معرفی و دانلود کتاب فیلم جستار: از مونتنی تا مارکر و بعد

معرفی کتاب فیلم جستار: از مونتنی تا مارکر و بعد

تیموتی کوریگان یکی از نظریه‌پردازان برجسته‌ی سینما در زمانه‌ی ماست. او در کتاب فیلم جستار به توضیح مختصات گونه‌ای خاص از آثار سینمایی پرداخته که خود از آن‌ها با عنوان «فیلم - مقاله» یا «فیلم - جستار» یاد می‌کند.

درباره کتاب فیلم جستار

جستار گونه‌ی ادبی خاصی است که سابقه‌ای بس دیرینه دارد. در این فرم منحصربه‌فردِ نوشتار، نویسنده موضوعی عام را دستمایه‌ی تأملاتی شخصی قرار می‌دهد. بدین قرار که در نوشتن، پرنده‌ی خیال را آزاد می‌گذارد تا به هر جا که خواست پر بکشد و در هر جا که مطلوبش بود، آشیانه سازد. جستارنویسی، همواره حیطه‌ی مورد علاقه‌ی نویسندگانی بوده که در نوشتن به آزادی بیانی تام و تمام نیاز دارند؛ نویسندگانی که قوه‌ی خیالشان، از فرط برخورداری از شور و نیرو، مهارناپذیر به نظر می‌رسد. جستارنویسی خصوصاً در ادبیات فرانسه سابقه‌ای دراز دارد. از مونتنی گرفته تا رولان بارت، این شیوه‌ی نوشتار همواره مورد توجه اندیشمندان فرانسوی بوده است. تیموتی کوریگان به عنوان یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان سینمایی در عصر ما، در کتاب فیلم جستار (The Essay Film: From Montaigne, After Marker) از تأثیر جستارهای فرانسوی بر جهان سینما سخن گفته است.

کوریگان در کتاب نامبرده، مختصات گونه‌ی سینمایی نوینی را شرح داده که خود از آن با عنوان «فیلم - جستار» یاد می‌کند. فیلم جستار آن دسته از آثار سینمایی‌اند که فراتر از مرزهای سینمای روایی کلاسیک حرکت می‌کنند؛ بایدها و نبایدهایی را که در جریان فیلمسازیِ مرسوم، متداول است به پرسش می‌گیرند؛ و گونه‌ی نوینی از سینما را خلق می‌کنند، گونه‌ای که تا حد زیادی، وامدار ادبیات است.

اصلی‌ترین ویژگی یک فیلم جستار چیست؟ پاسخی که تیموتی کوریگان به این پرسش می‌دهد از این قرار است: آنچه فیلمی را بدل به یک فیلم جستار می‌کند، حضور مؤلفه‌هایی مستندمحور است که پرده از شخصی‌ترین دیدگاه‌های فیلمساز برمی‌دارند. چنان‌که در جستار ادبی، نویسنده به یاری واژگان درصدد القای درک و دریافت شخصی خویش از موضوعی مشخص برمی‌آید، در فیلم جستار نیز، فیلمساز به مدد تصاویر تفسیر خاص خویش از رویداد یا مضمونی منحصربه‌فرد را عرضه می‌دارد.

یکی از فیلم جستارسازان برجسته‌ی تاریخ سینما، به باور تیموتی کوریگان، عباس کیارستمی است. کوریگان در مقدمه‌ی اثر حاضر، می‌گوید که درکش از ساختار فیلم جستار با عطف توجه به آثار غربی (خصوصاً فرانسوی و آمریکایی) شکل گرفته، اما آثار کیارستمی در این میان استثناهایی بوده‌اند که توجه وی را به سینمای شرق، خاصه ایران، معطوف ساخته‌اند، و وی را به این نتیجه رسانده‌اند که فیلم جستار نه گونه‌ای منحصراً غربی، بلکه سینمایی جهان‌گیر و جهان‌شمول است.

کتاب فیلم جستار به هفت بخش اصلی تقسیم شده است. ترجمه‌ی فارسی این اثر به قلم نغمه یزدان‌پناه صورت گرفته، و انتشار آن به همت نشر بیدگل میسر شده است.

نکوداشت‌های کتاب فیلم جستار

• توجه نویسنده‌ی کتاب فیلم جستار معطوف به ارائه‌ی مباحثی نظری در باب گونه‌ی سینماییِ جستارمحور بوده است. این اثر، بی‌شک مورد توجه طیف وسیعی از علاقه‌مندان به سینما، از دانشجویان و فیلمسازان گرفته تا مخاطبین عام، قرار خواهد گرفت. (Tanya Goldman, Cinema Journal)

• این کتاب کامل‌ترین پژوهشی است که تا امروز در باب گونه‌ی سینمایی فیلم جستار صورت گرفته است. (Rick Warner, Critical Quarterly)

• تأملات تیموتی کوریگان در کتاب فیلم جستار، شاهدی پرشور و قانع‌کننده بر قدرت گونه‌ی سینمایی فیلم جستار است. این اثر می‌تواند برای محققین رسانه و فعالین حوزه‌ی سینما بسیار کاربردی و آموزنده باشد. (Lynne Sachs, filmmaker)

• تیموتی کوریگان زبانی قانع‌کننده در بیان ویژگی‌های عام فیلم جستار دارد. او با ارائه‌ی یک زمینه‌ی تاریخی مختصر، سیر تحول فیلم جستار را به ما نشان می‌دهد. (Ross McElwee, Director, Sherman's March)

• تیموتی کوریگان با تفکر و بصیرتی ژرف، روند تثبیت فیلم جستار به عنوان یک گونه‌ی سینمایی تفکرمحور را نشانمان می‌دهد. (Dana Polan, author of Scenes of Instruction)

کتاب فیلم جستار مناسب چه کسانی است؟

دانشجویان و فعالین حوزه‌ی سینما، مخاطبین اصلی کتاب فیلم جستار از تیموتی کوریگان‌اند.

با تیموتی کوریگان بیشتر آشنا شویم

تیموتی کوریگان (Timothy Corrigan) زاده‌ی 30 مارس 1951 است. او منتقد سینما و نویسنده‌ی آثار نظری و پژوهشی در باب هنر هفتم است. وی همچنین، کرسی استادی رشته‌ی مطالعات سینما در دانشگاه پنسیلوانیا را در اختیار دارد. از میان آثار وی، می‌توان به دو کتابِ «فیلم جستار: از مونتنی تا مارکر و بعد» و «راهنمایی کوچک برای نوشتن درباره‌ی فیلم‌ها» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب فیلم جستار می‌خوانیم

جستار ابزاری ادبی برای بیانِ تقریباً همه‌چیز دربارۀ تقریباً هرچیز است... جستار به تیرۀ ادبی‌ای تعلق دارد که تغییرپذیریِ شدید آن را می‌توان، به مؤثرترین شکل، در قالب چهارچوبی ارجاعی مبتنی بر سه محور مطالعه کرد. محور اول، محور امر شخصی و خودزندگینامه‌نویسی است؛ دیگری محور امر ابژکتیو، امر واقع و امر ملموس  خاص؛ و سومی، محور امر انتزاعی  جهان‌شمول. اکثر جستارنویسان فقط در محدودۀ یک، و یا در  نهایت، دو محور از این محورهای سه‌گانۀ جستار احساسِ راحتی می‌کنند و بهترین عملکرد خود را ارائه می‌دهند.

در این بین دسته‌ای که عمدتاً در حوزۀ جستارنویسی شخصی فعال‌اند در کار نوشتن خرده‌نوشتارهای خودزندگینامه‌ای متأملانه هستند و به دنیا، از منظری شخصی و کمابیش صمیمانه، از خلال حکایت و توصیف نگاه می‌کنند. جستارنویسان واقعیت‌گرایی نیز هستند که مستقیم دربارۀ خودشان صحبت نمی‌کنند، بلکه نگاه خود را به موضوعی ادبی، علمی و یا سیاسی در جهان بیرون معطوف می‌کنند... جستارهایی که غنی‌ترین حس رضایت‌ را ایجاد می‌کنند آنهایی هستند که نه‌فقط یک یا دو، بلکه هرسه جهان ممکن برای ظهور جستار  را به بهترین نحو به‌ کار می‌گیرند.

برای تشخیص و ترسیم مختصات جستار، در مسیر تحولش از مونتنی تا فیلم‌جستار، از محورهای سه‌گانۀ هاکسلی به‌گونه‌ای استفاده کرده‌ام که دیگر به انواع جداگانه‌ای از جستار اشاره نکنند، بلکه مانند «‌جستارهایی که غنی‌ترین حس رضایت‌ را ایجاد می‌کنند» معرف سیاق‌هایی123 تعاملی و متقاطع باشند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه: دربارۀ فیلم و امر جستاری
بخش اول: به‌سوی فیلم‌جستار
1: «دربارۀ فکرهای برآمده از...» مونتنی تا مارکر
2: دربارۀ تاریخ فیلم‌جستار: از ورتوف تا واردا
بخش دوم: حالت‌های جستاری
3: دربارۀ چهره‌نگاریِ بیان: فیلم‌جستار به‌مثابۀ مصاحبه (میان  نظر۱)
4: جایی  دیگر  بودن: گشت‌و‌گذارهای سینمایی به‌مثابۀ سفر جستاری
5: دربارۀ روز‌نگارهای جستاری، یا شتاب‌های سینماییِ زندگیِ عمومی
6: دربارۀ جریان رویدادها: فیلم‌جستار به‌مثابۀ سر‌مقاله
7: دربارۀ سینمای انکساری: بازپرسیِ فیلم‌ها از همدیگر
یادداشت‌ها
کتاب‌شناسی
نمایه