معرفی و دانلود کتاب تئاتر مستند: مجموعه مقالات

معرفی کتاب تئاتر مستند: مجموعه مقالات

مجموعه‌ای خواندنی و کمیاب از مقالات مهم درباره‌ی تئاتر مستند به عنوان یکی از گونه‌های رایج نمایش در دنیا؛ کتاب تئاتر مستند که ماحصل تلاش گروهی از نویسندگان برجسته‌ی بین‌المللی به انتخاب و گردآوری محمد منعم است، ما را با جهان تازه‌ای از تئاتر آشنا می‌کند که تا کنون کمتر مانند آن را دیده یا درباره‌اش خوانده و شنیده‌ایم.

درباره‌ی کتاب تئاتر مستند

تئاتر به عنوان قدیمی‌ترین و باستانی‌ترین شکل هنرهای نمایشی امروز در اشکال، فرم‌ها و گونه‌های مختلف اجرا می‌شود که هر کدام از آن‌ها ظرفیت‌ها و جذابیت‌های خاص خودشان را دارند. تئاتر مستند نیز به عنوان یکی از نوظهورترین گونه‌های هنر نمایش که از کشور آلمان برخاسته است، امروز در سرزمین‌های مختلف و با رویکردهای گوناگون به اجرا درآمده و مخاطبان خود را یافته است.

کتاب تئاتر مستند که مجموعه‌ای از مقالات به انتخاب و گردآوری محمد منعم و ترجمه‌ی گروهی از مترجمان است، به عنوان یکی از نخستین منابع درباره‌ی این گونه از تئاتر به زبان فارسی با هدف آشنایی علاقه‌مندان و هنرمندان عرصه‌ی هنرهای نمایشی در ایران منتشر شده و تلاش می‌کند به صورت تخصصی، اطلاعات پایه‌ای، مهم و قابل اعتنایی را در این زمینه به مخاطب بدهد.

مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین مسئله‌ای که کتاب تئاتر مستند به آن می‌پردازد، چیستی این گونه از نمایش است؛ چرا که این نمونه از تئاتر به دلیل تازه‌تر بودن نسبت به دیگر گونه‌های تئاتر همچنان برای بسیاری از افراد ناشناخته است؛ کتاب تئاتر مستند با محور قرار دادن این نکته که چه نکات، عوامل و ویژگی‌هایی تئاتر مستند را از دیگر اشکال مشابه آن جدا کرده و آن را به عنوان ژانری مستقل نسبت به تئاتر اپیک یا انواع دیگر معرفی می‌کند، بحث می‌کند.

در کتاب تئاتر مستند ویژگی‌های استنادی این هنر معرفی می‌شود و به ابزاری که این استناد را به وجود می‌آورند نظیر روزنامه‌ها، عکس‌ها و تصاویر ضبط شده اشاره می‌شود. اما با توجه به این‌که تنها عنصری شکل‌دهنده به تئاتر مستند، مؤلفه‌های استنادی نیست، سایر وجوه این گونه از تئاترها نیز برشمرده شده و درباره‌ی تأثیر هر کدام از آن‌ها در پیدایش و اجرای آثار بحث می‌شود.

یکی از مهم‌ترین نکات کتاب تئاتر مستند روشن کردن تفاوت‌های این نوع نمایش با تئاتر تاریخی است؛ در متن این کتاب با اشاره به منابع دست اول درباره‌ی تئاتر مستند، رویکردهای نمایش تاریخی به موضوع «تاریخ» به طور کلی متفاوت با نمایش مستند معرفی می‌شود چرا که در تئاتر تاریخی شخصیت‌ها و بازیگران تنها یک رویداد تاریخی را بازنمایی می‌کنند اما در تئاتر مستند خود واقعه‌ی تاریخی به نمایش گذاشته می‌شود؛ در این زمینه مثال‌هایی نیز در کتاب عنوان می‌شود.

ویژگی‌های ساختاری متن‌های نمایشنامه‌ی مستند نیز از دیگر مواردی است که در این کتاب به آن توجه شده است. به عنوان نمونه به این نکته پرداخته می‌شود که در تئاتر داستانی (توهم‌گرا) پس از مطالعه‌ی متن، قصه آشکار می‌شود؛ بنابراین پیرنگ نمایش از دل حوادث روایت‌شده روشن می‌شود اما در نمایشنامه‌های مستند، پیرنگ در کم‌ترین درجه اهمیت قرار می‌گیرد تا آن‌جا که تصور می‌شود این نوع از نمایش از اساس فاقد پیرنگ است.

کتاب تئاتر مستند برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب تئاتر مستند به علاقه‌مندان، دانشجویان و هنرمندان هنرهای نمایشی به‌ویژه آن‌ها که در زمینه‌ی تئاتر بر کارهای پژوهشی تمرکز دارند، توصیه می‌شود.

با محمد منعم بیشتر آشنا شوید

محمد منعم (متولد 1363) نویسنده، نمایشنامه‌نویس و مترجم ایرانی است. او دارای مدرک کارشناسی ادبیات نمایشی از دانشگاه سوره و کارشناسی ارشد سینما از دانشکده‌ی سینما تئاتر دانشگاه هنر است. از این مترجم کتاب‌هایی همچون کتاب «شک»، کتاب «آقای شادی»، کتاب «آدم‌ها»، کتاب «اسلو» و کتاب «چرخ» به بازار کتاب عرضه شده است.

جملات برگزیده کتاب تئاتر مستند

• شاید بتوان مستند را یک «مفهوم مبهم» نامید.

• تئاتر مستند، تئاتری گزارشی‌ است. یادداشت‌ها، اسناد، نامه‌ها، آمار، گزارشات بازار، بیانیه‌های بانک‌ها و شرکت‌ها، اطلاعیه‌های دولتی، سخنرانی‌ها، اظهارات شخصیت‌های معروف، روزنامه‌ها، اطلاعات مراکز ارتباطات‌جمعی، عکس‌ها، فیلم‌های مستند و سایر اسناد معاصر، مبنای اجرای این‌گونه از نمایش است.

• به چشم من نمایشنامه‌نویس هنرمند چیزی بیش از یک مورخ نیست، اما از این نظر که تاریخ را از نو می‌آفریند و به‌جای ارائۀ روایت صرف، ما را مستقیماً در قلب زندگی در عصری دیگر می‌کارد، از تاریخ‌نویس فراتر می‌رود.

در بخشی از کتاب تئاتر مستند می‌خوانیم

به‌عنوان تعمیمی وسیع، نمایش بومی با هدف ارائه‌ی حسن‌نیت پدیدآورندگانش همواره به‌شکلی از شهادت دادن درباره‌ی ظلم و ستم برای مخاطبان و منتقدان غیربومی تقلیل داده شده است. بر این اساس، مخاطبان غیربومی تئاتر بومی را به‌مثابه‌ی نمایشی دریافت و تفسیر می‌کنند که به‌قصد شکلی از نمایش آموزشی و با کارکرد آگاه‌سازی مخاطبان سفیدپوست تولید شده است و به‌معنای محدود کلمه مشاهده‌ی گذشته‌ای پر از اعمال و کنش‌های ظالمانه و ستمگرانه است. این روند دو نتیجه‌ی عمده دارد: اول اینکه فعالیت‌های نمایشی و آثار گروه‌های تئاتری غیربومی بر اساس همین تفکر آموزشی و آگاه‌سازی شکل گرفته‌اند و تولید می‌شوند و محدود به این سیاست‌گذاری‌اند. دوم، هرگونه بحث، بررسی و دریافت آثار تولیدی هنرمندان بومی محدود به نحوه‌ی عملکرد این آثار در همین چهارچوب است. تحت چنین شرایطی، کنترل همه‌جانبه‌ی هنری هنرمندان بومی بر روندهای کاری و تولید آثارشان اهمیتی مضاعف می‌یابد.

دریافت عمومی از نمایش‌های بومی تنها به‌عنوان شهادت‌ دادنی بر ظلم و ستم روا داشته شده بر بومیان، زمانی مشکل‌سازتر می‌شود که کار تئاتری برگرفته از داستان‌های جمعی یا فردی بومیان باشد. در این راستا، در‌صورتی‌که نمایش، همکاری بین گروه‌های بومی و غیربومی باشد و برچسب «تئاتر بومی» نیز بر آن خورده باشد، زمینه‌ی درک و دریافت مسئله‌ساز می‌شود. در این زمینه است که تئاتر بومی به‌عنوان باز/نمایش‌دهنده‌ی شهادت‌های بومیان درک می‌شود.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار: شناخت تئاتر مستند: محمد منعم
مجموعه ای از اسناد: کرول مارتین ترجمه‌ی محمد منعم
ماده و مدل ‌ها: یادداشت ‌هایی برای تعریف تئاتر مستند: پیتر وایس ترجمه‌ی رضا سرور
وعدۀ تئاتر مستند: ژانل رینلت ترجمه‌ی غلام‌رضا صراف
حرکت سیال از رسانه به نمایش: طرحی سیاسی برای درام معاصر: ماریا هلنا سرودیو ترجمه‌ی میترا علوی‌طلب
در جست وجوی واقعیت های نو (تئاتر مستند در آلمان): توماس آیرمر ترجمه‌ی رضا سرور
میانجیگری در دهه‌ی 1930: تئاتر مستند و سیاست در آخرین نسخه (1940) اثر اتحادیه‌ی تئاتر: بن هارکر ترجمۀ امیر امجد
تئاتر ورباتیم: تاریخ شفاهی و تکنیک های مستند: درک پجت ترجمه‌ی محمد منعم
قرار دادن سند در مستند اصلاحیه‌ای ناخوشایند؟: استیون باتمز ترجمه‌ی سکینه عرب‌نژاد و فارس باقری
 «سنت منقطعِ» تئاتر مستند و قدرت های مستمر دیرپاییِ آن: درک پجت ترجمه‌ی امیر امجد
تئاتر ورباتیم، مناسبات رسانه‌ ای و اخلاق: مری لاکهرست ترجمه‌ی محمد منعم
نمایش حقیقت و عدالت در ایرلند شمالی: پرونده‌ی یکشنبه‌ی خونین: کارول آن آپتون ترجمۀ تالین آبادیان
نمایش تروما: شورش های نژادی و فراتر از آن در آثار آنا دیور اسمیت: آلیسون فورسیث ترجمه‌ی سکینه عرب‌نژاد و فارس باقری
ناپارتجی ناپارتجی: بازگویی داستان های بومیان استرالیا: مری‌رز کیسی ترجمه‌ی تالین آبادیان
معرفی نویسندگان مقالات
نمایه‌ی اشخاص، رسانه ها و گروه های تئاتری
نمایه‌ی نمایشنامه ها، فیلم ها و کتاب ها
کتاب‌ شناسی