معرفی و دانلود کتاب آسید کاظم و تیغ و ترنا: مجموعه نمایشنامه‌های محمود استادمحمد - جلد اول

معرفی کتاب آسید کاظم و تیغ و ترنا: مجموعه نمایشنامه‌های محمود استادمحمد - جلد اول

کتاب آسید کاظم و تیغ و ترنا، اولین‌ جلد از مجموعه‌ی هفت‌جلدی نمایش‌نامه‌های محمود استادمحمد فقید است و نویسنده در این اثر ضمن نگاهی تمثیلی و استعاری به آیین‌ها و سنت‌های کهن، به روزگار معاصر کنونی می‌پردازد. ویژگی شاخص این دو نمایش‌نامه (آسید کاظم و تیغ و ترنا) استفاده از زبان و لحن خاص گفت‌وگوی لوطی‌های بامعرفت قدیم است و نمایش‌نامه‌نویس با تأکید بر وجوه جامعه‌شناختی تئاتر، اصل‌واساس هنر ششم را مردم و گفت‌وگو با آن‌ها می‌داند.

درباره‌ی کتاب آسید کاظم و تیغ و ترنا

در عهد باستان، شاهنشاه‌های ساسانی، به مردم اجازه داده شده بود که به وسیله‌ی آیین میرِ نوروزی، رکن‌های سلطنت و اجزای حکومت را آزادانه نقد کنند. امیر نوروز در آن پنج‌روز، یک سال فرمان‌فرماییِ شاه وقت و قضاوت قاضی‌ها را به نمایش و نقد می‌گذاشت. میرِ نوروزی یک آیین نمایشی و بازنمودی از یک جامعه‌ی سالم و یک حکومت مردمی بود؛ بااین‌حال این آیین در طی سده‌ها منسوخ و فراموش شد. ریشه‌ی مراسم تُرنا نیز به آیین میرِ نوروزی می‌رسد. تُرنا یک آیین کهن بود که طی آن غزل‌خوان با مردم محله حرف می‌زد و آن‌ها را وادار به حرف‌زدن می‌کرد. تُرنا خصوصیت نمایشی داشت؛ مراسمی حدوداً ده‌ساعته بود که در دقایقی واقعاً به نمایش تبدیل می‌شد؛ درواقع یک نمایش جمعی، محلی و مدنی بود که در لحظه‌هایی همه‌ی حاضران را در مرز نمایش و زندگی درگیر جذابیت‌های پُرهیجان ارتباط‌های شخصی و جمعی می‌کرد.

محمود استادمحمد نویسنده‌ی دو نمایش‌نامه‌ی آسید کاظم و تیغ‌و ترنا، با نگاهی امروزی به آیین‌های کهن باستان، تلاش کرده تا هم یادآوری مرثیه‌واری از فراموش‌شدن سنت‌های نمایشی کهن کند و هم با بهره‌بردن از این ظرفیت، تأکیدی جامعه‌شناختی بر هنر جمعی تئاتر داشته باشد. محمود استادمحمد، به‌عنوان یک درام‌نویس خلاق، در این کتاب با تکیه‌بر توانایی منحصربه‌فرد خود در بازنمایی زبان و صدای مردم، کوشش می‌کند صدای خاموش‌شده‌ی آن‌ها در قهوه‌خانه‌ها و نقال‌خانه‌ها را بر صحنه‌ی نمایش انعکاس دهد و ازهمین‌رو بر خصلت اجتماعی تئاتر، به‌عنوان یک هنر مردمی، تأکید فراوان دارد. نمایش در نگاه او، یک هنر کاملاً جمعی است و هرگونه دیالوگ و کنش، باید میان بازیگر و کارگردان و تماشاچی صورت گیرد. او همچنین در نمایش تیغ‌وترنا، شخصیت‌های اصلی را از میان لات‌ها و لوطی‌های بامعرفتی مثل «داش‌آکل» انتخاب کرده که مهم‌ترین خصلت‌شان عیاری بود، گرچه به‌خاطر لوطی‌نمایی‌های عده‌ای شبرو، رفته‌رفته به کنجی خزیدند و از یادها رفتند. محمود استادمحمد، نمایش‌نامه‌ی آسیدکاظم را اولین‌بار در دی‌ماه 1350 با همکاری گروه «تئاتر دیگر» در خانه‌ی نمایش و سپس سال بعد در تالار بیست‌وپنج شهریور روی صحنه برد و بعد هم در دو انتشارات «بابک» و «گام» منتشر کرد. آسید کاظم و تیغ‌وترنا، اولین جلد مجموعه‌ی هفت‌جلدی آثار محمود استادمحمد، در نشر چشمه منتشر شده و قرار است شش‌جلد بعدی نیز در همین انتشارات به چاپ برسد.

درباره‌ی مجموعه‌ نمایش‌نامه‌های محمود استادمحمد

مجموعه‌ نمایش‌نامه‌های محمود استاد محمد دوره‌ای هفت جلدی از آثار این نویسنده‌ی نام‌دار است که تمام نمایش‌نامه‌های او را که شامل هفده اثر است، در بر می‌گیرد. این آثار با نام‌های «آسید کاظم و تیغ و ترنا»، «کافه مک ادم و آخرین بازی»، «گل یاس و عکس خانوادگی»، «سید دلبر، چلچراغ، سرمه و دیوان‌ تئاترال»، «سپنج رنج و شکنج، دقیانوس امپراتور سرزمین افسوس»، «تهرن و خونیان و خوزیان» و کتاب «شب بیست‌و‌یکم، قصص‌القصر و آن‌ها ماموران اعدام هستند» در یک مجموعه منتشر شده‌اند.

در نکوداشت کتاب آسید کاظم و تیغ و ترنا

• چندصدایی، مقوله‌ای که غالب داستان‌نویسان به‌اصطلاح حرفه‌ای معاصر از آن دَم می‌زنند و ازقضا نسلِ استادمحمد را به تک‌صدایی متهم می‌کنند، در همین دو نمایش‌نامه به‌خوبی آشکار است. تیغ‌وترنا، و آسیدکاظم هریک به‌تنهایی ردیه‌ای است بر این داعیه‌ی سیاست‌گذاران ادبی. (روزنامه‌ی شرق)

کتاب آسید کاظم و تیغ و ترنا مناسب چه کسانی است؟

این کتاب به دوستداران هنرهای نمایشی و به‌ویژه آثاری با پس‌زمینه‌ی سنت‌های کهن فرهنگی پیشنهاد می‌شود.

با محمود استادمحمد بیشتر آشنا شویم

محمود استادمحمد (Mahmoud Ostad Mohammad)، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر، سوم آبان‌ماه 1329 در محله‌ی دروازه دولاب تهران به دنیا آمد و سوم مرداد 1392 به‌خاطر ابتلا به سرطان کبد در تهران درگذشت. او در نوجوانی با محمد آستیم، نصرت رحمانی و عباس نعلبندیان آشنا شد و با بازی در نمایش‌های «بیژن مفید» و عضویت در «آتلیه تئاتر» فعالیت هنری‌اش را شروع کرد و با بازی در نقش خر در نمایش «شهر قصه» مشهور شد. محمود استادمحمد که همسر آهو خردمند، بازیگر تئاتر بود، یک‌بار در سال 1364 به کانادا مهاجرت کرد و 13 سال بعد دوباره به ایران بازگشت. او را یکی از پایه‌های اصلی تئاتر ایران و از بنیان‌گذاران نمایش‌های قهوه‌خانه‌ای می‌دانند. از بهترین کتاب‌های محمود استادمحمد می‌توان به نمایشنامه‌های «سیری محتوم»، «دقیانوس امپراتور شهر اقیانوس»، «چهل پله تا مرگ»، «آنها مأمور اعدام خود هستند»، «خونیان و خوزیان» و دو نمایش‌نامه‌ی حاضر اشاره کرد.

در بخشی از کتاب آسید کاظم و تیغ و ترنا می‌خوانیم

رنا به عنوان یک سنت با مردم محله حرف می‌زد و آن‌ها را وادار به حرف زدن می‌کرد. گردهم آمدن را، گفت‌وگو کردن را، شناختن و محترم شمردن یکدیگر را به مردم محله می‌آموخت. تُرنا صاحب اخلاق و اخلاق‌ساز است، مهربان است، باوقار است، فضیلت‌شناس است. اهل فضیلت را ارج می‌نهد، شاخص می‌کند، بالا می‌نشاند... و بیش از هر شاخصه‌ی دیگری، تُرنا خصوصیت نمایشی دارد؛ مراسمی حدوداً ده‌ساعته که در دقایقی واقعاً به نمایش تبدیل می‌شود. یک نمایش جمعی، محلی مدنی که در لحظاتی همه‌ی حاضران را در مرز نمایش و زندگی درگیر جذابیت‌های پُرهیجان ارتباط‌های شخصی و جمعی می‌کند. در هر صورت فکر می‌کنم خیلی چیزها را در مورد تُرنا گفتم، شاید هم بیش از آن‌چه گفتم جا گذاشته باشم.

بعد از آسیدکاظم در طول این سی و چند سال، بارهای بار پیرامون تُرنا موردپرسش واقع شده‌ام. همیشه فکر می‌کنم یا با خودم فکر می‌کردم که یک روز در فرصتی، آن‌چه را از تُرنا می‌دانم، خواهم نوشت. ولی از امروز به کدام آینده موکول کنم؟ تمام شد، دیگر فرصتی نیست. در هر صورت قرار است، آسیدکاظم برای چندمین‌بار چاپ شود. نسخه، همان نسخه‌ی چاپ اول است، بدون هیچ‌گونه بازبینی و بازنگری. ترجیع‌بند صحنه‌ی تُرنا را با قصیده‌ی ایرج‌میرزا عوض می‌کنم، چون در آن اجرا هم از زمانی که حسن شهرستانی قصیده‌ی قلب مادر ایرج‌میرزا را از بَر کرد، دیگر شعر کفایی خوانده نشد. به احتمال قوی یک جمله هم به صحنه‌ی دکتر اضافه خواهم کرد که واقعاً کم داشت.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
آسیدکاظم
تیغ و ترنا