معرفی و دانلود کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران
برای دانلود قانونی کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران و دسترسی به هزاران کتاب و کتاب صوتی دیگر، اپلیکیشن کتابراه را رایگان نصب کنید.
معرفی کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران
احمد طالبی‌نژاد در کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، با استناد به رباعی خیام در باب بی‌اختیاری انسان، تیپ‌های شخصیتی فیلمفارسی را معرفی می‌کند. لعبتک‌ها به تعبیر طالبی‌نژاد، مخلوقاتی هستند که همچون عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی شخصیت ثابتی دارند و با تغییر موضوع و قصه، ویژگی‌های رفتاری آن‌ها تغییر نمی‌کند. این منتقد مشهور و برجسته در کتاب خود، به سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران پرداخته است.
درباره‌ی کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران
روند تاریخی تحول و تغییر تیپ‌ها در سینمای ایران، موضوع اصلی کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایرانِ، به قلم احمد طالبی‌نژاد است. این منتقد برجسته‌ی سینما، در ابتدا به مفهوم تیپ‌سازی در سینمای ایران پرداخته و تیپ‌های ثابت سینمای ایران و به‌ویژه فیلمفارسی را به دلیل شباهت به عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی، تحت عنوان لعبتک خطاب قرار می‌دهد.
تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، اغلب کاراکترهایی تک‌بعدی سیاه و سفید هستند. کمتر نشانه‌ای از گستردگی و تنوع شخصیتی در این تیپ‌ها دیده می‌شود. به گفته‌ی احمد طالبی‌نژاد در کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، این عروسک‌بودگی کاراکترها یکی از عناصر کلیدی فیلمفارسی است. او چند تیپ ثابت را برای فیلم‌های فارسی معرفی می‌کند. برای مثال جوان اول مردی است خوش‌چهره، خوش‌لباس، فداکار، عاشق‌پیشه، بزن‌بهادر، خوش‌آواز و خوش‌رقص که به جوانمردی مشهور است و شبیه به ابرمرد یا ناجی وارد داستان می‌شود. ناصر ملک‌مطیعی و محمدعلی فردین، نمونه‌های بارز این تیپ هستند.
تیپ شخصیت منفی یا ضدقهرمان، مورد بعدی است که احمد طالبی‌نژاد در کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، به آن می‌پردازد. این تیپ شامل جوانان دیوسیرت، مردان شرور، پدران پولدار، کارخانه‌داران، قاچاقچیان، ساواکی‌ها و زنان اغواگر است. آن‌ها عامل ایجاد دلهره و هیجان در داستان هستند و معمولاً حضوری قوی و دوگانه‌گرایانه از شر دارند. جمشید مهرداد، غلامرضا سرکوب، جلال پیشواییان و حسین گیل از نمونه‌ی بازیگران این تیپ بودند. سایر تیپ‌های ثابت در فیلم‌های ایرانی در دوران فیلمفارسی، موج و نو و بعد از آن عبارتند از جاهل، دهاتی، مادر فداکار، همسر و معشوقه، روسپی، دختران جوان، زن مدرن-سنتی، وروجک‌ها (کودکان و نوجوانان) و کمدین‌ها که نقش بسیار پررنگی در رونق اقتصادی فیلمفارسی داشته‌اند.
سینمای موج نو؛ پایانی برای لعبتک‌های بی‌جان
احمد طالبی‌نژاد در ادامه‌ی کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، با معرفی انواع تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، نشان می‌دهد که چگونه کلیشه‌ای بودن شخصیت‌ها مانند قهرمان لات، زن اغواگر، مادر فداکار یا مرد ساده‌دل روستایی، مانع رشد خلاقیت در شخصیت‌پردازی سینمایی شده‌اند. طالبی‌نژاد با مثال‌هایی از فیلم‌های شاخص، روند شکل‌گیری، تثبیت و گاه افول این تیپ‌ها را تحلیل کرده و تأکید دارد که تیپ‌سازی در سینما، اگر بدون نوآوری و عمق باشد، به واقعیت‌گریزی و سطحی‌نگری منجر خواهد شد.
اما با آغاز موج نو در سینمای ایران و فاصله گرفتن از فیلمفارسی، شاهد تغییرات مثبتی در شخصیت‌پردازی هستیم. احمد طالبی‌نژاد در کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، موج نوی سینمای ایران را به‌صورت کامل بررسی کرده و به این نکته اشاره می‌کند که برخلاف سینمای فیلمفارسی، سینمای موج نو از کلیشه‌ها فاصله گرفته و به سمت خلق شخصیت‌های پیچیده‌تر، چندلایه و برخاسته از واقعیت‌های اجتماعی و روان‌شناختی رفته است. هرچند که در سینمای موج نو ایران هم کلیشه‌ها به طور کلی از بین نرفتند، اما حداقل پرداختی انسانی‌تر و پیچیده‌تر به آن‌ها بخشیده شد. سینمای موج نو از اواخر دهه‌ی 30 خورشیدی آغاز شد و با فیلم‌هایی همچون گاو، قیصر و آرامش در حضور دیگران شکل گرفت؛ آثاری که در واکنش به فیلم‌فارسی‌های سطحی، به دغدغه‌های اجتماعی، روان‌شناختی و ادبیات معاصر پرداختند.
احمد طالبی‌نژاد در کتاب سینمایی لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران، با نگاه تند و انتقادآمیز خود، خوانندگان را به سفری میان نقش‌ها، کلیشه‌ها و تغییرات تدریجی در پرداخت شخصیت‌ها می‌کشاند؛ سفری که به جای نفی مطلق تیپ‌سازی، به بررسی چرایی، چگونگی و نتایج آن می‌پردازد. لعبتک‌ها نه صرفاً کتابی برای علاقه‌مندان سینما، بلکه متنی برای همه‌‌ی کسانی است که به نقش روایت در شکل‌دهی به ذهن جمعی اهمیت می‌دهند. این کتاب به همت نشر گیلگمش منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران برای شما مناسب است اگر
- به مطالعه‌ی تاریخ سینمای ایران علاقه دارید و می‌خواهید کتابی انتقادی و جذاب را در دست بگیرید.
- دانشجوی رشته‌ی سینما هستید و می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره‌ی شخصیت‌پردازی در سینما به دست بیاورید.
- دنبال‌‌کننده‌ی نظرات و انتقادهای احمد طالبی‌نژاد هستید و سایر کتاب‌های این منتقد برجسته را مطالعه کرده‌اید.
در بخشی از کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران می‌خوانیم
از سوی دیگر می‌توان کلاه‌مخملی‌ها را به مثابه‌ی عنصری طلایی در صنعت سینمای ایران برای مقابله با تأثیر فیلم‌های خارجی، به‌ویژه کمدی‌های سطحی ایتالیایی و ژانر وسترن اسپاگتی، در نظر گرفت، چرا که این شمایل دربرگیرنده‌ی چیزهایی است که یک ذهن ساده‌اندیش می‌طلبد و با آن احساس نزدیکی می‌کند. البته تعمق در تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران بیانگر ذهن رؤیاپرداز ملتی است که در تنگنا‌های متعدد همواره درصدد یافتن قهرمانانی است که بار مسئولیت را بر دوش‌شان بگذارد. پیشینه‌ی چنین تفکری در اساطیر ایران نیز به چشم می‌خورد. شاهنامه، مدون‌ترین فرهنگ دوران اساطیری، مملو از پهلوانانی است که همواره طرف حق می‌ایستند و بر ناحق می‌شورند؛ از رستم دستان گرفته تا سهراب و سیاوش.
بررسی چیستی و چرایی قهرمان‌پروری ایرانی در این مقال نمی‌گنجد، گرچه این دیالوگ از نمایش‌نامه‌ی زندگی گالیله خالی از لطف نیست که وقتی شاگردش آندره‌آ طعنه می‌زند: «بدبخت ملتی که قهرمان ندارد.» در پاسخش چنین می‌گوید: «بدبخت ملتی که نیاز به قهرمان دارد.» به‌راستی هم این مردمان نابخرد و ناتوان و بی‌اراده‌اند که همواره پی قهرمان‌اند و خیال می‌کنند فلان قداره‌بند یا لوطی و کلاه‌مخملی می‌تواند دادرس‌شان باشد. حتی در روزگار ما نیز چنین رویکردی وجود دارد، گرچه جای قداره را تفنگ و جای کلاه‌مخملی را عناصر دیگری مثل مال‌ومکنت گرفته است. آن‌چه گفته شد زمینه‌هایی بود که تیپ‌هایی این‌چنینی را قهرمان سینمای ایران کردند. بااین‌حال دوران تاخت‌وتاز این پهلوان‌پنبه‌ها چندان طولانی نبود و پیش از آن‌که به تعبیر مسعود مهرابی در تاریخ سینمای ایران «دیوار کج فیلمفارسی» بر اثر تحولات سیاسی در بهمن 1357 فروریزد حضورشان کمرنگ شده بود و دیگر تماشاگران، به‌ویژه جوانان، رغبتی به دیدن مهدی مشکی‌ها و مصطفی لره‌ها و امثالهم نداشتند.
فهرست مطالب کتاب
پیش‌درآمد
یک: سیماچه‌ی مرد در فیلمفارسی
دو: سیماچه‌ی زن در فیلمفارسی
سه: وروجک‌ها: کودکان و نوجوانان
چهار: کمدین‌های فیلمفارسی
کتاب‌شناسی
نمایه
مشخصات کتاب الکترونیک
| نام کتاب | کتاب لعبتک‌ها: سیر تحول تیپ‌های ثابت در سینمای ایران |
| نویسنده | احمد طالبی نژاد |
| ناشر چاپی | انتشارات گیلگمش |
| سال انتشار | ۱۴۰۴ |
| فرمت کتاب | EPUB |
| تعداد صفحات | 155 |
| زبان | فارسی |
| شابک | 978-622-8391-01-4 |
| موضوع کتاب | کتاب‌های تاریخ سینما |
