معرفی و دانلود کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی

معرفی کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی

ووادیسواف تاتارکیویچ در کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی، با شناسایی موضوعات و مفاهیم پایه‌ای زیبایی‌شناسی، سیر تحول و تطور آن را در بستری تاریخی بررسی کرده. نویسنده در تحلیل‌های خود، آثار هنری و ادبی را از دوران باستان تا قرن بیستم مورد کاوش قرار داده و شرحی مبسوط از تحولات مصادیق و مفاهیم اصلی زیبایی‌شناسی را از منظری فلسفی، به مخاطبان عرضه کرده است.

درباره‌ی کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی

نگاهی اجمالی به سیر تحول پوشاک، مُد یا حتی آرایش و پیرایش نشان می‌دهد اصولاً زیبایی‌شناسی مفهومی‌ متغیر است که در گذر زمان مصادیق متفاوتی داشته. هر چیزی که صد سال پیش زیبا به نظر می‌رسیده، لزوماً برای انسان امروزی هم زیبا نیست؛ چه بسا مایه‌ی تمسخر او باشد. از طرفی، نوع پوشش و آرایش ظاهر آن‌چنان در این پنجاه سال اخیر متحول شده که بعید است با سلیقه‌ی مردان و زنان پنجاه سال پیش متناسب باشد. دیدگاه انسان‌ها نسبت به زیبایی و معیارهای آن خود مرهون دلایل متعددی است که ریشه در فرهنگ، جامعه، جغرافیا و... دارند. بنابراین، از یک‌سو با تنوع زمانی روبه‌روییم و از سوی دیگر تنوع دیدگاه‌های زیبایی‌شناختی را در نواحی جغرافیایی متنوع به‌وضوح می‌بینیم. ووادیسواف تاتارکیویچ (Wladyslaw Tatarkiewicv) کوشیده تا در کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی (A history of six ideas) با تمرکز بر سیر زمانی تحولات این مفهوم، در چهارچوب هنر و ادبیات، نحوه‌ی دگرگونی آن را به‌طور دقیق برای مخاطبان روشن کند.

مفهوم زیبایی‌شناسی و شالوده‌ی کتاب حاضر را شش مفهوم هنر، فرم، زیبایی، خلاقیت، میمسیس و تجربه‌ی زیبایی‌شناختی تشکیل می‌دهند. نویسنده در سراسر کتاب تلاش داشته تا شرحی دقیق از این مفاهیم بنیادی را در طول تاریخ زیبایی‌شناسی به مخاطبان عرضه کند. ووادیسواف تاتارکیویچ به توصیف صرف اکتفا نکرده و تلاش نموده تا با واکاوی زیبایی‌شناسی و مفاهیم پایه‌ای آن، همچنین تجزیه و تحلیل آن‌ها، دورنمایی دقیق را از آثار ادبی و هنری، به لحاظ جنبه‌های زیبایی‌شناختی، در دسترس خوانندگان قرار دهد.

کتابی که پیش رو دارید موضوعات و نظریه‌های پیرامون زیبایی‌شناسی را از دوران باستان تا قرن بیستم مورد بررسی قرار داده است. به اعتقاد نویسنده، تعاریف و تئوری‌های این حوزه، نه یک‌شبه، بلکه به‌تدریج و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. تمامی تعاریف و نظریه‌ها، به مرور زمان شکل و صورت امروزی خود را گرفته‌اند. بنابراین، برای شناخت بهتر آن‌ها راهی نداریم جز این‌که با تعمق در آثار به‌جامانده از گذشته‌های دور، ریشه‌ی نظریات امروزی را تشخیص دهیم. ووادیسواف تاتارکیویچ در هر کجای کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی که ضروری بوده، به بررسی ریشه‌شناختی مفاهیم و لغات پایه‌ای نیز پرداخته. از این جهت، منشأ کلمات کلیدی و تحولات صوری آن‌ها را نیز بررسی نموده است.

برای آشنایی با تحولاتی که زیبایی و زیبایی‌شناسی از کهن‌ترین آثار هنری و ادبی بشر تاکنون به خود دیده و شرح و نقد نظریاتی که در چهارچوب هنر و فلسفه نسبت به این موضوعات انتزاعی و مفاهیم مرتبط با آنان بیان شده، کتاب حاضر منبعی جامع محسوب می‌شود. اثری کلاسیک که می‌تواند پاسخگوی نیازهای پژوهشی اهالی هنر، فلسفه و تاریخ در زمینه‌ی زیبایی‌شناسی و دگردیسی آن باشد.

حمیدرضا بسحاق وظیفه‌ی برگردان این کتاب را به زبان فارسی به عهده داشته و نشر چشمه آن را به چاپ رسانده است.

درباره‌ی مجموعه کتاب‌های کانون

مجموعه‌ی «کانون» دربردارنده‌ی آثاری است که هر کدام پیرامون یکی از موضوعات هنر به نگارش درآمده‌اند؛ از هنرهای نمایشی تا نقاشی و حتی مفاهیم انتزاعی حوزه‌ی هنر! نکته‌ی جالب توجه در این سری کتاب‌ها، آمیختگی آن‌ها با شاخه‌های گوناگون علوم انسانی است. به‌طوری که در شمار قابل‌توجهی از کتاب‌های کانون شاهد پیوند گرایش‌های متنوع رشته‌های هنری با علوم انسانی هستیم.

کتاب‌های «درآمدی بر مطالعات سینمایی»، جلد دوازدهم، «تشابه‌ها و تناقض‌ها»، جلد هفدهم و «پرتره‌ها و اشخاص»، مجلد ششم این مجموعه به شمار می‌روند که به کوشش نشر چشمه راهی جهان کتاب شده‌اند.

کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی برای چه کسانی مناسب است؟

کتابی که پیش رو دارید، در حقیقت نقطه‌ی تلاقی هنر، تاریخ و فلسفه است و برای مخاطبان هر سه‌ی این حوزه‌ها مفید خواهد بود. بااین‌حال، به نظر می‌رسد دانشجویان، اساتید، پژوهشگران و علاقه‌مندان رشته‌‌های هنر گروه اصلی مخاطبان کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی به شمار بیایند.

با ووادیسواف تاتارکیویچ بیشتر آشنا شویم

ووادیسواف تاتارکیویچ (1886 تا 1980 در ورشو)، نویسنده، فیلسوف، مورخ در حوزه‌های فلسفه و هنر، همچنین از متخصصان اخلاق و زیبایی‌شناسی بود. او تحصیلات عالی خود را در دانشگاه ورشو شروع کرد اما به این سبب که در سال 1905، سردمداران حکومت روسیه، دانشگاه‌ها را تعطیل کردند، تاتارکیویچ برای ادامه‌ی تحصیل راهی آلمان شد. او از 1907 تا 1910 در این کشور مشغول به تحصیل بود. در بین سال‌های 1919 تا 1921 نیز به‌عنوان مدرس در دانشگاه ویلنیوس به تدریس می‌پرداخت. اثر دوجلدی «تاریخ زیبایی‌شناسی» از دیگر آثار ووادیسواف تاتارکیویچ به شمار می‌رود.

در بخشی از کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی می‌خوانیم

فعالیت‌های انسان انواع بسیاری دارد. بعضی از این فعالیت‌ها دارای علل معیّنی هستند و بعضی دیگر سعی دارند به اهداف معیّنی برسند. انسان می‌رقصد چون آن را دوست دارد، اما خانه می‌سازد تا سرپناهی برایش باشد. با این‌همه، فعالیت هنری او ممکن است هم دارای علت (به عنوان مثال شکل دادن به چیزی) و هم دارای هدف باشد. این یک مشکل ذاتی در مفهوم هنر است. مشکل دیگر ریشه در این واقعیت دارد که فعالیت هنری ممکن است دارای علل مختلف و اهداف گوناگونی باشد. هدف هنرمند ممکن است از هدف مخاطب متفاوت باشد؛ درباره‌ی آثار هنریِ مشابهی که دارای اهداف مختلفی هستند و آثار هنری مختلفی که دارای اهداف مشابهی هستند نیز همین را می‌توان گفت.

البته می‌توان گفت «هنر ساختنِ فرم‌هاست» (کلایو بل همین را می‌گفت)؛ یا «هنر بازنمایی واقعیت است»؛ یا «هنر بیان است» (این تعریف از کروچه است). اما این تعاریف، بیش‌تر مربوط به آن واژه‌ی هنرند که این واژه باید برای آن به کار برود نه معنای واقعی و از‌پیش‌موجودِ واژه‌ی «هنر». به عبارت دیگر، این تعاریف یک قرارداد را به وجود می‌آورند و به همین دلیل تعاریفی آزادانه و دلخواهانه‌اند. تعاریف مذکور ممکن است برای اهداف یک گفتارِ خاص مفید باشند، اما آن‌ها به ما کمک نمی‌کنند تا معنایی را که این واژه عموماً برای آن به کار می‌رود جدا و متمایز کنیم. این کاری است که باید خودمان آن را انجام دهیم.

نخستین گام در تلاش تازه‌ی ما برای تعریف هنر به اندازه‌ی کافی آسان است، زیرا چنین تلاشی از مدت‌ها قبل صورت گرفته بود. مسلماً هنر فعالیتی انسانی است، نه محصولی از طبیعت. علاوه‌بر‌آن، هنر یک فعالیت آگاهانه است نه یک بازتاب یا اثری تصادفی؛ کاملاً آشکار است که یک طرح زیبا با کوبیدنِ یک اسفنج رنگی به دیوار به دست نمی‌آید (این مثال را داوینچی زده است).

فهرست مطالب کتاب

فهرست تصاویر
مقدمه‌ی مترجم
پیش‌گفتار
مقدمه
فصل یک: تاریخ مفهوم هنر
1. مفهوم اولیه‌ی هنر
2. تغییر مفهوم هنر در دوران جدید
3. هنرهای زیبا
4. مشاجرات جدید بر سر قلمرو هنر
5. مشاجرات بر سر مفهوم هنر
6. چشم‌پوشی از تعریف هنر
7. تعریفی دیگر از هنر
8. تعریف و نظریه‌ها
9. مفهوم هنر در دنیای امروز
فصل دو: تاریخ طبقه‌بندی هنر
1. طبقه‌بندی کلیه‌ی هنرها (دوران باستان)
2. تقسیم هنرها به آزاد و مکانیکی (قرون وسطی)
3. جست‌و‌جو برای طبقه‌بندی جدید (عصر رنسانس)
4. تقسیم هنرها به زیبا و مکانیکی (عصر روشنگری)
5. طبقه‌بندی هنرهای زیبا (دوران جدید)
فصل سه: تاریخ رابطه‌ی هنر با شعر
1. مفاهیم هنر نزد یونانیان و مفاهیم هنر در زمان ما
2. مفهوم هنر
3. مفهوم شعر
4. مفهوم زیبایی
5. مفهوم خلاقیت
6. آپاته، کاثارسیس و میمسیس
7. افلاطون: دو نوع شعر
8. ارسطو: نخستین گام برای نزدیک کردن شعر به هنر
9. دوره‌ی یونانی‌مآبی: دومین گام برای نزدیک کردن شعر به هنر
10. قرون وسطی: جدایی دوباره‌ی شعر و هنر
11. دوران جدید: گام آخر برای نزدیک کردن شعر به هنر
12. جدایی تازه‌ی شعر و نقاشی
فصل چهار: تاریخ مفهوم زیبایی
1. تحول مفهوم زیبایی
2. نظریه‌ی بزرگ زیبایی
3. نظریه‌های تکمیلی
4. انتقادها به نظریه‌ی بزرگ زیبایی
5. نظریه‌های دیگر
6. بحران در نظریه‌ی بزرگ
7. نظریه‌های دیگر قرن هجدهم
8. پس از بحران
9. بحران دوم
10. نتیجه‌
فصل پنج: تاریخ مقوله‌ی زیبایی
1. گونه‌های مختلف زیبایی
2. مناسبت
3. تزیین
4. خوب‌رویی
5. مَلاحت
6. ظرافت
7. والایی
8. زیباییِ دوگانه
9. شیوه‌ها و سبک‌ها
10. زیباییِ کلاسیک
11. زیبایی رمانتیک
فصل شش: مشاجره میان عینی‌گرایی و ذهنی‌گرایی
1. دوران باستان
2. دوران قرون وسطی
3. عصر رنسانس
4. دوران باروک
5. عصر روشنگری
فصل هفت: فرم: تاریخ یک اصطلاح و پنج مفهوم
1. تاریخ فرم «الف»
2. تاریخ فرم «ب»
3. تاریخ فرم «ج»
4. تاریخ فرم «د» (صورت جوهری)
5. تاریخ فرم «ھ» (صورت پیشینی)
6. تاریخ معانی دیگر فرم
7. مفاهیم جدید فرم
فصل هشت: تاریخ مفهوم خلاقیت
1. هنر بدون خلاقیت
2. تاریخ اصطلاح خلاقیت
3. تاریخ مفهوم خلاقیت
4. خلق از عدم
5. مفهوم خلاقیت در دوران معاصر
6. خلاقیت‌گراییِ عام
7. خلاقیت هنرمند
فصل نُه: میمسیس: تاریخ رابطه‌ی هنر با واقعیت
1. تاریخ مفهوم میمسیس (4)
2. نظریه‌های دیگر دوران گذشته
3. تاریخ مفهوم رئالیسم
فصل ده: میمسیس: تاریخ رابطه‌ی هنر با طبیعت و حقیقت
1. هنر و طبیعت
2. هنر و حقیقت
فصل یازده: تاریخ مفهومِ تجربه‌ی زیبایی‌شناختی
1. تاریخ اولیه
2. عصر روشنگری
3. یکصد سال اخیر
4. میراث
نتیجه
پی‌نوشت‌ها
واژه‌نامه‌ی فارسی به انگلیسی
واژه‌نامه‌ی انگلیسی به فارسی
منابع
نمایه