معرفی و دانلود کتاب درباره‌ی شر

معرفی کتاب درباره‌ی شر

تحلیلی موشکافانه، انتقادی و چندبعدی پیرامون شر و پلیدی! تری ایگلتون از تاریخ، هنر، ادبیات، فلسفه، اخلاق و خلاصه هر حوزه‌ای که می‌توان نشانی از مفهوم شر در آن پیدا کرد، کمک گرفته تا در کتاب درباره‌ی شر، تحلیلی واقع‌بینانه و بنیادین از مسئله‌ی شر ارائه کند. همچنین تلاش کرده در این کتاب فلسفی به برخی از سؤالات اساسی در مورد ماهیت شر، ارتباط آن با ذات بشر یا زندگی اجتماعی پاسخ بگوید و رویکرد مارکسیست‌ها و لیبرال‌ها را در قبال آن مشخص کند.

درباره‌ی کتاب درباره‌ی شر

«شر» از آن دسته واژگانی است که مدام در مکالمات یا نوشته‌های خود از آن استفاده می‌کنیم و در مورد موضوعات مختلف آن را به کار می‌بریم، بدون این‌که اکثر ما با معنای اصلی و تعریف دقیق آن آشنا باشیم. شر کلمه‌ای است که با مضامین منفی دیگری چون شیطان، بد بودن، غیرعقلانی بودن و... پیوند خورده و به اشکال گوناگون در متون فلسفی و دینی ما جا خوش کرده است. خواندن کتاب درباره‌ی شر (On Evil)، اثر تری ایگلتون (Terry Eagleton) به ما کمک می‌کند تا این مفهوم و گستره‌ی معنایی آن را بهتر درک کنیم.

ایگلتون که از اندیشمندان بزرگ مارکسیستی محسوب می‌شود، با استفاده از متون ادبی، دینی، روان‌کاوانه و... سعی داشته تا شر و ماهیت آن را برایمان روشن کند. از دیدگاه این متفکر، شر تنها یک پدیده‌ی موهوم قرون‌وسطایی نیست، بلکه نیروهای محسوسی دارد و مصادیق عینی آن در جهان اطرافمان به‌وضوح دیده می‌شوند. در این حالت، شر به‌جای این‌که صرفاً به ماوراء‌الطبیعه و متافیزیک مربوط باشد، نوعی حالت زمینی و این‌جهانی به خود می‌گیرد و در لابه‌لای زندگی امروزی ما نیز خود را نشان می‌دهد.

از آن‌جایی که شر و کاربرد آن حد و مرزی ندارد، تری ایگلتون هم برای بررسی‌ها و تحلیل‌های کتاب درباره‌ی شر حد و مرز خاصی را در نظر نگرفته است. از یک طرف به سنت آگوستین پرداخته و از سوی دیگر به توماس آکویناس و شکسپیر اشاره دارد. گاهی از اعتیاد و مصرف الکل سخن گفته و گاهی نیز به هولوکاست اشاره داشته است. در عین حال برخی سؤالات فلسفی و پرسش‌های بنیادین را مطرح کرده که تازگی دارند و سعی داشته پاسخی درخور برای آن‌ها ارائه کند. سؤالاتی مانند این‌که چرا شر ظاهر فریبنده‌ای دارد و بیشتر از خیر افراد را به خود جذب می‌کند؟ چرا خوبی‌ها کسل‌کننده هستند و جذابیت شر را ندارند؟ آیا احتمال دارد که انسان‌ها از نابودی لذت ببرند و به استقبال آن بروند؟ هر کدام از این پرسش‌ها می‌توانند خوانندگان را به تأمل وادارند و دریچه‌ی تازه‌ای از فلسفه‌ی اخلاق را در برابرشان بگشایند.

تری ایگلتون با نگاهی انتقادی به سراغ باورهای کلیشه‌ای در مورد شر رفته و آن‌ها را موشکافی کرده است. در عین حال، سعی داشته شر، معنا و ریشه‌های آن را نیز مورد واکاوی قرار دهد. این نویسنده هر کجا که رد و نشانی از شر در متون هنری و آثار ادبی بوده به دنبال آن رفته و ظواهر متفاوت شر را برای مخاطبان خود توصیف کرده است. ایگلتون در پی آن بوده که با کنار گذاشتن افکار پوسیده و کهنه، جلوه‌ی تازه‌ای از شر را نشان دهد و در این راه هم از آشنایی‌زدایی کمک گرفته و هم زبان و لحن طنز را چاشنی کتاب خود کرده است.

پیش‌تر اشاره کردیم که ایگلتون از اندیشمندان مکتب مارکسیسم است. در بخش‌هایی از کتاب درباره‌ی شر، نویسنده سری هم به مارکسیسم زده و کوشیده تا جایگاه شر را در این مکتب فکری مشخص کند. در این بین، جهان پسامدرن و برخی از موضع‌گیری‌های مارکسیست‌ها و لیبرال‌‌ها را در قبال موضوع شر مورد انتقاد قرار داده است. مؤلف بیش از هر چیز به دنبال پاسخی برای این سؤال بوده که آیا شر با ذات بشر پیوند خورده یا در نتیجه‌ی اوضاع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی انسان‌ها پدید می‌آید. در حالت اول شر از شخصیت فردی آدمی سرچشمه می‌گیرد اما در حالت دوم امری اجتماعی است که در زندگی جمعی انسان‌ها معنا می‌یابد.

یکی دیگر از مباحث محوری کتاب درباره‌ی شر این است که اگر فردی مرتب کاری شرورانه بشود، باید برایش دل بسوزانیم یا این‌که باید احساس ترس و نفرت نسبت به او داشته باشیم. البته حالت سومی هم می‌توان در نظر گرفت که در واقع آمیخته‌ای از هر دوی این حالت‌هاست. از میان دیگر موضوعات مطرح‌شده در این کتاب می‌توان چنین مواردی را برشمرد: علل جذابیت شر برای انسان‌ها و حد و حدود این جذابیت، چهره‌ی شر در آثار ادبیات کلاسیک و دنیای سینما، دیدگاه سطحی‌نگرانه‌ی پست‌مدرن‌ها در برابر شر، تأثیرات اجتماعی شر و ارتباط آن با اخلاق فردی و... .

مخاطبانی که قصد داشته باشند در مباحث فلسفی و اخلاقی به دنبال ردپای شر بگردند و وجوه مختلف آن را به کمک یکی از برجسته‌ترین اندیشمندان معاصر بشناسند، همچنین نحوه‌ی حضور شر را در دنیای ادبیات و هنر مورد بررسی قرار دهند، از خواندن کتاب درباره‌ی شر هم غافلگیر و هم شگفت‌زده خواهند شد! روزبه آقاجری برگردان این کتاب را به عهده داشته و سعی کرده تا جای ممکن، لحن طنز نویسنده را نیز به ترجمه‌ی فارسی آن منتقل کند. کتابی که پیش رو دارید به همت نشر چشمه، راهی بازار کتاب شده است.

نکوداشت‌های کتاب درباره‌ی شر

• تری ایگلتون در کتاب درباره‌ی شر به بی‌خدایی نوع جدید، به‌عنوان نوعی ضدبنیادگرایی سکولار انتقاد می‌کند. (جیمز وود، نیویورکر)
• یک بحث جذاب، برانگیزاننده و فوق‌العاده سرگرم‌کننده! (رای اولسون، بوک‌لیست)
• شگفت‌انگیز و سرگرم‌کننده! ایگلتون استدلال‌های خود را به‌طور ظریف و شفاف بیان کرده است. (جان بانویل، آیریش تایمز)
• کتاب درباره‌ی شر به ژانر روان‌شناسی دینی شباهت دارد. تری ایگلتون نگرانی‌های الهی‌دانان و روانکاوان را به‌طور همزمان بررسی کرده است. (کریستوفر بنسون)

کتاب درباره‌ی شر برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب‌خوان‌های علاقه‌مند به فلسفه‌ی اخلاق و فلسفه‌ی خیر و شر، حتماً نکته‌های مفیدی را از کتاب درباره‌ی شر دریافت خواهند کرد.

در بخشی از کتاب درباره‌ی شر می‌خوانیم

هر طرف نگاه کنی هیچ می‌بینی، درست مثل پینچر مارتین که برای او سنگ و آسمان و اقیانوس محو شدند. زبان، مثل «هیچِ» یاگو، سوراخی شکافته در جهان ایجاد می‌کند. چیزهای غایب را حاضر می‌کند و تو را وامی‌دارد که با وضوحی تردیدناپذیر چیزی را ببینی که اصلاً در آن‌جا وجود ندارد.

اتللو به‌ویژه دستخوش این توهم [= فریب] می‌شود، تا آن‌جایی که، به زبان فرویدی، رانه‌های «فروترِ» خود را به حد آرمان‌گرایی‌ای والا برمی‌کشد و تعالی می‌بخشد. بنابر نظر فروید، آن‌هایی که چنین می‌کنند، با تضعیف غرایزشان، آن‌ها را طعمه‌ی دهان رانه‌ی مرگ می‌کنند. این است دلیل این‌که فرشته‌خو بی‌هیچ‌ هشداری می‌تواند هیولاوار شود، همان‌طور که اتللو طی چند صحنه از یک چهره‌ی عمومی محترم به دیوانه‌ای شیفته‌ی تجاوز بدل می‌شود. فصاحت باوقارش پیاپی از لابه‌لای درزوشکاف‌ها هدر می‌رود تا آن‌جا که گروهی از بلندمرتبگان حاضر را با عبارت دیوانه‌وار «بزها و میمون‌ها» خطاب می‌کند؛ چیزی که در خورِ مقام بلندمرتبه‌ی رسمی نیست. دزدمونای ایده‌آلی‌شده حکم یک فتیش را برای او دارد نزد فروید کارکرد فتیش این است که واقعیات سرکشانه‌ی ناخودآگاه را سانسور کند. اتللو مویه می‌کند که «آه، دوستش دارم» … «و آن‌گاه که دوستش نداشته باشم / آشوب بار دیگر بازمی‌گردد». اگر به عشق همسرش نیاز داشت، آن فکر وحشتناک را به خود راه نمی‌داد. از طریق کار روی این گم‌گشتگی است که یاگو می‌تواند هویتش را از هم بپاشاند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه ی مترجم
درآمد
داستان های شر
لذت وقیح
تسلی دهندگان ایوب
یادداشت ها
نمایه