معرفی و دانلود کتاب به جست‌ و جوی گلستان: نگاهی به قصه‌های ابراهیم گلستان

معرفی کتاب به جست‌ و جوی گلستان: نگاهی به قصه‌های ابراهیم گلستان

کتاب به جست‌ و جوی گلستان به بررسی و تحلیل آثار مهم ابراهیم گلستان می‌پردازد. ناستین جوادی در این اثر، بیست‌وچهار داستان کوتاه و دو داستان بلند از این شخصیت ادبی را به بحث می‌گذارد و تحلیل جامعی از طرح کلی قصه، شخصیت‌ها، مضمون و عناصر خیال‌انگیز آثار ارائه می‌دهد.

درباره‌ی کتاب به جست و جوی گلستان

کتاب به جست و جوی گلستان به قلمِ ناستین جوادی، شامل بررسی و تحلیلِ داستان‌های کوتاه و بلندِ ابراهیم گلستان است. نویسنده از الگویی مشخص برای بررسی تمام داستان‌ها استفاده کرده است. او ابتدا چهار مجموعه داستان ابراهیم گلستان را معرفی می‌کند و برای هر داستان کوتاه در این مجموعه، خلاصه داستانی ارائه می‌دهد. سپس به بررسی شخصیت‌های زن و مرد موجود در قصه می‌پردازد. بعد از آشنایی مخاطب با کلیت قصه و شخصیت‌ها، بررسی مفصلی از اثر ارائه می‌شود.

این چهار مجموعه داستان عبارتند از: «آذر، ماه آخر پاییز»، «شکار سایه»، «جوی و دیوار تشنه» و «مَد و مِه» که به‌ترتیب شامل هفت داستان، چهار داستان، ده داستان و سه داستان هستند. علاوه‌بر این داستان کوتاه‌ها، دو داستان بلندِ «خروس» و «اسرار گنج دره‌ی جنی» مورد بررسی قرار می‎‌گیرد. در انتهای کتابْ شرحی از مؤلف آمده که در آن جهان‌بینیِ ابراهیم گلستان را به خوانندگان می‌شناساند. نویسنده همچنین یادداشتی از قرار ملاقاتِ ناکامش را با گلستان و سؤالاتی که قرار بود بپرسد، آورده است.

«به دزدی رفته‌ها» اولین داستان از کتاب آذر، ماه آخر پاییز است. داستان در یک مطبخ قدیمی روایت می‌شود. زینب به‌عنوان خدمتکار در این مطبخ کار می‌کند. او شخصی خیالاتی و ترسوست. در روزی به‌خصوص کارگرهایی در خانه به کار گماشته شده‌اند که گمان می‌رود دزد باشند. زینب هم از آن‌ها می‌ترسد و هم منتظر است یکی از آن‌ها که جوانی است با موهای سیاه و چشمانی سرخ، به سراغش بیاید. تلفیق توهم و ترس با خواسته‌های جسمانی، او را به زنی با افکار مشوش تبدیل کرده. سکینه، کلفتِ خانه‌ی همسایه و «زن»، خانم خانه و ارباب زینب، از دیگر شخصیت‌های قصه هستند. نویسنده ترس و تنهایی دو زن از طبقه‌های مختلف، یکی کلفت و دیگری ارباب را به‌خوبی نشان می‌دهد. ابراهیم گلستان از عناصری همچون صدای خش‌خش برگ‌ها در فضای بیرون و سایه‌ی نردبان روی دیوار، ترسی مهیب می‌سازد و خواننده را به هم‌دلی با روح تنهای زن‌ها وادار می‌کند.

ابراهیم گلستان را بیشتر با داستان اسرار گنج دره‌ی جنی می‌شناسند؛ داستانی که مستند آن نیز توسط خود نویسنده ساخته شده است. در خلاصه‌ی این داستان آمده که مردی زارع زمین خود را شخم می‌زند و گنجی می‌یابد. او با فروش مکررِ تکه‌های گنج در شهر، زندگی مجللی برای خود فراهم می‌کند. مرد به تشویق خریداران گنج، از زنش جدا می‌شود و با زنی شهری قرار ازدواج می‌گذارد. خریدار گنج به همراه کدخدا و چند تن دیگر از اسرار گنجْ مطلع و وارد چاه می‌شوند. دعوایی در چاه رخ می‌دهد و همه، به‌جز کدخدا می‌میرند. در نهایت، با انفجار دینامیتیِ مربوط به جاده‌سازی، راه چاه سد می‌شود و کدخدا نیز زیر آوار می‌ماند. این‌گونه خانه‌ی پوشالی مرد زارع بر باد می‌رود و همه او را تنها می‌گذارند.

ناستین جوادی در کتاب به جست و جوی گلستان، قدم‌به‌قدم با متن داستان پیش می‌رود و به مسائل بیرون‌متنی مثل مسائل سیاسی ارجاع نمی‌دهد. او تنها با تکیه بر متن و بدون الصاق کردن معنا و مفهوم‌های بیرون از جهان داستان، تحلیلِ وفادارانه‌ای به دست می‌دهد. جوادی با بررسی عناصر تکرارشونده‌ای مثل سایه، سیاهی، تاریکی، ترس، حیوانات و... در داستان‌های گلستان، به روح اثر و احساسات پیچیده‌ و پنهان در آن دست می‌یابد.

مطالعه‌ی آثار گلستان، علاوه‌بر حظ هنری، دستاوردی جامعه‌شناسانه به همراه دارد. مخاطب با رفتار و افکار انسان‌های آن دوره و اسباب و وسایلِ مورد استفاده‌ی آن‌ها آشنا می‌شود. جوادی باز هم از داستان‌ها کمک می‌گیرد تا ترسیم شخصیت ابراهیم گلستان را کامل کند و این نکته‌ی منحصربه‌فرد کتاب به جست و جوی گلستان است که به دور از حرف‌های تکراری و نگاه‌های شخصی، شخصیتی چنین بزرگ را از خلالِ آثارش به نمایش می‌گذارد.

انتشارات کتاب کوله‌پشتی چاپ و نشر این کتاب را بر عهده داشته است.

کتاب به جست و جوی گلستان برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب، اثری خواندنی برای دوست‌داران ادبیات و همچنین حوزه‌ی نقد و تحلیل است.

در بخشی از کتاب به جست‌ و جوی گلستان: نگاهی به قصه‌های ابراهیم گلستان می‌خوانیم

عشق بین دختر و پسر با اینکه از هم دور بوده‌اند، تازه مانده است. آن دو یکدیگر را برای خداحافظی همیشگی می‌بینند. دختر در آستانه‌ی ازدواج است؛ اما همان احساس روزهای نخست را نسبت به هم دارند. داستانی شیرین از نوجوانی و تجربه‌ی اولین عشق‌هایی که اغلب در تابستان‌ها و تعطیلات در ییلاقات و باغ‌ها در دوران کودکی اتفاق می‌افتاد و با پایان‌گرفتن تعطیلات، گاه از یاد‌ها می‌رفت و در خاطره می‌ماند. احساسات ساده و پر‌تب‌و‌تاب جوانی با تمام ریزه‌کاری‌ها و تصاویر زنده، خواننده را به نوجوانی و طراوت آن دوران می‌برد و بعد از خواندن داستان در همان فضا نگه می‌دارد و یادش می‌رود سرنوشت دختر و پسر قصه را دنبال کند.

با گفتن از طریق راوی به عمق احساسات پسر همان‌گونه پی می‌بریم که با نگفتنش از احساسات مشابه دختر. می‌فهمیم که او نیز مثل پسر بی‌قرار او بوده و هست. راوی نیز به تأسی از رسم رایج، خود را محور می‌داند و دختر محلی از اعراب برای بیان احساساتش ندارد. پس عادی است که چهره‌ی دختر مشخص نشود. معشوقی کم‌حرف که با اینکه پسر در آرزوی اوست، از وصل تن می‌زند. شاید شهامت ندارد عشق را بر‌گزیند پس به‌سوی ازدواجی خانوادگی می‌رود. در خلال بازگویی خاطرات، پی می‌بریم که داستان در چه زمان می‌گذرد.گذران روزگار پرهیجان و کال نوجوانی. جوانانی کتاب‌خوان. افکار پرهیجان و سرگرمی‌هایشان، در فضایی که قوای بیگانه کشور را اشغال کرده و قحطی دامن‌گیر مردمان است. اما زندگی برای نوجوانان سازی دیگر دارد. آنان در پی سرگرمی ‌و بی‌خبری و هیجان‌های ناشی از سن هستند. داستانی که با سبک‌روحی دوران نوجوانی و آسان‌گیری‌های آن دوران نوشته شده. شیرینی هیجان‌های عاطفی را به یاد خواننده می‌اندازد؛ که به احتمال زیاد این دوران را از سر گذرانده است. تلخی داستان‌های کتاب شکار سایه با حلاوت این داستان کم‌رنگ می‌شود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
آذر، ماه آخر پاییز (شامل هفت داستان)
به دزدی رفته‌ها
آذر، ماه آخر پاییز
تب عصیان
در خم راه
یادگار سپرده
شب دراز
میان دیروز و فردا
شکار سایه (شامل چهار داستان)
بیگانه‌ای که به تماشا رفته بود
ظهر گرم تیر
لنگ
مردی که افتاد
جوی و دیوار تشنه (شامل ده داستان)
عشق سال‌های سبز
چرخ فلک
سفر عصمت
صبح یک روز خوش
ماهی و جفتش
طوطی مرده‌ی همسایه من
بودن یا نقش بودن
با پسرم روی راه
درخت‌ها
بعد از صعود
مَد و مِه (شامل سه داستان)
از روزگار رفته حکایت
مُد و مِه
در بار یک فرودگاه
اسرار گنج دره‌ی جنی (داستان بلند)
خروس (داستان بلند)
جهان‌بینی
یادداشتی برای آشنایی بیشتر
سؤال‌هایی که منتظر جواب‌اند