معرفی و دانلود کتاب تاریخ زبان ترکی

معرفی کتاب تاریخ زبان ترکی

کتاب تاریخ زبان ترکی نوشته‌ی احمد جعفر اوغلو پژوهشی است که به تبار، ریشه و سیر تحول زبان ترکی به‌عنوان زبانی باقی‌مانده از دوران باستان می‌پردازد. این کتاب از جنبه‌های گوناگون زبان ترکی را به‌عنوان شاخه‌ای واحد مورد بررسی و تحقیق قرار داده و زیرشاخه‌های آن را نیز واکاوی کرده است.

درباره‌ی کتاب تاریخ زبان ترکی

هر زبان مانند یک موجود زنده دارای ریشه‌ها، تاریخ و گذشته‌ای است که شناختن آن می‌تواند به کاربران و گویش‌وران آن برای آگاهی و حس هویت بیشتر کمک فراوانی کند؛ گروهی از زبان‌ها در جهان که امروز به‌عنوان زبان زنده شناخته می‌شوند، تاریخ و گذشته‌ای پرپیچ و خم‌تر و عمیق‌تر دارند که همین عمق گذشته‌ی آن‌ها توانسته در طول قرن‌ها این زبان‌ها را از گزند و آسیب و از همه مهم‌تر، محو شدن از جهان گویش حفظ کند.

کتاب تاریخ زبان ترکی (Türk Dili Tarihi) نوشته‌ی احمد جعفر اوغلو (Ahmet Caferoğlu) درباره‌ی تاریخ و گذشته‌ی زبان ترکی به‌عنوان زبانی زنده و برجای‌مانده از دوران باستان، تصویری آشکار به‌دست می‌دهد. این کتاب با بهره‌گیری از تاریخ‌نگاری‌های پیشین، اسناد معتبر و میراث مکتوب باقی‌مانده در طول هزاران سال، به محققان و گویش‌وران این زبان کمک می‌کند تا بتوانند در مورد اصالت و تحولاتی که بر آن گذشته اطلاعات مناسبی کسب کنند.

در این کتاب با توجه به شعبه‌ها و گویش‌های متنوعی که از زبان ترکی نشأت گرفته‌اند، پژوهشی عمیق و مستدل درباره‌ی گرامر و اصول تغییرات این زبان شکل گرفته است که بیش از هر چیز می‌تواند مبنای شناخت گونه‌های مختلف زبان ترکی باشد؛ به‌عنوان مثال در ایران زبان ترکی با لهجه‌ها و گویش‌های مختلفی صحبت می‌شود، اما همه‌ی آن‌ها زیرمجموعه‌ای از زبان اصلی هستند که در طول تاریخ و بر اساس برخورهای مردم‌شناسانه یا دگرگونی‌های اقلیمی شکل خود را تغییر داده‌اند.

کتاب تاریخ زبان ترکی نوشته‌ی احمد جعفر اوغلو همچنین به شناخت پایه‌های این زبان توجه ویژه‌ای نشان داده است. در این کتاب با توجه به تقسیم‌بندی‌های تاریخی، ریشه‌های زبان ترکی از زمانی‌که تنها در سرزمین اصلی با آن سخن گفته می‌شد تا زمانی‌که بخش بزرگی از قاره‌ی آسیا با آن تکلم می‌کنند مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است؛ همچنین به حیطه‌های نفوذ آن در ادبیات و فرهنگ نیز پرداخته شده و با ذکر نمونه‌هایی ویژگی‌ها و کارکردهای آن مشخص شده است.

در بخش دیگری از این کتاب به واکاوی شعبه‌های اصلی زبان ترکی و کارکردهای آن در گستره‌ی جغرافیایی بزرگ‌تر نگاه شده است؛ به این منظور، نویسنده گویش‌هایی که به‌عنوان زیرشاخه‌های زبان ترکی قلمداد می‌شوند، یعنی گویش‌های آذری، ازبکی، جغتای و ترکی عثمانی، را مورد تحقیق و نظر قرار داده و پیرو آن به نقاط اشتراک یا تفاوت هرکدام با دیگری پرداخته است. همچنین در این بخش به آثار پدید آمده در هر گویش نیز توجه شده و نمونه‌هایی برای آن ذکر شده است.

این کتاب با ترجمه‌ی عظیم سهرابی از سوی انتشارات اختر در سال 1400 منتشر شده است.

نکوداشت‌های کتاب تاریخ زبان ترکی

• این کتاب از نظر پرداختن همه‌جانبه به تاریخچه‌ی زبان ترکی ارزش چند بار خواندن را دارد. نام پروفسور جعفر اوغلو نیز به ارزش کتاب افزوده است. (وب‌سایت کیتاپ‌یوردو ترکیه)

• کتاب حاضر یک مرجع ضروری برای دانشجویان زبان و ادبیات ترکی است. زبان کتاب نیز نیاز زمان ما را به خوبی منعکس می‌کند. (دکتر شهید گالیپولی، استاد زبان ترکی)

کتاب تاریخ زبان ترکی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای دانشجویان، استادان و پژوهشگران زبان ترکی و علاقه‌مندان به این زبان در گویش‌های مختلف و متنوع مناسب است.

با احمد جعفر اوغلو بیشتر آشنا شویم

احمد جعفر اوغلو متولد سال 1899 و درگذشته در سال 1975، نویسنده، زبان‌شناس و استاد دانشگاه آذربایجانی‌الاصل اهل ترکیه است. او سال‌ها به‌عنوان رئیس گروه تاریخ زبان ترکی در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه استانبول خدمت کرد و از مشهورترین زبان‌شناسان تاریخی در حوزه‌ی زبان ترکی شناخته می‌شود. او پس از استقرار حکومت کمونیستی در شوروی سابق، در جوانی به ترکیه پناهنده شد و تحصیلات خود را در این کشور ادامه داد. سپس با بورسیه‌ی وزارت امور خارجه‌ی ترکیه به آلمان رفت و در دانشگاه‌های برلین و برسلاو تحصیلات خود را به اتمام رساند. او سال‌ها در دانشگاه استانبول به تدریس پرداخت و تا دو سال پیش از مرگش در این کسوت فعالیت می‌کرد.

در بخشی از کتاب تاریخ زبان ترکی می‌خوانیم

بررسی موضوعی همانند تاریخ گسترده فرهنگ ترکی که از زیر شاخه‌های ترک شناسی بوده و بررسی علمی و مبتنی بر نظم و ترتیب زبان ترکی نیز دشوار است. چرا که این موضوع در طول تاریخ جایگاه ویژه و مخصوص به خود را احراز نموده است. بر حسب ضرورت اقوام و ملل ترک در تاریخ طولانی مدت خود در یک منطقه وسیع و گسترده انتشار پیدا کرده و تا به اکنون در زمینه این تغییر و تحول وسیع و خاص یک اثر علمی عرضه نشده است. به لحاظ عدم دسترسی به منابع اصلی راجع به دوره صحرانشینی یا در اصطلاحی دیگر "چادرنشینی" از تاریخ ترکان می‌بایست، به منابع موجود در کشورها و ملل همسایه‌ای که بعضا دارای رابطه غیر دوستانه با ترکان بوده، رجوع نماییم. پس از این ما به دوران دوم حیات ترکان "شهرنشینی" یا همان یکجانشینی پا می‌گذاریم.

ترکان در طول تاریخ دول متعددی را بنیان نهاده و در طول زمامداری به همت آنان زبان ترکی مجددا احیا، لکن به پیشرفت و ترقی در حد انتظار به لحاظ تاثیر پذیری از ملل تحت فرمان خود دست نیافته به نحوی که در آثار ادبی پدید آمده در این دوران نوعی پسرفت هم مشاهده می‌گردد. یا آثار زبانی و تمدنی بیگانه تاثیر شدید بر آنان داشته و از نوعی ویژگی درهم و برهم برخوردار گشته یا حتی در موارد نادر جای خود را به یک زبان دیگر داده است. به همین خاطر است که در هنگام تحقیقات راجع به دوره‌های مختلف تاریخی زبان ترکی از حیث زبانشناسی می‌بایست، از نزدیک شاخه‌های علمی همانند چین، هند، عرب، فارس شناسی و غیره نیز مورد بررسی و تحقیق قرار گیرند.

فهرست مطالب کتاب

اختصارات
مقدمه مترجم
پیش گفتار
بخش اول: ورود
بخش دوم: مساله آفرینش و تولد زبان ترکی
الف. روتالیزم (ر شده)
ب. لامبدایزم (ل شده)
بخش سوم: طبقه بندی جایگاه زبان ترکی از حیث واژه شناسی
بخش چهارم: دوره‌های زبان ترکی و موقعیت آن در قبل از میلاد
بخش پنجم: دوران زبان پورو-تورک
بخش ششم: دوران اولیه زبان ترکی
1: هون‌ها و زبان آنان
2: ورود برخی از ترکتباران به اتحادیه هون‌ها
1. سابیرها
2. آوارها
3. پچنگ ها
4. ترکان بلغار
بخش هفتم: دوران ترکی باستان
1: گوگ ترکان
2: منشا و ساختار الفبای مورد استعمال گوگ ترکان
الف. نظام مصوت
ب. نظام صامت
ج. ویژگی‌های گرافیکی
ظرفیت زبان اصلی گوگ ترک
نمونه‌های از زبان گوگ ترک
الف: از سنگیاد کول تکین
ب: از سنگیاد تونیوکوک
ج: از کتاب بیتیگ ایرک (فالنامه)
د: سنگیادهای سوجی
1: ایغوران
1. ویژگی‌های لهجه "ن"
2. ویژگی‌های لهجه "ی"
2: نظام الفبایی مورد استفاده ترکان ایغور
3: منشا الفبای ایغور
4: قلمرو انتشار الفبای ایغوری
5: استفاده از الفبای ایغوری از طرف مغولان
6: الفبای مانوی
متون به زبان ایغوری
1. متون مربوط به مسیحیان
2. نمونه‌های مانوی
3. متون بودایی