معرفی و دانلود کتاب ساخت دستوری زبان فارسی: توصیف ساخت دستوری زبان فارسی در مثنوی

معرفی کتاب ساخت دستوری زبان فارسی: توصیف ساخت دستوری زبان فارسی در مثنوی

محمد پاک‌نهاد، عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان، در کتاب ساخت دستوری زبان فارسی به سراغ مثنوی معنوی، یکی از بزرگترین شاهکارهای ادبیات فارسی رفته و جلوه‌های زبانی این اثر را مورد بررسی و مداقه قرار می‌دهد.

درباره‌ی کتاب ساخت دستوری زبان فارسی

مثنوی معنوی، اثر مشهور مولوی، یکی از شاخص‌ترین شاهکارهای ادبیات فارسی است که در آن دستور زبان فارسی به شکلی بی‌نظیر و تأثیرگذار به کار گرفته شده است. در این اثر، مولوی با استفاده از زبانی ساده و قابل‌ِفهم، مفاهیم عمیق دینی و فلسفی را به خواننده منتقل می‌کند. محمد پاک‌نهاد در کتاب ساخت دستوری زبان فارسی این اثر سترگ را مورد بررسی قرار داده و می‌کوشد ساحت فُرمال آن را واکاوی کند.

ساخت دستوری زبان فارسی را در مثنوی معنوی می‌توان به جرأت یکی از بسیار نقاط‌قوت این اثر به شمار آورد. مولوی با بهره‌گیری از زبانی ساده و قابل‌فهم و البته مزین به آرایه‌های ادبی، به بیان مفاهیم تأمل‌برانگیز فلسفی و عرفانی می‌پردازد. او ضمن ارائه‌ی اثری تعلیمی و تأثیرگذار، با ترکیب و کنار هم قرار دادن کلمات به شکلی هنرمندانه، جملاتی را به وجود می‌آورد که از زیبایی‌شناسی منحصربه‌فردی برخوردارند.

ازجمله موضوعاتی که مولانا در مثنوی معنوی آن‌ها را دستمایه‌ی خلق و نگارش اثر جاودانه‌ی خود قرار داده است، می‌توان به عشق زمینی و عشق الهی، توبه و پاکسازی روح، صبر و شکیبایی، مرگ و زندگی، فلسفه و اخلاق و… اشاره کرد. همچنین در این اثر به برخی از داستان‌های مذهبی و تاریخی نیز پرداخته شده است.

مثنوی معنوی به‌عنوان یکی از شاهکارهای ادبیات فارسی، به دلیل زیبایی و ژرف‌نگری آن، همواره مورد توجه نویسندگان و پژوهشگران بوده است. در کتاب‌ها و مقالات بسیاری که تاکنون در این باب تألیف و منتشر شده است، مفاهیم و مضامین مثنوی معنوی و همچنین وجوه فرمال آن مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. اثری که هم‌اکنون نسخه‌ی الکترونیکی آن رویاروی شما قرار دارد نیز ازجمله‌ی این آثار است که به همت انتشارات آوای نور تهیه و منتشر شده است.

کتاب ساخت دستوری زبان فارسی برای چه کسانی مناسب است؟

با توجه به تأثیرگذاری و ارزش ادبیاتی مثنوی معنوی، بررسی و تحلیل آن برای هر فردی که به ادبیات و فرهنگ ایران علاقه‌مند است، بسیار مفید و جالب خواهد بود. به همین منظور مطالعه‌ی کتاب ساخت دستوری زبان فارسی را به علاقه‌مندان ادبیات پارسی پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب ساخت دستوری زبان فارسی: توصیف ساخت دستوری زبان فارسی در مثنوی می‌خوانیم

هر‌گونه دگرگونی که روی نوع، محل و تعداد واج‌‌ها یا ساختمان هجا تاثیر بگذارد فرایند واجی به‌شمار می‌آید. فرایند‌های واجی در شکل‌های همگون‌سازی، ناهمگون‌سازی، قلب، ادغام، حذف، افزایش و ابدال، ظاهر می‌شود.

زبان‌شناسان این فرایند‌ها را به‌دقت در زبان‌فارسی بررسی نموده‌اند.

فهرست مطالب کتاب

چکیده
پیشگفتار
مروری بر ادبیات موضوع
1: زبان و تعریف زبان
2: زبان‌شناسی
3: دستور‌زبان
4: ضرورت دستور‌زبان و گذری بر دستور‌نویسی و دستور‌های توصیفی برای زبان‌فارسی
5: سبک، سبک‌شناسی و توصیف ساخت دستوری زبان در مثنوی
فصل اول: فرایند‌های واجی (دگرگونی واج‌ها و حروف)
1: درآمدی بر فرایند‌های واجی (دگرگونی واج‌ها و حروف)
2: ابدال
3: حذف
4: تخفیف و سبک‌سازی
5: افزایش
6: قلب و نحت
7: ادغام
8: واحد زبر زنجیری درنگ
فصل دوم: اسم و گروه اسمی
1: معرفه و نکره
2: شمار
3: اسم جنس
4: اسم خاص و اسم عام
5: نام‌های وصفی
6: اسم ذات
7: نام آوا
8: حاصل مصدر و اسم مصدر
9: اسم مصغر
10: نقش‌های اسم
11: الگو‌های گروه‌های اسمی زنجیری در مثنوی
12: کنایات پرسشی و کاربرد نحوی آن‌ها
13: اسم مبهم
فصل سوم: ضمایر (جانشین‌ها)
1: ضمایر (جانشین‌ها)
2: ضمایر شخصی پیوسته (متصل)
3: ضمایر مشترک
4: ضمایر اشاره
5: ضمایر متقابل
6: ضمیر اختصاص (ملکی)
فصل چهارم: صفت و گروه وصفی
1: نکته‌ها و کلیاتی درباره صفات بیانی
2: احکام وصف و شیوه کاربرد صفت
3: ساختمان صفت
4: مطابقت و عدم مطابقت صفت با موصوف
5: درجات صفت
6: صفت و گروه وصفی عددی
7: صفت و گروه وصفی مبهم
8: صفت پرسشی
9: صفت تعجبی
10: صفت اشاره و کلمات اشاره
فصل پنجم: فعل و گروه فعلی
1: ساختمان افعال
2: جهت فعل (فعل‌های گذرا و ناگذر)
3: افعال اسنادی (افعال ناقص لازم یا افعال گذرا به مسند)
4: افعال پی بستی
5: فعل‌های مسند پذیر (فعل‌های ناقص متعدی یا گذرا به مفعول و مسند)
6: معلوم و مجهول
7: وجوه و زمان‌های افعال
8: پیشوند‌ها و پسوند‌های صرفی فعل
فصل ششم: قید و گروه قیدی
1: قید فعل
2: قید جمله
3: قید‌های اشاره‌ای
4: تاکید قید یا قید‌های تاکیدی
5: قید مختص و مشترک
فصل هفتم: ‌حروف اضافه و ربط
1: حروف اضافه و ربط
2: حروف ربط (پیوند)
فصل هشتم: شبه جمله (اصوات)
1: شبه جمله تنبیه و تحذیر
فصل نهم: جمله
1: جمله با اجزای همجنس
2: جمله‌های ناقص
3: جمله‌های سه جزیی گذرا به مسند
4: جمله‌های چهار جزیی
5: الگوی صرفی و نحوی جمله‌های مرکب در مثنوی
6: مطابقت نهاد و فعل
7: وحدت «ساختاری - واژگانی» جمله‌های همسانی (پیوسته)، ‌یکی از الگوهای نحوی موسیقی آفرین در مثنوی
8: نقش‌های همگون و ناهمگون در کلمات مکرر
فصل دهم: الگو‌های زایای واژه‌سازی و ساخت اشتقاقی واژه
1: الگو‌های زایای واژه‌سازی در مثنوی و ابداعات هنری مولانا از ظرفیت این الگو‌ها
2: ساخت اشتقاقی واژه
کتاب‌شناسی منابع