معرفی و دانلود کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی: نقشه راه شکوفایی

معرفی کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی: نقشه راه شکوفایی

کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی، مفهوم دانش مولد و ارتباط آن را با تولید و صنعت توضیح می‌دهد و می‌کوشد با محاسبه‌ی این شاخص، یک پیش‌بینی را از رشد اقتصادی کشورهای مختلف ارائه کند. این اطلس تحسین‌شده که محصول دانشگاه‌های هاروارد و ام‌آی‌تی است، با محاسبه‌ی حجم دانش مولد 128 کشور، ازجمله ایران، نشان می‌دهد که هر چه میزان این شاخص در کشوری بالاتر باشد، آنجا توان تولیدی بیشتر، صنعتی قدرتمندتر و اقتصادی شکوفاتر خواهد داشت.

درباره‌ی کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی

چرا برخی از کشورها رشد اقتصادی بالایی دارند، درحالی‌که بعضی دیگر وضعیت اسفبار اقتصادی را تجربه می‌کنند؟ پژوهشگران سال‌هاست که در تلاشند تا به این پرسش مهم و اساسی پاسخ دهند. دلایل بسیار زیادی هم برای این مسأله ذکر شده که تا حدودی توانسته‌اند آن را توضیح دهند؛ از دلایل سیاسی تا فرهنگی و اجتماعی. اما یکی از رویکردهای جدیدی که به این موضوع پرداخته و به‌خوبی توانسته آن را توجیه کند، مدل پیچیدگی اقتصادی است. این مدل متکی بر مفهومی به نام دانش مولد (Productive Knowledge) است و می‌کوشد بر اساس این شاخص، شرایط اقتصادی کشورها را بسنجد. دانش مولد اساساً مفهومی نو محسوب می‌شود. دانشی که چندان گسترده و فراگیر نیست و فقط در اختیار کشورهای خاصی قرار دارد. و از آنجایی که این کشورها عموماً از پیشرفته‌ترین و مرفه‌ترین مناطق دنیا محسوب شده و استاندارد زندگی بسیار بالایی دارند، پس می‌توان گفت که رابطه‌ی مستقیمی بین انباشت این دانش و شکوفایی اقتصادی وجود دارد. درنتیجه اگر بتوان برای کشوری، این دانش را محاسبه و به مقیاس کمّی تبدیل کرد، احتمالاً می‌توان سطح اقتصادی آنجا را تخمین زد و میزان رشد اقتصادی و فرصت‌های پیش روی آن را سنجید.

در همین راستا دانشگاه‌های هاروارد و ام‌آی‌تی در قالب پروژه‌ای مشترک، اطلس جامعی را تدوین کرده‌اند که شاخص انباشت دانش مولد را در کشورها اندازه می‌گیرد. کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی (The Atlas of Economic Complexity) نوشته‌ی ریکاردو هاسمن (Ricardo Hausmann)، سزار هیدالگو (Cesar Hidalgo)، سباستیان بوتوس (Sebastian Bustos)، مایکل کوسیا (Michele Coscia)، سارا چانگ (Sarah Chung)، جوان جیمنز (Juan Jimenez)، الکساندر سیموس (Alexander Simoes) و محمد آ یلدریم (Muhammed A. Yıldırım)، اثر تحسین‌شده‌ای است که کوشیده رشد اقتصادی کشورهای مختلف را پیش‌بینی کند. این نقشه، وضعیت دانش مولد 128 کشور دنیا، از کشورهای جهان اول تا جهان سوم را بررسی می‌کند و درک دقیقی از شرایط آن‌ها به دست می‌دهد.

دانش مولد را این‌گونه تعریف کرده‌اند: شناسایی، جمع‌آوری، جذب و تفسیر اطلاعات مرتبط، استفاده از این اطلاعات برای توسعه‌ی قابلیت‌های جدید و به‌کارگیری این قابلیت‌ها برای بهبود مستمر و ابداع فرآیندهای عملیاتی، محصولات و خدمات. این نوع دانش، فرآیندی پیچیده و غیرشخصی است. یعنی متکی به یک فرد نیست بلکه درون یک سیستم و با مجموعه‌ای از افراد متخصص و ماهر معنا می‌یابد. به تعبیر ساده‌تر، مجموعه‌ای از افراد جامعه با دانش‌های متنوع خود، و با همکاری همدیگر این نوع دانش را شکل می‌دهند. اما ویژگی مهم این دانش این است که انباشت آن بسیار دشوار است؛ چون حالتی تجربی دارد و به‌سختی می‌توان آن یاد گرفت و انتقال داد. برای فراگرفتن آن باید سال‌ها زمان صرف کرد و از آن مهم‌تر، باید سازوکار و ساخت اجتماعی جامعه هم تغییر کند. اگر این موضوع را به صنعت تعمیم دهیم، به‌وضوح ردپای دانش مولد را در رشد و پیشرفت صنایع خواهیم دید. موفقیت خیره‌کننده‌ی ابرشرکت‌های نوآوری مثل اپل یا گوگل هرگز تصادفی نیست. این موفقیت محصول انباشت دانش مولد و تغییرات اجتماعی کشور آن‌هاست.

کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی با تعریف این مفهوم و اهمیت آن، رابطه‌ی پیچیده‌ی دانش مولد و صنایع را کاملاً توضیح می‌دهد. آن‌چنان‌که نویسندگان این کتاب بیان می‌کنند، صنعت به دانش مولد وابسته است و بدون آن ممکن نیست. از سوی دیگر، بدون صنعت هم دانش مولد خیلی کارایی نخواهد داشت. درنتیجه این دو مفهوم درجایی با یکدیگر همگن می‌شوند و به نقطه‌ی مشترک می‌رسند. نویسندگان این اطلس، در ادامه به شاخصه‌هایی که برای محاسبه‌ی پیچیدگی اقتصادی یا همان دانش مولد در نظر داشتند، می‌پردازند و آن‌ها را مرور می‌کنند. در بخش نهایی نیز بیش از صد کشور، ازجمله ایران را بررسی کرده و پیش‌بینی‌ای را در مورد شرایط اقتصادی آن‌ها ارائه می‌دهند.

ایده‌ی پیچیدگی اقتصادی ابتدا توسط الکساندر سیموس و سزار هیدالگو در آزمایشگاه ام‌آی‌تی مطرح شد. بعدازاینکه پروژه در معرض عموم قرار گرفت، دانشگاه هاروارد این ایده را توسعه داد و با تغییر متد محاسباتی، آن را با پلتفرمی جدید و تحت عنوان اطلس مطرح کرد. کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی درواقع خروجی همین پروژه است. این نقشه را بهروز شاهمرادی برای انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی ترجمه کرده است.

کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی برای چه کسانی مناسب است؟

اساتید دانشگاه، دانشجویان و پژوهشگران رشته‌ی اقتصاد می‌توانند این کتاب را مطالعه کنند.

در بخشی از کتاب اطلس پیچیدگی اقتصادی: نقشه راه شکوفایی می‌خوانیم

اطلاعات مربوط به دانش مولد که از طریق شاخص پیچیدگی اقتصادی یا معیارهای سرمایه‌ی انسانی کسب می‌شوند هر چند به ظاهر متفاوت‌اند اما خیلی به همدیگر نزدیک‌اند. به‌صورت تحلیلی شاخص‌های سرمایه‌ی انسانی سعی در اندازه‌گیری میزان دانش در اختیار افراد را دارند؛ فارغ از اینکه این دانش از طریق مطالعه در نظام‌های آموزشی ملی محاسبه شود یا به‌عنوان مهارت‌های کسب شده توسط دانش‌آموزان بر اساس آزمون‌های بین‌المللی استاندارد باشد. در مقابل، شاخص پیچیدگی اقتصادی سعی دارد کل میزان دانش مولد تجمیع‌شده در یک جامعه را به‌عنوان کل در نظر بگیرد و آن را با تنوع دانشی که یک جامعه در اختیار دارد مرتبط کند. واضح است برای اینکه یک اقتصاد پیچیده وجود داشته باشد اعضای آن باید قادر باشند بخوانند، بنویسند و نمادهایی از قبیل اعداد و یا توابع ریاضیاتی را بسازند. این همان چیزی است که در مدارس آموزش داده می‌شود. با این وجود، عکس آن نمی‌تواند صادق باشد. مهارت‌های قابل کسب در مدارس نماینده ضعیفی از دانش مولد موجود در یک جامعه‌اند.

فهرست مطالب کتاب

قسمت 1. چیستی، چرایی و چگونگی؟
فصل 1. منظور از پیچیدگی اقتصادی چیست؟
فصل 2. چگونه پیچیدگی اقتصادی را محاسبه کنیم؟
فصل 3. چرا پیچیدگی اقتصادی مهم است؟
فصل 4. رویکرد پیچیدگی چه تفاوتی با رویکردهای دیگر دارد؟
فصل 5. چگونه پیچیدگی اقتصادی ارزیابی می‌شود؟
فصل 6. چگونه از این اطلس استفاده شود؟
فصل 7. چه کشورهایی در این اطلس لحاظ شده‌اند؟
قسمت 2. رتبه‌بندی‌های پیچیدگی
فصل 8. رتبه‌بندی 1. شاخص پیچیدگی اقتصادی
فصل 9. رتبه‌‌بندی 2. رشد مورد انتظار در تولید ناخالص داخلی سرانه برای 2020
فصل 10. رتبه‌بندی 3. رشد مورد انتظار تولید ناخالص داخلی برای 2020
فصل 11. رتبه‌بندی 4. تغییر در پیچیدگی اقتصادی (1964- 2008)
فصل 12. رتبه‌بندی 5. مشارکت مورد انتظار در رشد تولید ناخالص داخلی جهانی برای 2020
قسمت 3. صفحات کشورها
فصل 13. چگونه صفحات مربوط به کشورها را مطالعه کنیم
فصل 14. رتبه‌بندی 6. روند شاخص پیچیدگی اقتصادی (2012 - 2016) و درصد رشد سالانه پیش‌بینی شده ۱ز (2017 تا 2026)