت»‌های گوناگون سرشت انسان
تصور متألهانه از «منازل» گوناگون در تحول تاریخ نوع بشر
قوانین ناراست هگل و کُنت در باب مراحل و منازل گوناگون
فصل 4: خداوند و راز جهان
خداوند و تاریخ
خیر جان و خیر جهان
فصل 5: ملاحظات نهایی
فلسفه و تاریخ
ضمیمه: طرحی از زندگی ژاک ماریتن (1882-1973) به قلم سید رضا وسمه‌گر
منابع این نوشتار و آثاری برای مطالعه بیشتر