معرفی و دانلود کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران

معرفی کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران

پ ا ژوبر که مشاور ناپلئون بناپارت و از شرق‌شناسان برجسته‌ی فرانسوی بود، در طی سفر استراتژیکش به ایران و ارمنستان، کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران را نوشت. ژوبر در دوره‌ی قاجاریه به ایران سفر کرد و اطلاعات دقیقی از وجوه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران آن دوران و وضعیت دربار قاجار ثبت کرد و سفرنامه‌ای قابل‌توجه از ارمنستان را نیز در اختیار آیندگان گذاشته است.

درباره‌ی کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران

پ ا ژوبر (Pierre Amédée Jaubert) با نام کامل پ‍ی‍ر آم‍ده‌ ام‍ی‍ل‍ی‍ن‌ پ‍روب‌ ژوبر، از کودکی عجیب‌ترین رویدادها و انقلاب‌ها را به چشم دیده بود؛ او پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی شروع به آموختن زبان فارسی و عربی و مطالعات گسترده در زمینه‌ی شرق‌شناسی کرد. کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران (Voyage En Arménie Et En Perse: Fait Dans Les Années 1805 Et 180) حاصل سفر طولانی‌اش به ایران و ارمنستان است که به دستور ناپلئون و برای گسترش ارتباطات سیاسی و فرهنگی میان فرانسه و کشورهای آسیایی صورت گرفت.

پ ا ژوبر در این سفر از قفقاز، ارمنستان، آذربایجان، تبریز، تهران و بخش‌هایی از غرب و مرکز ایران بازدید کرد. تجربیات او از مواجهه با فرهنگ ایران دوره‌ی قاجار، همچنین وضعیت دربار و نگرشی که نسبت به شیوه‌ی کشورداری ایرانیان در کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران نوشته شده، از جمله موارد جذاب و خواندنی است که تصویری جالب از شرایط سیاسی و اجتماعی آن دوران را برایمان ترسیم می‌کند. ژوبر در این کتاب با دقت‌نظر بسیار به توصیف پرجزئیات چیزهایی که به چشم دیده پرداخته و گرچه مقداری از آن لحن تحقیرآمیز رایج میان شرق‌شناسان غربی را در سفرنامه‌ی خود دارد، اما نسبت به دیگر شرق‌شناسان هم‌عصرش از نگاهی متعادل‌تر برخوردار است. همچنین نثر منظم، روشن و گاه ادیبانه‌ای که در نگارش این کتاب به کار رفته، از دیگر نقاط قوت آن به شمار می‌آید.

پ ا ژوبر در کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران هم خاطره‌نویسی کرده و هم به گزارش دیپلماتیک وضعیت و چگونگی روابط ایران و فرانسه در دوره‌ی حکومت فتحعلی‌شاه قاجار پرداخته است. با این وجود در برخی موارد دچار ضعف است؛ از جمله آنکه گاهی در اثر نگاه استعماری به ایران، وقایع را با کمی تغییر و یا سوگیری مشخص بازگو کرده است. دیگر آنکه غالب تمرکز او بر جمع‌آوری اطلاعات در مناطق شمال غربی ایران بوده و از مناطق جنوبی و غربی چندان خبری نیست. همچنین برخی پیش‌فرض‌هایی که درمورد اسلام، تشیع و ساختار جامعه‌ی ایران نوشته، برآمده از نگاهی استعماری است.

اما به‌طورکلی، سفرنامه‌ی ژوبر از منظر تاریخی، مردم‌شناسی و مطالعات فرهنگی دارای اهمیت بسیاری است و یکی از برجسته‌ترین و معتبرترین منابع تاریخی درمورد نگاه غرب به ایران، تحلیل ساختار قدرت در آن زمان و مطالعه‌ی مناسبات فرهنگی به شمار می‌آید.

کتاب پیش رو توسط محمود مصاحب ترجمه شده و به همت انتشارات علمی و فرهنگی در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌‌ی این کتاب به ایران پژوهان، شرق‌شناسان و علاقه‌مندان به آثار سفرنامه‌ای توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب مسافرت به ارمنستان و ایران می‌خوانیم

شاهزاده نخست نمی‌خواست یا نمی‌توانست گفتار مرا باور کند، ولی چون غلبه‌ی قشون روس را بر سپاهیان خود دیده بود و همچنین پیروزی لشکریان فرانسه را بر قوای روسیه به خاطر آورد، چنین اظهار داشت: «اصلاً چرا؟ آیا ایرانیان هرگز قادر به برابری با اروپاییان نخواهند شد؟ و آیا هیچ گاه تیراندازی با توپ، جنگ با سرنیزه، و استفاده از دیگر سلاح‌های قوی و مؤثری را که شما در اروپا برای رسیدن به فتح و فیروزی به کار می‌برید نخواهند آموخت؟ هر چه باشد، ما که مثل عثمانی‌ها نیستیم که از هر تغییر روشی که به آنان پیشنهاد شود سر باز می‌زنند. ما بالعکس با نهایت اشتیاق و علاقه اختراعات مفیدی را که عرضه شود فرا خواهیم گرفت. نظر ما این است که از کلیه‌ی وسایل فنی و صنعتی استفاده کنیم. مانند آنان نیستیم که روش خود را در ماندن در بوته‌ی جهل با عبارت ترک عادت موجب مرض است توجیه کنیم».

من، در عین حال که گفته‌های عباس میرزا را که از لحاظ علو فکر و بزرگی و اصالت جالب بود می‌شنیدم، می‌کوشیدم تا از نظرهای وزرا، میرزاها، و حتی فقیرهایی که از کشمیر و دیگر نقاط هند آمده و در دربار سکنا گزیده بودند نیز استحضار حاصل کنم. این عارفان یا فیلسوفان سیار به سراسر جهان مسافرت می‌کنند، در حالی که نه توصیه‌ای جز اشتهارشان به عقل و حکمت دارند و نه درآمد و سرمایه‌ای جز جوانمردی و سخاوت امرایی که به دیدن آن‌ها می‌روند. بعضی از آنان مدعی کشف و کرامات هم می‌شوند و معتقدند که به اسرار سحر و جادو واقف‌اند، ولی بیشتر آنان جاسوسانی هستند که اطلاعاتی به دست می‌آورند و با واسطه‌ای چند، آن را به مراکز مخصوص کسب خبر می‌رسانند. این اطلاعات بیشتر در باب قوای واقعی نظامی، نقشه‌ها و هدف‌های فرماندهی، سیاست دربارها، و بالأخره حتی اسرار خانوادگی بزرگان کشور است. با وجود لباس رفته‌رفته‌ای که بر تن دارند، در قصر پادشاهان گام می‌نهند، در کنارشان می‌نشینند، و با آنان به صحبت و گفت‌وگو می‌پردازند. چه بسا، بر اثر رزانت کلام و تیزهوشی و یا افکار عالیه‌ای که از آنان تراوش می‌کند، در مهم‌ترین امور کشورها مداخله و نظر خود را اعمال می‌کنند...

فهرست مطالب کتاب

مختصری درباره‌ی‌ ژوبر به قلم سدیو
فصل اول: موجبات مسافرت، ورود به قسطنطنیه...
فصل دوم: عزیمت از قسطنطنیه و عبور از دریای سیاه...
فصل سوم: ارزروم، عزیمت از این شهر، مسافران تاراج‌شده و مقتول...
فصل چهارم: قیافه‌ی‌ محمود، پاشای بایزید، اولین ملاقات...
فصل پنجم: عزیمت از بایزید، رفتار عجیب یک کرد، افزایش تعداد همراهان...
فصل ششم: درون و برون سیاه‌چال، استمالت محمود آقا و یکی از خویشانش از زندانیان تیره‌روز...
فصل هفتم: شایعه‌پردازی محمود پاشا در ارزروم، مذاکره با حسین زندانبان، مراقبت وی از ما و حسن توجه فوق‌العاده‌اش به ما
فصل هشتم: بروز طاعون در بایزید، بیماری و مرگ یکی از زنان پاشا...
فصل نهم: مطالبه‌ی‌ ما از طرف دربار ایران به کسب تکلیف کردن ابراهیم پاشا از باب عالی...
فصل دهم: کردستان، تقسیم طبیعی ناحیه به کردستان شمالی و جنوبی...
فصل یازدهم: عزیمت از بایزید و ورود به طوپراق‌قلعه، جدک یا گردنه‌ی‌ کوسه‌داغ...
فصل دوازدهم: وصف جانیق، درگیری جنگ، حیله‌ی‌ یوسف پاشا برای مطیع ساختن مردم، فرار طاهر پاشا، تصرف جانیق
فصل سیزدهم: حمایت یوسف پاشا از ارامنه، ارامنه‌ی‌ روستاها و ارامنه‌ی‌ شهرنشین...
فصل چهاردهم: عبور از شاخه‌ی‌ جنوب فرات در ملاذگرد، یزیدی‌ها و برخورد با دسته‌ی‌ راهزنان...
فصل پانزدهم: ورود به وان، ملاقات با فیض‌الله پاشا...
فصل شانزدهم: عزیمت از وان با اسکورت تازه، میهمان‌نوازی یکی از رؤسای کردها...
فصل هفدهم: شهر خوی، ملاقات با حکمران، ساعت سعد و نحس...
فصل هجدهم: عزیمت از تبریز، وضع عمومی ناحیه‌ی‌ میان تبریز و دریای خزر، ساختن منازل، ورود به اردبیل، وصفی از این شهر و اطراف آن
فصل نوزدهم: وصف عباس میرزا، شدت عمل وی، شرفیابی نویسنده به حضور شاهزاده
فصل بیستم: بیان ماجرای جزار پاشا برای شاهزاده عباس میرزا
فصل بیست‌ویکم: حضور در مراسم سان و رژه، مذاکره با عباس میرزا، فقیرهای دربار، رفتار این عاقل‌نمایان
فصل بیست‌ودوم: حرکت از اردبیل، عبور از خلخال و زنجان و سلطانیه، خرابه‌های متعدد در سلطانیه، دره‌ی‌ ابهر، خرمدره
فصل بیست‌وسوم: قزوین، ورود به قصر بابا خان لله‌ی‌ محمدعلی میرزا، خواندن غزلی از حافظ
فصل بیست‌وچهارم: طرز زندگی بابا خان، خصوصیات محمدعلی میرزا پسر ارشدِ شاه...
فصل بیست‌وپنجم: ورود به تهران، میرزا شفیع
فصل بیست‌وششم: نخستین شرفیابی به حضور شاه ایران، توصیف قسمتی از قصر و تالار و باغ‌های سلطنتی
فصل بیست‌وهفتم: شخصیت و خصوصیات فتحعلی شاه، زحماتی که برای استحکام مبانی سلطنت متحمل شده...
فصل بیست‌وهشتم: ملاحظات عمومی در آب‌وهوای آسیای صغیر و ایران، خصوصیات نهرها و رودخانه‌ها، لزوم آبیاری ارضی
فصل بیست‌ونهم: تقسیم سکنه‌ی‌ ایران به عشایر و تاجیک، تفاوت میان عشایر ایران و آسیای صغیر...
فصل سی‌ام: ملاحظات در باب اوضاع سابق و کنونی ایران، جمعیت، درآمد و هزینه‌ی‌ آن
فصل سی‌ویکم: انضباط، مواجب و تعداد تخمینی افواج قشون ایران، نحوه‌ی‌ سان دیدن شاه
فصل سی‌ودوم: عللی که مانع ازدیاد تجارت ایران است، تمایل نداشتن ایرانیان به مسافرت‌های دریایی...
فصل سی‌وسوم: ملاحظاتی درباره‌ی‌ آداب و رسوم شرقیان، احترام زنان به شوهران، و اطفال به اولیای خود...
فصل سی‌وچهارم: بقیه‌ی‌ ملاحظاتی در خصوص آداب و رسوم شرقیان، خرافات گوناگون، میهمان‌نوازی، دوئل، خودکشی، قمار، نقالان، دلقک‌ها
فصل سی‌وپنجم: خصوصیات آداب و رسوم ترک‌ها، و مقایسه‌ی‌ آن با آداب و رسوم ایرانیان
فصل سی‌وششم: طرز مسافرت، وضع راه‌ها، وصف قافله‌ای در حرکت و اتراق
فصل سی‌وهفتم: اقامت در تهران، توصیفی از این شهر، حومه‌ی‌ آن، قصر قاجار، انتقال دربار به اردوی سلطانیه، ماجرای مرگ ژنرال رومیو، ورود به اردوی سلطانیه
فصل سی‌وهشتم: اردوی سلطانیه، چادرهای شاه و بانوان حرم، شکارگاه سلطنتی، انواع شکار با قوش، شرفیابی برای کسب اجازه‌ی‌ مرخصی
فصل سی‌ونهم: عزیمت از سلطانیه، زنجان، ارمغان‌خانه، آق‌کند، قزل‌اوزن، میانه، ترکمن‌چای، احمد خان...
فصل چهلم: دره‌ی‌ قطور، ملاقات با موسی بیگ، آستورجی، خوشاب، ارجک، ورود به وان...
فصل چهل‌ویکم: بازگشت اسکورت ایرانی، عزیمت از کیان، آب‌های گرم ایلیجه...
فصل چهل‌ودوم: به کشتی نشستن در طرابوزان، توقف اجباری در ونا...
فصل چهل‌وسوم: تصمیم به مسافرت از کومچوقاز به سینوپ از راه خشکی...
فصل چهل‌وچهارم: سینوپ، وضع تجارت و تاریخ شهر، ادامه‌ی‌ مسافرت...
فصل چهل‌وپنجم: آماستره، دره‌ی‌ بارتن، طوفان سهمگین، ورود به فیلیوس...