معرفی و دانلود کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی

معرفی کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی

کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی نوشته‌ی الهه‌ السادات سجاد دوست پژوهشی درباره‌ی مفهوم معرفت نفس در دو دیدگاه شناختی و فلسفی متفاوت است. این کتاب با بررسی موضوع شناخت حقیقت خویش در مکاتب نظری ودانته و حکمت متعالیه صدرایی تلاش می‌کند راهی برای پاسخ به پرسش‌های بنیادین نظری در باب معرفت نفس بیابد.

درباره‌ی کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی

شناخت حقیقت وجود از مهم‌ترین موضوعات فلسفی برای بشر بوده و هست. انسان از زمان خلقت همواره با این پرسش مواجه بوده که چگونه می‌تواند حقیقت خود را بشناسد و از مفاهیم «خود» یا «خویشتن» چه معنایی برداشت می‌شود؟ این پرسش با تکامل انسان و محور قرار گرفتن خرد در پرسش‌های فلسفی به بخشی مهم در کندوکاوهای فلاسفه و اهل منطق تبدیل شد و تا امروز به‌عنوان یکی از مسائل مهم عقلی به آن پرداخته می‌شود.

کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی نوشته‌ی الهه‌ السادات سجاد دوست، تحقیقی عالمانه است که خودشناسی را در دستگاه فکری دو مکتب فلسفی یعنی حکمت متعالیه صدرایی و ودانته هندوها به بحث می‌نشیند. از آن‌جایی که موضوع معرفت نفس در عالم فلسفی بحثی گسترده و دامنه‌دار است، نویسنده موضوع پژوهش خود را به این دو مکتب فکری محدود کرده و تلاش می‌کند از وجوه مختلف به این مسئله بنگرد.

در این کتاب همچنین با توجه به مباحث پیرامونی در زمینه‌ی معرفت نفس، به موضوعات مرتبط دیگری پرداخته می‌شود که در مسیر شفاف‌تر شدن بحث اصلی قابل‌تأمل هستند؛ به این ترتیب نویسنده به مسائلی همچون توحید، تناسخ، سعادت نفس و وصول به پروردگار هم می‌پردازد و این موضوعات را نیز از منظر نقاط اشتراک و تفاوت‌های اساسی در چارچوب نظری و مکاتب فکری صدرالمتألهین و ودانته بررسی می‌کند.

یکی از وجوه اشتراک مکتب‌های فلسفی ملاصدرا و ودانته در باب معرفت نفس این است که هر دو دیدگاه از جمله مکاتب فکری هستند که اصل و اساس رسیدن به معرفت را «شناخت خود» می‌دانند. به همین علت نویسنده‌ی کتاب با توجه به اشتراکات نظری این دو مکتب، تلاش می‌کند از منظر ملاصدرا و اوپانیشادها (منبع تعلیمات ودانته) موضوع شناخت خود را در دو بعد جسمانی و روحی مورد بررسی قرار دهد. همچنین کتاب حاضر به یکی دیگر از وجوه اشتراک فکری این دو مکتب در باب معرفت نفس می‌پردازد که همان «بررسی حقیقت از راه عقل و منطق» است.

الهه‌السادات سجاد دوست در کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی، در فصل‌هایی مجزا به معرفی زمینه‌ها و اصول مکاتب فکری ملاصدرا و ودانته می‌پردازد؛ در این مسیر موضوعاتی نظیر ادبیات ودانتیسم، اوپانیشادها، آیین هندو و انواع مکاتب فلسفی هندو در حوزه‌ی مکتب فکری ودانته و موضوعاتی همچون وحدت وجود، جوهریت نفس نباتی، تعلق نفس به بدن و تناسخ در فلسفه‌ی ملاصدرا معرفی و تحلیل می‌شوند.

کتاب حاضر از سوی انتشارات کنکاش چاپ و منتشر شده است.

کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی برای چه کسانی مناسب است؟

اثر پیش‌رو به علاقه‌مندان منطق و فلسفه، به‌ویژه پژوهشگرانی که در حوزه‌ی فلسفه‌ی شرق و همچنین فلسفه‌ی اسلامی پژوهش می‌کنند، پیشنهاد می‌شود.

با الهه‌ السادات سجاد دوست بیشتر آشنا شوید

الهه‌ السادات سجاد دوست متولد 1348، نویسنده و پژوهشگر ایرانی است. وی فارغ‌التحصیل رشته‌ی فلسفه و کلام اسلامی در مقطع دکتری است. تمرکز این نویسنده بر حوزه‌ی فلسفه و حکمت اسلامی بوده و در این زمینه کتاب‌های «تاثیر اندیشه ویتگنشتاین بر فلسفه دین» و «معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی» را منتشر کرده است.

در بخشی از کتاب معرفت نفس در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی می‌خوانیم

از نظر مفهومی «برهمن» و «برهما»، در معنا هیچ‌گونه تفاوتی ندارند و به کار بردن هر دو لفظ در اندیشه‌ی هندو به یک معنی است، گاهی آن قادر متعال را «برهما» می‌خوانند و زمانی به او «برهمن» می‌گویند و هر دو کلمه، یک معنی را ایفا می‌کند و حکایت از یک وجود مطلق دارد (همان: 20). «برهمن» در افکار هندو، به مفهوم آفریدگار است که به او «برهما» نیز می‌گویند. موجودات را تولید می‌کند، همه از او به وجود می‌آیند و همه به سوی او باز می‌گردند.

بنا بر نظر برخی از نویسندگان، «برهمن» به مفهوم نوشته‌ی مقدس وداهاست. عمل آفرینش از آفریدگار، فیض و یک گونه ازخودگذشتگی و نیاز است و اعمال آفریده‌شدگان باید ازخودگذشتگی و نیاز باشد، تا عمل آنان با عمل پروردگار همانند گردد. در عمل آفرینش از برهمن، نه اجباری است و نه سود و غرض، همچنان، در اعمال بشر نباید سود و غرض شخصی باشد. بلکه پاسخی به فیض است که بدون خواهش و ارزش، او را از کتم عدم به وجود آورد و تدریجاً به کمال خلقت می‌رساند و راهنمایی می‌کند (بگ وت گیتا، 1346: 114).

مسلک هندو تعاون مثبت است نه بردباری منفی. معلمین و رهبران هندو تصدیق دارند که عقاید خشن اقوام ابتدایی درباره‌ی حقیقت را به فهم قاصر خود تنزل داده‌اند و خود می‌کوشند، خود را به درک برترین حقیقت برسانند. ما نباید در برابر هر موجود کرنش کنیم مگر دریابیم که مقام عالی دارد. جمله «تو نباید در برابر «برهمن» خدای دیگری داشته باشی»، معنی‌اش این است که ما نباید حیات را به یک چیز مرده مبدل سازیم یا شبه واقع را به جای واقع بگذاریم. ایمان، عبارتست از یک اجابت زنده رو به خدا و مستلزم فعالیت لاینقطع و تجدد دائمی است. انسان زنده متحرک است و اگر توقف کند مرده است. اگر ما به سوی کمال کوشش نکنیم، انسانیت خود را از دست داده‌ایم (راداکریشنان، 1367: 363).

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: خطوط کلی آئین هندو
ویژگی‌های کلی مکاتب فکری هندی
ادوار تاریخی فلسفه هند
منبع اصلی آیین هندوان
پایه‌ها و اساس ادبیات ودایی
اصول و مبانی کلی هندوئی
اهداف چهارگانه دین هندو
مراحل چهارگانه رستگاری هندو
انواع مکاتب فلسفی هند
معرفی مکاتب فلسفی هندو
معنای لغوی اوپانیشادها
ارزش و منزلت اوپانیشادها
تقسیم‌بندی اوپانیشادها
شارحان اوپانیشادها
تعالیم اوپانیشادها
وحدت وجود
تمایل به یگانه‌پرستی و توحید در اوپانیشادها
ویژگی و اوصاف برهمن در اوپانیشادها
انسان‌شناسی در اوپانیشادها
جایگاه انسان آرمانی در مکاتب هندو
آتمن و برهمن در ودانتیسم
معنای آتمن در ودانتیسم
جیوآتما، آتمن است و هیچ کدام جسم نیستند
پنج قشر تعینات جسمانی آتمان
مراتب آتمن در حکمت ودانتیسم
معنای یکی بودن آتمن و برهمن
وحدت برهمن و آتمن
مراتب همسانی آتمن و برهمن
آثار همسانی آتمن و برهمن
معنای برهمن در مکاتب پیش از ودانتیسم
معنای برهمن در ودانتیسم
خدایان و ویژگی‌های آن‌ها در وداها
طبقه‌بندی‌های مختلف از خدایان ودایی
جایگاه برهمن در دین هندو
راه‌ها و ویژگی‌های خداشناسی در هندو
مراتب برهمن در ودانتیسم
معنای آتمن در مکاتب پیش از ودانتیسم
توحید افعالی و اختیار انسان
پرستش برهمن
رابطه برهمن و جهان
وصول به معرفت حقیقی در ودانتیسم
مراتب معرفت در ودانتیسم
عناصر معرفت برتر
معرفت فروتر
موانع وصول به معرفت حقیقی
وصول به معرفت برتر
اتحاد آتمن و برهمن در سیرانفسی
تجرد آتمن درسیر انفسی
اهمیت سیر انفسی در ودانته
دستاورد‌های عقلی مکتب ودانته
وصول به مکشه
اوصاف معرفتی انسان کامل در ودانتیسم
فصل دوم: اهمیت خودشناسی
تعریف لغوی نفس
تعریف اصطلاحی نفس
استفاده از مفهوم کمال در تعریف نفس
استفاده از مفهوم "کمال" به جای "قوه" در تعریف نفس
تفاوت تعریف نفس از جهت ذات و تعلق به بدن
نفس کمال اول است برای جسم
نفس کمال اول برای جسم طبیعی
کاربرد قید آلی برای تعریف نفس
منظور از ذی حیات بودن نفس
امکان معرفت نفس
اهمیت معرفت نفس در آیات قرآن
اهمیت معرفت نفس از دیدگاه روایات معصومین (ع)
اهمیت معرفت نفس از دیدگاه ملاصدرا
کیفیت حصول معرفت نفس
برهان بر وجود نفس
احکام نفس
نفس جوهر است
تجرد نفس
تقریر برهان دوم
اشکال ملاصدرا بر پاسخ ابن سینا
برهان چهارم بر تجرد نفس
اشکال اول فخر رازی بر برهان چهارم تجرد نفس
اشکال فخر رازی بر پاسخ به اشکال
برهان تجربی بر تجرد نفس و مغایرت آن با بدن از ابن سینا
مراحل تکامل قوای نفس
اقسام مراتب نفس (قوای نفس)
جوهریت نفس نباتی
قوای نفس حیوانی
برهان بر اثبات حس مشترک
تقریر برهان بر اثبات قوه خیال و تغایر آن با حس مشترک
اعتراض فخر رازی بر برهان و پاسخ ملاصدرا به اعتراض
نظر ملاصدرا در مورد اتحاد واهمه و عاقله
قوای نفس انسانی یا نفس ناطقه
عقل و مراتب آن
قوه عملی
رابطه نفس با قوا
حرکت جوهری قوای نفس
اثبات بر حاکمیت یک نفس بر بدن
عوالم نفس
تعلق نفس به بدن
تعلق نفس به بدن در حدوث
تعلق شیء به شیء دیگر از جهت کسب کمالات
تعلق استکمالی نفس به بدن
حقیقت نفس
حدوث نفس
تقریر برهان بر حدوث نفس
تحولات وجودی نفس در عوالم سه‌گانه
مرحله قبل از عالم طبیعت
مرحله طبیعت
مرحله پس از عالم طبیعت
نابودی بدن باعث نابودی نفس نمی‌شود
نفس با بدن رابطه‌ای ضروری دارند
بدن علت مادی نفس است
سرانجام نفس
تناسخ
معانی تناسخ
انواع تناسخ بدنی
انواع تناسخ نفس انسان
دلائل قائلین به تناسخ
پاسخ سهروردی به هشت دلیل قائلان به تناسخ
ظن برخی از فلاسفه به اینکه سهروردی قائل به تناسخ است
تناسخ از دیدگاه حکمت متعالیه صدرایی
تناسخ بدنی
تناسخ روحانی
استدلال ملاصدرا بر ابطال تناسخ بدنی بر اساس مبانی فلسفی خود
سعادت از دیدگاه حکمت متعالیه صدرایی
راه‌های کسب سعادت
وصول به سعادت حقیقی در حکمت متعالیه صدرایی
موانع وصول به سعادت حقیقی در حکمت متعالیه صدرایی
دستاورد عقلانی و عرفانی متعالیه برای سعادت انسان
مراتب معرفت و سلوک عرفانی در حکمت متعالیه صدرایی
سفر اول: من الخلق الی الحق «شناخت وجود»
سفر دوم: بالحق فی الحق «شناخت جهان»
سفر سوم: من الحق الی الخلق بالحق «شناخت خدا»
سفر چهارم: بالحق فی الخلق «شناخت خود»
اتحاد نفس با عقل فعال
اوصاف معرفتی انسان کامل در حکمت متعالیه صدرایی
انواع توحید در حکمت متعالیه صدرایی
توحید ذاتی
توحید صفاتی
توحید افعالی
فنا در حکمت متعالیه صدرایی
فصل سوم: بررسی تطبیقی میان مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی
انسان و خدا در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی
سیمای انسان در مکتب ودانته
سیمای انسان در مکتب متعالیه صدرایی
سیمای خداوند در مکتب ودانته
سیمای خداوند در حکمت متعالیه صدرایی
وجوه شباهت میان مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی
راه‌های رسیدن به خودشناسی
معرفت شهودی و برتر
تحمل سختی‌ها و ریاضت‌ها
خودشناسی یا معرفت نفس
جهل یا اویدیا
خیال و وهم
خواهش‌های دل
وجوه اختلاف میان مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی
کاربرد عشق در شناخت خود و خداوند
عشق در حکمت متعالیه صدرایی
تناسخ یا سمساره
تناسخ از دیدگاه حکمت متعالیه صدرایی
نتیجه
منابعف