معرفی و دانلود کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای

معرفی کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای

در صحبت از بازیگری، بدن و بیان همیشه نقشی اساسی داشته‌اند. در هر مکتب و رویکرد بازیگری، بدنْ بخشی جدانشدنی از نقش به حساب می‌آید. کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای نوشته‌ی حسن ملکی سعی کرده با نگاهی تاریخی، ابعاد مختلف حرکات و سکنات بازیگر را شرح دهد.

درباره‌ی کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای

بدن بازیگر در کنار بیان او، یکی از ابزارهای اصلی کار اوست. استفاده از این ابزار و نمود آن بر روی صحنه، در ایفای نقش بازیگر اهمیت به‌سزایی دارد. بنابراین علاوه‌بر انجامِ تمرینات بدنی، به‌عنوان یک بازیگر تئاتر لازم است از مباحثِ تئوری پیرامون بدن و کارکرد آن نیز آگاه شوید. حسن ملکی در این خصوص، کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای را ترجمه و تألیف کرده که به بازیگران کمک بسیاری می‌رساند.

حسن ملکی برای تعریف حرکت و سکون بازیگر بر روی صحنه، از نقاشی‌ها و پیکرتراشی‌های معروف جهان سود می‌برد. او بازیگر را با کالبدشناسی، بیماری‌های مختلف و نمود آن‌ها در بدن و همچنین ترکیب‌بندی بصری صحنه آشنا می‌کند. تمام عوامل یک تئاتر با یکدیگر مرتبطند و بازیگر باید تا حدی به حوزه‌ی نویسندگی و کارگردانی هم ورود کند. برای اینکه او بدن خود را بر روی صحنه پیدا کند و بتواند حضوری تمام و کمال داشته باشد، ناچار باید با برخی مفاهیم کارگردانی نیز آشنایی داشته باشد. ازاین‌رو، کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای منبعی کامل است جهت رساندن بازیگر به حداکثر توانایی بدنی و ذهنی‌اش.

بازیگری پیش از هرچیز به معنیِ حضور بازیگر بر صحنه است. بازیگر تا بر روی صحنه ظاهر نشود، هیچ اکتی نمی‌تواند انجام شود و تا وقتی که عملی صورت نگیرد، تئاتر نیز شکل نمی‌گیرد. بدن اولین جنبه‌ای است که بازیگر برای مخاطب به نمایش می‌گذارد. بازیگران با ویژگی‌های مختلف بصری، هر یک انتقال‌دهنده‌ی معنایی خاص به تماشاچی هستند. حال زمانی که هدفی برای انتقال حسی مثل خستگی، غم، شادی، هیجان و... وجود دارد، بازیگر باید تمام حواسش را جمع کند تا مخاطب را درباره‌ی پیام، دچار سوءتفاهم نکند. به همین دلیل است که بازیگر نباید هیچ‌گونه مانعی در بدنِ خود برای اجرای یک پرفورمنس یا ایفای نقش داشته باشد. حتی در زیرپوستی‌ترین بازی‌ها و درونگرایانه‌ترین نقش‌ها نیز بدنْ عنصر اصلی بازیگری است.

تئاتر، ازآن‌رو که زنده است، با دیگر انواع هنر تفاوت دارد؛ بازیگر در لحظه، پیش چشم مخاطب قرار می‌گیرد و درحالی‌که بخشی از فضای صحنه را اشغال کرده، با او ارتباط برقرار می‌کند. صحنه در این تعریف، یعنی هر نوع فضای بازی. بازیگران در هر کجای دنیا از هر سبک و سیاقی که پیروی کنند و در هر مکتبی که آموزش دیده باشند، از سه جهت مورد قضاوت مخاطب قرار می‌گیرند: جنبه‌ی بدنی و فیزیکی (تکنیکی)، جنبه‌ی ذهنی و جنبه‌ی روحی (احساسی).

حسن ملکی در کتاب خود توجه را به مبانی زیبایی‌شناسی حرکت معطوف می‌دارد. او کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای را منبعی قرار داده تا بازیگر با رجوع به آن، ویژگی‌های کلیِ نقشش را اعم‌از جنس، نقش، بیماری و... به نمایش بگذارد. بازیگر پیش از هرچیز یک انسان است. او بیشتر حرکاتی را که قرار است روی صحنه انجام دهد، (خوردن، نشستن، خوابیدن، راه رفتن، سیلی زدن و...) پیش‌تر در زندگیِ واقعی تجربه کرده. اما انجامِ آن‌ها بر روی صحنه ضرورت‌ها و تکنیک‌های خود را دارد.

حسن ملکی در کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای تاریخچه‌ای از نظریات مختلف تئاتری را پیرامون موضوعات مطرح‌شده در سطور پیشین شرح می‌دهد تا مخاطب با دید بهتری به تئاتر امروز نگاه بیندازد.

کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای کسانی که در آغاز راه بازیگری هستند، منبعی سودمند به شمار می‌آید. کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای با رویکرد تازه‌اش به حرکات بر اساس نقاشی‌ها و پیکرتراشی‌ها، برای متخصصین حوزه‌ی تئاتر نیز کتابی جذاب محسوب می‌شود.

در بخشی از کتاب بازیگر؛ حضور صحنه‌ای می‌خوانیم

در نگاه نخست، برخی موارد این بخش ممکن است به نظر ابتدایی یا بدیهی و حتی نالازم بیایند. مثلاً همه می‌دانند که بدن تشکیل‌ شده از سر، تنه، دست‌ها، و پاها؛ و هریک از این‌ها خود اجزاء کوچک‌تری دارند: سر شامل چشم و گوش و دهان و بینی است؛ تنه مشتمل بر شانه و پشت و سینه و شکم است؛ دست از بازو و مچ و کف و پنجه و آرنج و ساعد و انگشت تشکیل شده؛ و اجزای پا ران و زانو و قوزک و پاشنه و کف و پنجه و مچ و ساق است.

اما آیا همه به‌راستی می‌دانند که مثلاً گردن بخشی جداست یا جزئی از سر است یا جزئی از تنه؟ آیا چند درصد از بازیگران وقتی کلمه‌ی اندام را در این کتاب می‌بینند منظور و مفهوم دقیق آن را متوجه می‌شوند؟ آیا مرز بالاتنه با پایین‌تنه برای همه روشن است؟ وقتی صحبت از بغل بشود، کلمه‌ی آغوش به کار برود، صحبت از دامان به میان بیاید، برای همه روشن خواهد بود که این‌ها چه هستند، عضوند، اندامند، سطحند، یا فضا؟ ران دقیقاً از کجا شروع و به کجا ختم می‌شود؟ وقتی می‌گوییم دست، چگونه نشان دهیم که منظور کل دست است یا قسمت مچ به پایین آن؟

به خلاف تصور اولیه، این مباحث آنقدرها هم ساده و روشن نیستند. حتی واژه‌هایی که برای نام‌گذاری این اعضا و اندام‌های ساده و فضاهای بدنی رایجند گاه نادرستند، گاه نادقیق، گاه نابه‌جا. در بحث بدن ناگزیریم این اندام‌ها را به‌دقت نام ببریم. تعریف کنیم. محلشان، حدودشان، کارشان، و درنهایت گستره‌ی امکانات و محدودیت‌های عملی‌شان را بشناسیم. بخش بدن‌شناسی این کتاب بسیار کلی و مختصر است و فقط به انگیزه‌ی یادآوری و توجه.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
پیش‌پرده: این کتاب...
1‌. درباره‌ی چیست؟
2‌. اصل‌اش از کجاست؟
3‌. به چه کار می‌آید؟
4. ضرورتش چیست؟
5. دیگر؟
پرده‌ی صفر: حضور صحنه‌ای
پرده‌ی یک: سکون صحنه‌ای
وجوه و تکنیک‌های سکون
1‌. موضع‌های بدن
2‌. سطح‌های بدن
3. وضعیت‌های بدن
میان‌پرده‌ی یک: مقدمات حرکت
اصول حرکت
پرده‌ی دو: حرکت مکانی
پرده‌ی سه: حرکت بیانی
پرده‌ی چهار: حرکت کاری
میان‌پرده‌ی دو: حرکتِ مخالف
پرده‌ی پنج: شرایط سنی
پرده‌ی شش: ترکیب‌بندی بصری
انواع ترکیب‌بندی
عناصر ترکیب‌بندی بصری
اهداف عملی ترکیب‌بندی بصری
تَه‌پرده: ویژه‌ها
«گرفتن»، «دادن»، و «دزدیدن» صحنه
«پوشش»
«تعظیم پایانی» («رِوِرانس»)
منابع و مآخذ
پیوست: تصاویر
نام‌نامه / نمایه