معرفی و دانلود کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم: بررسی انتقادی کتاب سرمایه در قرن بیست و یکم

معرفی کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم: بررسی انتقادی کتاب سرمایه در قرن بیست و یکم

موسی غنی نژاد در کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم می‌کوشد کتاب مهم و جنجالی «سرمایه در قرن بیست‌ و یکم» نوشته‌ی اقتصاددان فرانسوی، توما پیکتی را مرور و بررسی کند و تناقضات تئوریک آن را نشان دهد. پیکتی در کتابش موضوع نابرابری در توزیع درآمد و ثروت را بررسی کرده و کوشیده به علل آن بپردازد. غنی نژاد اما رویکرد او به سرمایه‌داری را نقد می‌کند و تفسیر او را مغالطه‌آمیز و محاسباتش را اشتباه می‌داند.

درباره‌ی کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم

وقوع بحران اقتصادی در سال 2008، تقریباً بر اقتصاد تمام دنیا تأثیر گذاشت و هزاران میلیارد دلار به کشورها، حتی کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته خسارت زد. این بحران که از آمریکا شروع شده بود، باعث شد برخی از منتقدین انگشت اتهام را به‌سوی این دولت و نظام سرمایه‌داری آن بگیرند. به‌زعم آن‌ها مکانیسم‌های این سیستم باعث شده تا بحران‌های مالی شدت بگیرد، نابرابری بیشتر شود و در نهایت فاجعه به وقوع بپیوندد.

از آن سال مقالات و کتاب‌های متعددی در نقد سرمایه‌داری نوشته شد که می‌کوشیدند تبعات این رویکرد اقتصادی را نشان دهند یا آن را تعدیل کنند. در سال 2013، اقتصاددانی فرانسوی به نام توما پیکتی (Thomas Piketty) کتابی تحت عنوان «سرمایه در قرن بیست‌ویکم» (Capital in the Twenty-First Century) نوشت که مسأله‌ی توزیع نابرابر درآمد و سرمایه را پیش می‌کشید و تلاش می‌کرد نقش سرمایه‌داری در وقوع آن را توضیح دهد. او دو فاکتور سود سرمایه و رشد اقتصادی را در نظر گرفت و آن‌ها را فرمول‌بندی کرد. در صورت‌بندی او رابطه‌ی معکوسی بین این دو فاکتور وجود دارد؛ یعنی هر چه رشد اقتصادی کاهش یابد، به دنبال آن سود سرمایه بیشتر خواهد شد. به تعبیر پیکتی اگر وضعیت اقتصادی وخیم و رشد آن کم باشد، فرد سعی می‌کند درآمدش را از محل سرمایه تأمین کند و این به این معناست که به‌جای کار کردن، می‌کوشد از طریق بهره، سود، سهام، اجاره و از این قبیل ثروت کسب کند. این امر باعث انباشت ثروتی می‌شود که طبیعتاً سهم ثروتمندان از آن بیشتر خواهد بود. پیکتی این فرآیند را بانی نابرابری می‌داند و معتقد است کم‌کم باعث بی‌ثباتی اقتصادی خواهد شد.

در تئوری پیکتی، دولت یا سیستمی جهانی موظف است برای حفظ ثبات اقتصادی و دموکراسی وارد عمل شود و در این فرآیند مداخله کند. این نگرش از سوی اقتصاددان‌های سوسیالیست و کینزی مورد استقبال قرار گرفت، اما دیگر منتقدین غیرکینزی و لیبرال آن را موردنقد قرار دادند. موسی غنی نژاد (Mousa Ghaninejad) ازجمله اقتصاددان‌هایی است که به این نظریه نقد وارد می‌کند و آن را مغالطه‌آمیز می‌داند. او در کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم، این نظریه را مرور کرده و تناقضات و اشتباهات آن را گوشزد می‌کند.

موسی غنی نژاد اساساً فرض اولیه و منطق کلی توما پیکتی را زیر سؤال می‌برد و آن را نادرست می‌داند. ازنظر غنی نژاد سود سرمایه به اقتصاد خرد مربوط است؛ درحالی‌که رشد اقتصادی در ساحت اقتصاد کلان قرار می‌گیرد. پس مقایسه‌ی این دو با هم و فرمول‌بندی آن‌ها نمی‌تواند درست باشد. غنی نژاد می‌گوید این اقتصاددان به فاکتورهای بسیار مهمی مثل ریسک سرمایه‌گذاری و پیش‌بینی تقاضا بی‌توجه است و در سرتاسر کتابش به این عوامل اشاره‌ای نمی‌کند. به‌ عبارت‌ دیگر، او در محاسبه‌ی سود سرمایه، اصلاً خود سرمایه‌گذار را نمی‌بیند و نقش او را نادیده می‌گیرد. در این صورت آنچه پیکتی به‌عنوان سود سرمایه محاسبه می‌کند ربطی به واقعیت ندارد و اثرگذار نخواهد بود.

غنی نژاد در کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم، به این نکته اشاره می‌کند که پیکتی بیشتر از اینکه از پارادایم خاصی تبعیت کند، اقتصاد را بر اساس داده‌های تاریخی و تجربی تحلیل می‌کند که این ناشی از فهم نادرست او از مبانی اقتصادی است. پیکتی همچنین از عوامل تأثیرگذار دیگر هم می‌گذرد و آن‌ها را کنار می‌گذارد. نویسنده به رویکرد ایدئولوژیک، سوسیالیستی و ضد سرمایه‌داری پیکتی حمله می‌کند و معتقد است او علیرغم ادعایش، نتوانسته تناقضات سرمایه‌داری را نشان دهد و از آن مهم‌تر آلترنانتیو بهتری هم ارائه نداده است.

کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم را انتشارات دنیای اقتصاد منتشر کرده است.

کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب به پژوهشگران علم اقتصاد و علاقه‌مندان به این حوزه توصیه می‌شود.

با موسی غنی نژاد بیشتر آشنا شویم

موسی غنی نژاد (متولد 1330) مؤلف، استاد دانشگاه و اقتصاددان ایرانی است. او دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه سوربن فرانسه گرفت و پس از بازگشت به ایران عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعت نفت شد. غنی نژاد در دانشگاه‌های صنعتی شریف و تبریز هم تدریس کرده است. او در طول سال‌های اخیر با نشریاتی همچون دنیای اقتصاد و مهرنامه همکاری داشته. غنی نژاد چندین کتاب در حوزه‌ی اقتصاد تألیف و ترجمه کرده که ازجمله‌ی آن‌ها می‌توان به «قانون، قانون‌گذاری و آزادی»، «اقتصاد به روایت دیگر» و «اندیشه آزادی» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب پیکتی: مغالطه قرن بیست و یکم: بررسی انتقادی کتاب سرمایه در قرن بیست و یکم می‌خوانیم

پیکتی مدعی است به‌رغم آنکه کشورهای فقیر در نیم قرن اخیر ثروتمندتر شده‌اند و بنابراین در میان کشورهای فقیر و ثروتمند جهان هم‌گرایی روی داده است، اما این هم‌گرایی بیشتر در تولید بوده تا در توزیع؛ نتیجه آنکه کشورهای ثروتمند در حال استثمار کشورهای فقیرند اما بااین‌حال کشورهای فقیر نسبت به گذشته ثروتمندتر شده‌اند! پیکتی اصرار دارد که هم‌گرایی بین‌المللی نتیجه تحرک سرمایه نبوده بلکه ناشی از گشایش تجاری بوده است. این ادعا هیچ مبنای واقعی ندارد و پیکتی که دائما بر شواهد آماری و داده‌های تجربی تاکید دارد دراین‌خصوص شاهدی ارائه نمی‌کند. چگونه ممکن است سرمایه‌گذاری‌ها و برون‌سپاری‌های گسترده خارجی در چین و سایر کشورهای نوظهور را نادیده گرفت. وانگهی، گشایش تجاری بدون سرمایه‌گذاری خارجی چه معنایی دارد؟ در واقع، به نظر می‌رسد پیکتی بنا بر رویکرد ایدئولوژیکش می‌خواهد نفس سرمایه و انباشت آن را محکوم کند و منشأ هیچ خیری نداند.

جالب است که در نظام ارزشی و اخلاقی پیکتی اولویت با حل مشکل نابرابری است نه ازبین‌بردن فقر. ازاین‌رو، او از انباشت سرمایه انتقاد می‌کند چون آن را موجب افزایش نابرابری می‌داند، اما از اینکه همین پدیده موجب بیرون آمدن صدها میلیون نفر از فقر شده است سخنی نمی‌گوید. انتقاد اصلی او ناظر بر این است که گویا انباشت سرمایه و نابرابری ناشی از آن در تناقض با شایسته‌سالاری و ارزش‌های دموکراتیک است، اما اینکه تحرک سرمایه در سطح بین‌المللی موجب کاهش سریع فقر شده است ظاهرا برای وی اهمیت درجه اول ندارد.

پیکتی در سراسر کتاب خود تلاش دارد وجه ایدئولوژیک تفکر چپ‌گرایانه خود را پنهان کند و موضع بی‌طرفانه و «علمی» از خود به نمایش بگذارد. او درعین‌حال که به شدت تحت‌تاثیر تحلیل طبقاتی ریکاردو و مارکس است، می‌خواهد از آن‌ها به‌صورت «علمی» عبور کند و تحلیل جایگزین بی‌طرفانه‌ای مبتنی بر عدد و رقم ارائه دهد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
1: پیش‌درآمدی بر تفکر پیکتی
2: توزیع ثروت و نابرابری، از کلاسیک‌های علم اقتصاد تا به امروز
3: دینامیک رابطه سرمایه به درآمد
4: ساختار نابرابری‌ها
5: قاعده‌مند کردن سرمایه در قرن بیست‌و‌یکم
6: به‌سوی اقتصاد سیاسی و تاریخی
7: ملاحظات پایانی