معرفی و دانلود کتاب ادبیات معاصر بحرین: پژوهشی در باب دو مولفه زن و وطن

معرفی کتاب ادبیات معاصر بحرین: پژوهشی در باب دو مولفه زن و وطن

کتاب ادبیات معاصر بحرین نوشته‌ی حامد فشی و سید مرتضی صباغ جعفری، ادبیات مهجور کشور بحرین را معرفی کرده و می‌کوشد مفاهیم زن و وطن را در شعر معاصر این سرزمین بررسی کند. این اثرِ پژوهشی با تحلیل عناصر طبیعی و محیطی در شعر بحرین، تلاش کرده ریشه‌های مشترک زن و وطن، و همبستگی این دو مفهوم با طبیعت را تشریح کند و تأثیر عمیق‌شان بر ادبیات این کشور را نشان دهد.

درباره‌ی کتاب ادبیات معاصر بحرین

بحرین در دهه‌ی 1350، خود را به‌عنوان کشوری مستقل معرفی کرد و هویت یافت. باوجوداینکه این کشور عرب‌زبان محسوب می‌شود ولی به نسبت همسایگانش ادبیات مهجور و ناشناخته‌تری دارد. داستان و شعر این سرزمین در خارج از مرزها کمتر شناخته شده و موردبررسی قرار گرفته است. اما این بدان معنا نیست که ادبیات بحرین عمق و غنا ندارد، بلکه به نظر می‌رسد بیشتر زیر سایه‌ی کشورهایی مثل مصر، سوریه و فلسطین رفته و تا حدودی نادیده گرفته شده. یکی از معدود آثاری که تلاش کرده این کشور را موردمطالعه قرار دهد و معرفی کند، کتاب ادبیات معاصر بحرین نوشته‌ی حامد فشی و سیدمرتضی صباغ جعفری است. این اثر پس از مرور تاریخ ادبیات معاصر بحرین، بر شعر این سرزمین متمرکز می‌شود و به دو مؤلفه‌ی مهم و تأثیرگذار آن اشاره می‌کند: زن و وطن. مفاهیمی که در شعر معاصر این کشور به یکدیگر پیوند خورده‌اند و با هم ارتباطی تنگاتنگ دارند.

بحرین جزیره‌ای کوچک در خلیج‌فارس است. این سرزمین توسط دریا محاصره شده و هویتش با آن آمیخته است. حتی عنوان این کشور هم به معنای دو دریا است. از سوی دیگر، در خاک بحرین بیش از هر گیاهی نخل وجود دارد. به خاطر همین عناصری مثل نخل و شن و دریا در ادبیات این سرزمین به‌شدت حضور دارند و نقش ایفا می‌کنند. اما این عناصر بیشتر در قالب استعاره یا تشبیه به‌کاررفته‌اند و واجد معانی و مفاهیم دیگری بودند. به عبارت بهتر، شاعران بحرینی از مؤلفه‌های آشنای طبیعت و محیطشان استفاده کرده‌اند تا به موضوعات دیگری اشاره کنند و مفاهیم مهم‌تری را مطرح سازند. حامد فشی و سیدمرتضی صباغ جعفری اعتقاد دارند دو مؤلفه‌ای که در شعر این شعرا عمیقاً ریشه دارند و پررنگ هستند، زن و وطن است. این نویسندگان در کتاب ادبیات معاصر بحرین، بر این موضوع تأکید دارند و تلاش می‌کنند ثابت نمایند عناصر طبیعت در شعر بحرین، مثل نخل و دریا و شن، معمولاً استعاره‌ای از زن و وطن بوده و دال‌های این مفاهیم هستند. نویسندگان با بررسی روند تکاملی شعر بحرین نشان می‌دهند که ابتدا طبیعت با زنانگی پیوند پیدا کرده و نمادی از آن شده. اما ازآنجاکه بین زن و وطن هم همبستگی عمیقی وجود دارد و یکدیگر را تداعی می‌کنند، لاجرم الِمان‌های طبیعی، نمادی از وطن هم شدند و آن را نشان دادند.

بحرین تا پیش از استقلالش، سال‌ها محل مناقشه بود. عملاً انگلستان قیومت این سرزمین را بر عهده داشت و به بهانه‌ی حفاظت از آنجا، حکام وابسته به خود را گمارده بود. تنش‌ها بر سر مالکیت این جزیره در اواخر قرن نوزدهم و اوایل بیستم به اوج خود رسید که باعث شد احساسات وطن‌پرستانه‌ی مردم بحرین اوج بگیرد. این احساس به شعر و ادبیات این سرزمین هم منتقل شد و نقش پررنگی پیدا کرد. از دیگر سو، در قرن نوزدهم بود که زن به‌عنوان یک عنصر مهم وارد شعر عرب شد. بحرین هم از این قاعده مستثنا نبود. زن اما نه‌فقط انسان که می‌توانست نمادی از مفاهیم دیگر مثل محدودیت و تبعیض هم باشد. در واقع تحولات سیاسی و اجتماعی قرن نوزدهم و بیستم تأثیر عمیقی بر شعر بحرین گذاشت و از درون آن‌ها مفاهیم زن و وطن سر برآوردند. به خاطر همین نزدیکی ریشه‌هاست که گاهی این دو در هم ادغام شده‌اند و به‌جای هم به‌کاررفته‌اند. حامد فشی و سیدمرتضی صباغ جعفری در کتاب ادبیات معاصر بحرین، کوشیده‌اند علاوه بر طبیعت، از منظر اجتماعی هم به اشعار معاصر بحرین نگاهی بیاندازند و مفهوم اجتماعی زن و وطن را نیز بررسی نمایند.

کتاب ادبیات معاصر بحرین را انتشارات امید سخن چاپ و عرضه کرده است.

کتاب ادبیات معاصر بحرین برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب ادبیات معاصر بحرین به پژوهشگران ادبیات و شعر عرب پیشنهاد می‌شود. همین‌طور اگر در حوزه‌ی زنان مطالعه دارید، این کتاب می‌تواند منبع مناسبی برای تحقیق باشد.

در بخشی از کتاب ادبیات معاصر بحرین: پژوهشی در باب دو مولفه زن و وطن می‌خوانیم

مضمون هنر و ادبیات، اساساً بر یک نوع مبارزه استوار است؛ مبارزه‌ای که ممکن است به شکست یا پیروزی بیانجامد؛ ولی به‌هرحال، همواره یک نوع تراژدی در آن نهفته است که باید روایت شود، روایتی که می‌تواند غم‌انگیز، خنده‌آور، طنزآمیز و یا حماسی باشد.

ادبیات معاصر عرب، همچون دیگر عناصر اجتماعی جامعه عربی، تحت تأثیر فرهنگ و تمدن غرب است. البته تأثیرپذیری در حوزه‌های سیاست، تمدن مادی، فناوری و شیوه زندگی، پیش‌تر از حوزه ادبیات رخ داده بود. در حوزه ادبیات هم شعر، پیش‌تر از نمایشنامه، قصه، داستان کوتاه و رمان با دستاوردهای جدید تمدن غربی آشنا شد. شعر معاصر در روند تأثیرپذیری از غرب و وفاداری به سنت، دو رویکرد متضاد یافت؛ رویکردی که به گذشته نظر داشت و رویکردی که به تجدد و نوسازی تمایل نشان می‌داد.

ادبیات بحرین نیز چون سایر مناطق عربی متأثر از ویژگی‌های محیط بحرین و دریا و نخل و کشتزارهای آن است؛ چنان‌که پژواک تحولات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی نیز به‌خوبی در چکامه‌های آن احساس می‌شود. فقط، مرواریدهای نهفته در دل صدف‌ها، درختان نخل و طبیعت، رودخانه‌های کوچک با آب‌های شیرین که از دل خلیج‌ فارس، شور آن می‌جوشد، تجارت، صنعت و کشتی‌ها و... چیزهایی هستند که ادیب بحرینی با آن‌ها انس گرفته و تمامی وجود خود را در آن‌ها یافته است. اگر کتاب‌های ادبیات معاصر عربی را مطالعه نماییم، می‌بینیم که شعر عربی خود را با کاروان شعر جهانی همگام ساخته و ناگزیر می‌بایست از تجربه شعری غرب، استفاده کند. شاعران عرب دریافتند که باید نوآوری بزرگی در موضع‌گیری، اسلوب، شکل و مضمون و بالاتر از همه، تغییر در احساس شعری به وجود آورند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
پیش‌درآمد
فصل اول: ادبیات معاصر سرزمین بحرین
فصل دوم: زن در شعر معاصر بحرین
مبحث اول: وصف زن
مبحث دوم: بعد اجتماعی موضوع زن
مبحث سوم: زن، نخل، وطن، در پرتو ارتباط فنی
فصل سوم: وطن در شعر معاصر بحرین
مبحث اول: وطن از دریچه وصف طبیعت
مبحث دوم: بعد درونی وطن
مبحث سوم: بعد اجتماعی وطن
مبحث چهارم: بعد فنی وطن
منابع و مراجع