معرفی و دانلود کتاب موزاییک استعاره‌ها: گفتگو با بهرام بیضایی و زنان فیلم‌هایش پروانه معصومی، سوسن تسلیمی، مژده شمسایی

معرفی کتاب موزاییک استعاره‌ها: گفتگو با بهرام بیضایی و زنان فیلم‌هایش پروانه معصومی، سوسن تسلیمی، مژده شمسایی

فیلم مستندی از بهمن مقصودلو با نام موزاییک استعاره‌ها در سال 2019 منتشر شد. کتاب موزاییک استعاره‌ها از روی همین مستند تألیف شده است. مقصودلو از طریق گفت‌وگو با بهرام بیضایی و زنان فیلم‌هایش، پروانه معصومی، سوسن تسلیمی و مژده شمسایی، اثری تحلیلی و موشکافانه را از سینمای اصیل و واقعی بیضایی ارائه داده است.

درباره‌ی کتاب موزاییک استعاره‌ها

عناصر غالب روایت بهرام بیضایی (استعاره، نماد، دیالوگ و تصویر) همانند قطعات موزاییک کوچکی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا یک تصویر بزرگ و پیچیده را خلق کنند. این ساختار ترکیبی، ویژگی بارز آثار سینمای بیضایی است. بهمن مقصودلو (Bahman Maghsoudlou) چه خوب این نکته را دریافته است. مستند «بهرام بیضایی: موزاییک استعاره‌ها» (A Mosaic of Metaphors) نه فقط یک روایت تصویری از زندگی و آثار بیضایی است، بلکه نوعی تحلیل فرهنگی از جایگاه او در سینمای ایران و جهان محسوب می‌شود. کتاب موزاییک استعاره‌ها، فرم نوشتاری همین فیلم مستند است که مطالعه‌ی آن به تمام دوست‌داران بهرام بیضایی (Bahram Beyzai) پیشنهاد می‌شود.

بخش اول کتاب موزاییک استعاره‌ها گفت‌و‌گویی مفصل با بهرام بیضایی است. یکی از این گفت‌و‌گوها مربوط به سال 1381 در تهران است و دیگری در آمریکا در سال 1396صورت گرفته است. بهمن مقصودلو از طریق این مصاحبه، یک اثر پژوهشی تمام‌عیار را در حوزه‌ی تاریخ سینما و تئاتر به رشته‌ی تحریر درآورده است. مقصودلو متوجه جایگاه ویژه‌ی زن در آثار بهرام بیضایی بوده است و به همین دلیل، ساخت مستندی چنین پرمایه را در برنامه‌ی کاری خود قرار می‌دهد.

بهرام بیضایی و زنان اسطوره‌ای آثارش

بخش دوم کتاب سینمایی موزاییک استعاره‌ها، به مصاحبه با سه زن برجسته در آثار بهرام بیضایی اختصاص داده شده است. پروانه معصومی، سوسن تسلیمی و مژده شمسایی در مصاحبه با بهمن مقصودلو، از تجربه‌ی شخصی و کار در نقش‌های خاص و متفاوتی می‌گویند که بیضایی برای آن‌ها انتخاب کرده بود. گفت‌و‌گوی این سه زن، تصویری ملموس را از جایگاه زن در آثار بهرام بیضایی ارائه می‌دهد. هر یک از این بازیگران، نقش‌هایی را ایفا کرده‌اند که نه تنها دراماتیک و پیچیده‌اند، بلکه حامل بار معنایی و اجتماعی عمیقی نیز هستند. گویی بهرام بیضایی باورهای جنسیت‌زده در سینمای ایران را در هم کوبیده و یک‌تنه برای ساختن فرهنگی دور از تبعیض و جنسیت‌زدگی قدم برداشته است.

زنان در آثار بهرام بیضایی نقش‌هایی پررنگ و تحول‌ساز را بر عهده می‌گیرند. نقش‌آفرینی سوسن تسلیمی، بازیگر مثال‌زدنی سینمای ایران در فیلم‌های خوش‌نامی مانند چریکه‌‌ی تارا، مرگ یزدگرد و باشو غریبه‌ی کوچک، مؤید این موضوع است که بیضایی بر‌خلاف بسیاری از جریان‌های رایج در سینمای ایران، زن را به حاشیه نرانده، بلکه به‌عنوان یک قهرمان کنشگر و حامل معنا به تصویر می‌کشد. رد‌پای اسطوره‌ها و روایت‌های کهن ایرانی در آثار بیضایی بسیار مشهود است. بهمن مقصودلو در کتاب موزاییک استعاره‌ها، با پرسش‌های بجا و دقیق خود، موفق می‌شود لایه‌های پنهان نگاه بیضایی به زن را آشکار کند. او در گفت‌و‌گوهایش با بیضایی، نه تنها به تحلیل شخصیت‌های زن در آثار سینمایی و نمایشی او می‌پردازد، بلکه به ریشه‌های فرهنگی، تاریخی و اسطوره‌ای نیز توجه ویژه‌ای دارد.

نشر برج، کتاب مصاحبه‌محور موزاییک استعاره‌ها را چاپ و منتشر کرده است.

کتاب موزاییک استعاره‌ها برای شما مناسب است اگر

• به آثار تحلیلی و پژوهشی سینمای ایران و جهان علاقه‌مند هستید.
• به بهرام بیضایی علاقه‌مند هستید و هر مطلبی را درمورد آثار این کارگردان بزرگ می‌خوانید.
• به‌عنوان یک دانشجوی رشته‌ی سینما یا ادبیات نمایشی، پیگیر آثار بهمن مقصودلو هستید و آثار پژوهشی او را از دست نمی‌دهید.
• خواندن مصاحبه‌هایی با بزرگان سینما برای شما جالب توجه است.

در بخشی از کتاب موزاییک استعاره‌ها: گفتگو با بهرام بیضایی و زنان فیلم‌هایش پروانه معصومی، سوسن تسلیمی، مژده شمسایی می‌خوانیم

نکته در همین است. وقتی تعزیه را پیدا کردم، اولین باری نبود که داشتم عقب چیزی خارج از غرب می‌گشتم. موقعی که فیلم هفت سامورایی را در سینمای پارک آن موقع، در خیابان استانبول، دیدم برای اولین بار متوجه شدم چیزی غیر از سینما و فرهنگ غرب هم وجود دارد. نه مطالب نظری، بلکه روی پرده. فیلم را خیلی نفهمیدم و چهار بار دیدمش و درنهایت ازش خوشم ‌آمد. همه‌چیز برایم عجیب بود. اما می‌خواستم بفهمم چرا ازش خوشم آمده است و این متکی بر چیست؟ نمی‌دانم با چنین مسئله‌ای روبه‌رو شده‌اید یا نه. اولین باری که یک فیلم ژاپنی نشان ‌دادند، مردم در سالن ‌خندیدند و هو ‌کردند و من فکر ‌کردم هیچ فیلم‌سازی نمی‌خواهد فیلمش را هو کنند و بهش بخندند. درنتیجه فکر کردم باید فرهنگی را که آن طرف است بفهمم. آمدم بیرون. دو کتاب‌فروشی بود آن‌جا به اسم‌های، فکر کنم، دانش و سایکو‌.

رفتم سراغ یکی از این‌ها و شروع کردم به دیدن کتاب‌ها و ورق‌زدنشان. دیدم از تئاتر هند و چین و ژاپن هم کتاب دارد و خریدمشان. انگلیسی خیلی کم می‌دانستم، همچنان که هنوز هم کم می‌دانم. با فلاکت و دیکشنری شروع کردم به خواندن کوتاه‌ترینشان که نمایش‌نامه‌ای ژاپنی بود و هم‌زمان شروع کردم به خواندن چیزهایی در اطرافش، در حاشیه‌اش. بعد رفتم سراغ دایرة‌المعارف، سراغ چیزهایی که اطلاعات کلی می‌دهند. یک کار این‌جوری کردم، هرچند همه‌ی آن یادداشت‌ها ول شدند. بعداً وقتی اولین تعزیه را دیدم، فکر کردم که باید بفهمم در شهر چه خبر است. درنتیجه، دوباره شروع کردم به خواندن و برگشتم سراغ همه‌ی آن یادداشت‌ها و دیدم نمایش‌نامه‌ای چینی در همان کتاب هست؛ احتمالاً یک سایه‌بازی بود. فکر ‌کردم این‌ها را باید بخوانم و بفهمم.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
بخش اول
گفت‌وگو با بهرام بیضایی
بخش دوم
گفت‌وگو با پروانه معصومی
گفت‌وگو با سوسن تسلیمی
گفت‌وگو با مژده شمسایی
بخش سوم
فیلم‌شناسی بهرام بیضایی
نمایه
عکس‌ها و پوسترها