معرفی و دانلود کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها: کاوش‌هایی در موسیقی و جامعه

معرفی کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها: کاوش‌هایی در موسیقی و جامعه

موسیقی را به‌گونه‌ی دیگری بشنویم! دانیل بارنبویم و ادوارد سعید، هر دو اندیشمندان برجسته‌ای هستند که در کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها، پیوندهای ناگسستنی موسیقی و اندیشه را به شما نشان می‌دهند. گفت‌و‌گوهای طولانی این نویسندگان ساختار کتابِ حاضر را تشکیل می‌دهد. مکالماتی که در خلال آن‌ها ارتباط و نسبت موسیقی و جامعه را خواهید شناخت. به کمک این اثر نه‌تنها با اندیشه‌ورزی موسیقیایی، بلکه با جهان‌بینی دو تن از بزرگان موسیقی نیز بیشتر آشنا خواهید شد.

درباره‌ی کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها

پیش از اینکه حتی با نخستین صفحات کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها (Parallels and paradoxes) روبه‌رو شوید، لازم است دو جنبه‌ی به‌هم‌پیوسته‌ی موسیقی را از هم تفکیک کنید: بخش اجرایی و تکنیکی از یک سو و بخش فرهنگی آن از سوی دیگر. گسترش آموزش نوازندگی، کتاب‌هایی که همه‌ساله از نشریات گوناگون وارد بازار داغ کتاب‌های آموزش موسیقی می‌شوند، هزاران دانشجویی که فارغ‌التحصیل گرایش‌های مختلف موسیقی هستند یا همچنان به تحصیل مشغولند، صدها متخصص موسیقی که برای ادامه‌ی تحصیل یا تحقیق روانه‌ی کشورهای دیگر می‌شوند و ...، نمونه‌هایی هستند از توجه روزافزون به جنبه‌ی تکنیکی و عملی موسیقی. بااین‌اوصاف، آیا فرهنگ شنیداری ما هم به همین میزان و با همین سرعت، دستخوش رشد و تحول شده؟ باید اعتراف کنیم که خیر! هنوز راه زیادی برای بهبود جنبه‌ی فرهنگی موسیقی، پیش رویمان قرار دارد.

کتاب حاضر، حاصل گفت‌گوهای دو متفکر نام‌آشنا، ادوارد سعید (Edward said) و دانیل بارنبویم (Daniel Barenboim) است که ابعاد فرهنگی و جامعه‌شناختی موسیقی را موضوع بحث خود قرار داده‌اند.

وقتی سعید و بارنبویم در دهه‌ی 1990، در لابی هتلی نخستین برخورد خود را با یکدیگر تجربه می‌کردند، حتی در تصورشان هم نمی‌گنجید، این دوستی آن‌ها را به کجاها بکشاند. هر دو اندوهگین و خشم‌آلود از سیاست‌های اسرائیل نسبت به مردم فلسطین، نقاط مشترک بسیاری باهم داشتند. هر دو اهل نوازندگی بودند و موسیقی یکی از ارکان جدایی‌ناپذیر زندگی‌شان بود. هر کدام به نحوی از ریشه‌هایشان جدا افتاده بودند. گذشته‌ی پیچیده‌ای که اصالت به مفهوم ملی و نژادی، در آن دیده نمی‌شد. هر دو خشمگین از بی‌عدالتی‌هایی که نسبت به انسانیت روا می‌شود، فریاد نسل خود بودند. اکنون و در این اثر، کنار یکدیگر جای گرفته‌اند تا در برابر پرسش‌های مصاحبه‌کننده، زندگی و اندیشه‌هایشان را حلاجی کنند.

شاید عنوان کتاب موجب شود تصور کنید با یک تحلیل نظام‌مند و یکپارچه درمورد بازتاب روح جامعه در آینه‌ی موسیقی یا تصویر موسیقی در ساختار جامعه و فرهنگ، مواجه هستید. بله، این موضوع بخش عمده‌ای از مباحث این کتاب را تشکیل می‌دهد اما از سوی دیگر گاه پرسش‌ها متوجه زندگی شخصی ادوارد سعید و دنیل برنبیم هستند و به سرگذشت ایشان اشاره دارند. بنابراین، اگر به‌دنبال کتابی برای آشنایی با این شخصیت‌های پرآوازه هستید، اثر پیش‌رو گفتنی‌های سودمندی برایتان دارد. البته این نکته را هم یادآوری می‌کنیم که به دلیل ساختار کلی کتاب، یعنی پرسش و پاسخ‌های مصاحبه‌کننده و مصاحبه‌شوندگان، با مطالبی یک‌دست و منسجم روبه‌رو نخواهید شد. اما این ویژگی از ارزش اطلاعات این اثر، به‌هیچ‌روی نمی‌کاهد.

بهزاد هوشمند کار ترجمه‌ی این اثر خواندنی را به انجام رسانده و نشر چشمه نیز آن را به علاقه‌مندان نقد و تحلیل‌های هنری_جامعه‌شناختی ارائه نموده است.

نکوداشت‌‌های کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها

• تبادل اطلاعات میان ذهن‌های مشتاق و قلب‌های گشوده... سیال بودن رابطه‌ی دو مصاحبه‌شونده، مانند نوازندگان یک ارکستر، الگویی قانع‌کننده برای جهانی است که در آن غالباً با عقاید جزمی راه ایدئولوژی و اذهان عمومی بسته شده. (لس‌آنجلس تایمز)

• شگفت‌انگیز! مکالمات کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها، مملو از تعهدی پرشور نسبت به زندگی و پیچیدگی‌های هنر هستند. (اخبار سن‌خوزه مرکوری)

• مملو از ایده‌های بزرگ... دو نویسنده بارهاوبارها نقاطی را می‌یابند که از طریق آن‌ها موسیقی می‌تواند جنبه‌های متنوع زنده‌بودن را لمس کند: سیاست، ادبیات، خانه، جنگ و... . (نیوزدِی)

کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها برای چه کسانی مناسب است؟

اگر شما هم از دنبال‌کنندگان کتاب‌های نقد و بررسی هنری هستید، باید دست‌کم یکبار خواندن کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها را تجربه کنید. اثری که اندیشه‌ورزی در چارچوب موسیقی را به شما می‌آموزد و ارتباط بین موسیقی و تحلیل‌های جامعه‌شناختی را برایتان روشن می‌کند.

با دانیل بارنبویم و ادوارد سعید بیشتر آشنا شویم

دانیل بارنبویم، نویسنده، نوازنده‌ی پیانو، رهبر ارکستر و همچنین سفیر صلح سازمان ملل متحد است. او که در آغاز شهروند رژیم اشغالگر اسرائیل به حساب می‌آمد، بعدها شهروندی فلسطین را پذیرفت و از سال 2007 نیز فعالیت‌های صلح‌طلبانه‌ی خود را آغاز کرد. کتاب نشانه‌ها و تناقض‌ها نخستین اثر دنیل برنبیم است که به کتاب‌دوستان فارسی‌زبان ارائه می‌شود.

ادوارد ودیع سعید (1935-2003)، نویسنده، منتقد ادبی و فرهنگی، نظریه‌پرداز و فعال سیاسی فلسطینی-آمریکایی بود. او که تحصیلات خود را در دانشگاه‌های هاروارد و پرینستون به پایان رسانده بود، به‌عنوان استاد زبان انگلیسی و ادبیات تطبیقی در دانشگاه کلمبیا به تدریس می‌پرداخت. سعید نظریه‌ی شرق‌شناسی را بنا نهاد و همچنین از بنیان‌گذاران تئوری پسااستعماری نیز به شمار می‌رفت.

این نویسنده که در خانواده‌ای فلسطینی متولد شده بود، خود را یک مسیحی احاطه‌شده با فرهنگ اسلامی می‌دانست که از بحران هویتی رنج می‌برد؛ بحرانی که ترکیبی بود از یک گذرنامه‌ی آمریکایی، نامی انگلیسی و اصالت فلسطینی! از آثار ادوارد سعید می‌توان به کتاب‌های «فروید و غیر اروپایی‌ها»، «نشانه‌های روشنفکران»، «شکست هژمونی»، «چالش‌های حقوق بشر» و «اسلام رسانه‌ها» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب تشابه‌ها و تناقض‌ها: کاوش‌هایی در موسیقی و جامعه می‌خوانیم

چون از اولین گفت‌وگوی واگنرمان در سال 1995 بسیار لذت و بهره برده بودیم، در سال‌های بعد نیز به این ملاقات‌ها ادامه دادیم و در آن مواقع نادری که زمانی کافی را در کنار هم در یک مکان سپری می‌کردیم، گفت‌وگوهای‌مان درباره‌ی موسیقی، فرهنگ و سیاست را ضبط می‌کردیم (تمام این گفت‌وگوها پیش از یازده سپتامبر انجام شده‌اند). ابتدا فقط خودمان حضور داشتیم و یک دستگاه ضبط‌صوت که در سکوت در پس‌زمینه بود. اگرچه این گفت‌وگوها پیوسته نبود و در نیویورک و در اوت 1999 در وایمار صورت گرفت، فهمیدیم برخی مضامین پیوسته تکرار می‌شوند که علایق حرفه‌ایِ ما را بازتاب می‌دهند، دنیل در نقش پیانیست و رهبرِ ارکستر و من به عنوان معلم و نویسنده‌ای که موسیقی بخش مهمی از زندگی اوست. در نتیجه نوارهایی که داریم بسیار بیش از آن‌هایی هستند که صرف این کتاب شده‌اند، به این دلیل ساده که تکرارها، مکث‌ها و همین‌طور گاهی فرایند آرام توضیحِ همراه با تردید یا بسیار دقیقِ یک موضوع جدید و همین‌طور طولانی بودن نفس‌گیرِ گفت‌وگوها ضرورتاً در آن‌چه ما در خلوت خودمان با یکدیگر در میان می‌گذاشتیم پیش می‌آمد.

مخاطبی در کار نبود که بخواهیم او را تسخیر یا سرگرم کنیم. به‌هر‌حال ما دوستان نزدیک با همه نوع علایق مشترک (و نه‌فقط این‌که هر دوی ما دنیلِ اسراییلی و منِ فلسطینی به روند پیمان صلحِ اسلو چشم دوخته بودیم، هر چند با انتظارات و حداقل در ابتدا با چشم‌اندازهای متفاوت)، به این فکر رسیدیم، حالا که داریم تشابه‌ها و البته تناقض‌های زندگی‌مان را مرور می‌کنیم، چرا نباید این کار را به روشِ غیرمحتاطانه و آزادانه‌ی خودمان انجام دهیم؟ بعدتر، وقتی ایده‌ی انتشار این گفت‌وگوها توجه دوستان و ویراستاران‌مان را جلب کرد، فکر کردیم چه‌قدر خوب خواهد بود اگر دوستی مشترک را، که بسیار درباره‌ی موسیقی و درباره‌ی آن بخش از جهان که ما از آن آمده‌ایم می‌داند، قانع کنیم که به ما ملحق شود تا بتوانیم به این بحث‌ها شکل و نظم بدهیم.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مترجم
پیش گفتار برای چاپ جدید
پیش گفتار
به یاد ادوارد سعید (2003 1936)
مقدمه
فصل یک
فصل دو
فصل سه
فصل چهار
فصل پنج
فصل شش
آلمانی ها، یهودی ها و موسیقی
بَرِنبُیم و تابو واگنر
واژه نامه ی فارسی به انگلیسی
واژه نامه ی انگلیسی به فارسی
نمایه