معرفی و دانلود کتاب چرخ

معرفی کتاب چرخ

کتاب چرخ اثر زینی هریس و به ترجمه‌ی محمد منعم نمایشنامه‌ای ضد جنگ درباره همزمان شدن یک جشن عروسی با حمله‌ی فرانسه به اسپانیا است که انتظارات همه را برای آینده‌ی پیشِ رو تغییر می‌دهد. گفتنی‌ست این اثر جوایز متعددی را از آن نویسنده‌ی خود کرده است.

درباره‌ی کتاب چرخ

رزا و خواهر بزرگترش بئاتریس در تکاپو برای برگزاری یک جشن هستند. جشن برای ازدواج رزا با مردی به نام توماس است. در همین‌حال، یکی از آشنایان بدون اجازه وارد خانه آن‌ها می‌شود و خبر شروع جنگ اسپانیا و فرانسه را به آن‌ها می‌رساند. ورود توماس وضعیت را حتی بدتر می‌کند. توماس، همسر رزا، همراه با یک گروه سرباز به خانه آن‌ها می‌آید. این جمعیت از سربازان آموزش‌ندیده قصد دارند که به بهانه‌ی پیشروی فرانسه به خاک اسپانیا، خانه و اموال آن‌ها را در خدمت جنگ مصادره کنند.

این آشفتگی با محکومیت یک متهم به خیانت و تبعید شدن او همراه می‌شود و زمانی که دختر خردسال همین متهم وارد داستان می‌شود، اوج می‌گیرد. سربازان برای مشخص کردن سرنوشت دختر خردسال با شرارت گمانه‌زنی می‌کنند اما بئاتریس در مقابل آن‌ها می‌ایستد. بئاتریس از کودکان خوشش نمی‌آید و اصرار دارد که قصد محافظت از این کودک را ندارد و تنها می‌خواهد او را از سر باز کند. پیرو همین تصمیم، بئاتریس مجبور می‌شود که خواهرش را تنها بگذارد و همراه با این کودک، وارد سفری خطرناک به‌سمت مرزها شود. این سفر فراتر از ناممکن‌ترین انتظارات پیش می‌رود.

اما مسیری که واردش می‌شود برای همیشه او را تغییر می‌دهد. چرخ (The Wheel) بابت همین ایده بارها با ننه‌دلاور برشت مقایسه شده ‌است؛ اما تفاوت مهم این دو با هم، این است که ننه‌دلاور از دست می‌دهد و پیر می‌شود اما بئاتریس به‌دست می‌آورد و در این مسیر بزرگ‌تر می‌شود. استفاده‌ی زینی هریس (Zinnie Harris) از فرم نمایشنامه هم تفاوت‌های ساختاری بنیادینی با سبک برشت دارد که رنگ متفاوتی به آن می‌بخشد.

کتاب چرخ برای اولین بار در سال 1397 در نشر بیدگل ترجمه و منتشر شد و سال 1400 به چاپ دوم رسید. این نمایشنامه در همان سال انتشار (2011) توسط تئاتر ملی اسکاتلند در نمایش‌خانه ترورس اجرا شد و در سال 2013 و تنها دو سال پس از انتشار، در نمایش‌خانه استپن وولف روی صحنه رفت و تحسین منتقدان را برانگیخت.

زینی هریس در نمایشنامه چرخ ویرانی‌های جنگی که هوار می‌شود، فقر و خرابی اسپانیای قرن نوزدهم، و پیچش‌های غیرمنتظرانه رخدادها را کاویده ‌است؛ هر تصادف به تصادف دیگری منجر می‌شود تا آن‌جا که حتی سررشته‌ی این که ماجرا از کجا و چطور شروع شد، از دست برود. بابت تمام این ویژگی‌هاست که چرخ، خواننده را مانند سیل به همراه می‌برد و در بطن حوادث قرار می‌دهد.

درباره‌ی مجموعه نمایشنامه‌های بیدگل

هدف اصلی بنیان‌گذارانِ مجموعه‌‌ی آثار نمایشی نشر بیدگل، ترسیم گستردگی و غنای جهان درام در نظر مخاطب ایرانی بوده است؛ جهانی که آشنایی دقیق و اصولی با آن، به دلایل متعددِ فرهنگی، اجتماعی و چه بسا سیاسی و اعتقادی، تاکنون برای مخاطب فارسی‌زبان مقدور نبوده است. عناوینی که ذیل این مجموعه‌ی خواندنی به انتشار می‌رسند، عمدتاً آن دسته از آثارند که یا تاکنون به فارسی ترجمه نشده بوده‌اند، یا به هر روی، ضرورت بازترجمه‌شان به این زبان، به شدت احساس می‌شده است.

جوایز و افتخارات کتاب چرخ

• برنده‌ی جایزه‌ی فرینج فرست از جشنواره ادینبورو سال 2011
• برنده‌ی جایزه‌ی سازمان عفو بین‌الملل و آزادی بیان سال 2011
• نامزد دریافت جایزه‌ی سوزان اسمیت بلکبارن سال 2012 (اجرای تئاتر ملی اسکاتلند)

نکوداشت‌های کتاب چرخ

• عمیقاً محسورکننده و جسورانه. (شیکاگو تریبون)
• ایده ساده است: ویرانی معصومیت به‌دست خشونت و شرایطی که یک کودک را تبدیل به هیولا می‌کند. (گاردین)
• کتاب چرخ این سوال را می‌پرسد که آیا انسان محکوم است به تکرار مکرر یک اشتباه یکسان؟ برای هریس که خودش هم مادر است، کودکان فرصتی دوباره هستند. (مجله امریکن تییِتر)

کتاب چرخ برای چه کسانی مناسب است؟

چرخ مناسب علاقه‌مندان به نمایشنامه است. خوشبختانه گیرایی داستان و سرعت مناسب وقایع، آن را به گزینه‌ی مناسبی حتی برای ناآشنایان به نمایشنامه و روش خواندن نمایشنامه تبدیل می‌کند. با توجه به موضوع چرخ که جنگ و از دست رفتن معصومیت است و زینی هریس آن را هنرمندانه تصویر کرده است، خواندن آن به علاقه‌مندان ادبیات جنگ شدیداً توصیه می‌شود و چهره‌ی زنانه‌ای که از مسیر بئاتریس و کودک همراهش ترسیم شده ‌است، تجربه جدیدی در این زمینه خواهد بود.

با زینی هریس بیشتر آشنا شویم

زینی هریس نویسنده‌ای پرکار و پرافتخار است که اتفاقاً مسیر نه‌چندان تک‌خطی‌ای برای رسیدن به آن طی کرده ‌است؛ از لیسانس جانورشناسی به سراغ کارشناسی ارشد کارگردانی رفته، بعد از آن نمایشنامه‌هایی نوشته و آن‌ها را به صحنه برده ‌است. آثار او در تئاتر رویال کورت، تئاتر ملی سلطنتی، تئاتر ملی اسکاتلند، و تئاتر سلطنتی شکسپیر اجرا شده‌اند. او تاکنون پنج بار برنده‌ی جایزه‌ی فرینج فرست شده‌؛ زینی هریس برنده‌ی جایزه‌ی هرالد انجل سال 2017 برای سه اجرا در فستیوال ملی ادینبورو هم بوده ‌است. آثار او به چندین زبان ترجمه شده و در کشورهای مختلفی به ‌اجرا درآمده‌اند. از آثار زینی هریس تاکنون اثر دیگری به فارسی ترجمه نشده ‌است اما از آثار مشهور او می‌توان از دورتر از دورترین چیز و شبح‌ها نام برد.

در بخشی از کتاب چرخ می‌خوانیم

موهاتو از عقب می‌بندم، و سعی می‌کنیم این گل و شُل رو از پاهات پاک کنیم؛ و وقتی پدرتو دیدی، مثل عید پاک یا روز تولدت یا یکی از اون روزهای خاص و ویژه می‌شی. اون محکم بغلت می‌کنه و تو هم احساس می‌کنی تو کل دنیا جز بغل پدرت، هیچ جای دیگه‌ای رو ترجیح نمی‌دی. حتی بوی عرق تنش، یا حتی ته‌ریشش رو که روی گونه‌ت حس می‌کنی، وقتی باباها می‌رن، آدم دلش واسه این چیزهاشون تنگ می‌شه. تو دختر خوش‌شانسی هستی؛ و ما همه‌مون گریه خواهیم کرد و از خدا یا اسپانیا یا هر کس دیگه‌ای تشکر می‌کنیم.

شاید بابات این‌قدر خوشحال بشه که سرپرستی این دو تا رو هم قبول کنه. (بئاتریس از داخل کیف زنانه‌اش کمی پول بیرون می‌آورد. پول را می‌شمارد.)

من هم می‌رم خونه.
خوشبختانه. رزا رو می‌بینم. حالش خوبه.
فرانسه دست از سر ما برداشته، ما هم عروسی‌مون رو می‌گیریم.
هورا. (لبخند می‌زند.)
هیچ‌وقت تا حالا سوار قطار شدین؟
می‌دونم که می‌فهمی چی می‌گم، پس می‌شه لطفاً جواب بدی؟

فهرست مطالب کتاب

معرفی نویسنده
شخصیت ها
یک: چنگک ها
دو: دود
سه: گرسنگی
چهار: گلوله ها و سیم خاردار
پنج: گاز
شش: تهمت
هفت: قطارها
هشت: ارعاب
نه: هتک حرمت
نگاهی به چرخ: لین گاردنر
یادداشتی بر چرخ: روزنامۀ ایونینگ استاندارد، 12 اوت 2011